TVP Historia - Program TV na piątek 17 maja 2024

1510 - zmarł Sandro Boticelli;
1943 - brytyjski nalot na tamy w Zagłębiu Ruhry;
1945 - delegat Rządu RP na Kraj i niezalezna od komunistów Rada Jedności Narodowej
wezwali do zaniechania walki zbrojnej z nową okupacją, tym razem sowiecką;
1958 - podsumowano ubytki w szeregach PZPR po Październiku;

Doktor Iwanka Honak i doktor Ksenia Borodin, autorki projektu badawczego Lwów po Polsku od lat opisują ślady polskie
na murach Lwowa. Ich szlakiem podążamy w reportażu. Opowieść rozpoczyna się od ujęć filmowych dawnego Kasyna
Szlacheckiego (obecnie Dom Uczonych). Secesyjna architektura i muzyka ilustracyjna; tytuł odcinka. Następnie kamera
podążą za bohaterkami przez Pasaż pod Lipą, gdzie znajdują w bramie stare napisy - przedwojenne reklamy w języku
polskim. Następnie udajemy się do byłej Kasy Oszczędności (Muzeum Etnograficzne), gdzie badaczki odnajdują napisy
we wnętrzu, ale także nazwiska rzemieślników na kratach na zewnątrz budynków. Opowiadają, jak dzięki takim odkryciom
budować narrację miasta, jego przeszłości i opowiadać o jego mieszkańcach.
Iwanka Honak i Ksenia Borodin tworzą przewodniki "Lwów po polsku" w języku polskim i ukraińskim. Kamera pokazuje
bogatą ikonografię zawartą w kilku częściach publikacji. Dalej narracja prowadzi jeszcze przez kolejne obiekty, gdzie
szukają detali, elementów ślusarskich, witraży, nazwisk rzemieślników i producentów, np. granitów. Odnajdują nazwy
na kamienicach lwowskich przemysłowców. Bohaterki doprowadzają nas do pomnika Mickiewicza, na którym oprócz
nazwiska wieszcza odnajdują nazwiska rzemieślników, którzy pomnik zbudowali.

Ten odcinek cyklu przedstawia sylwetkę Józefa Becka, ostatniego ministra spraw zagranicznych
Drugiej Rzeczpospolitej, na tle realiów politycznych przedwojennej Europy. Minister był od września
1939 roku internowany w Rumunii.
W odcinku mowa o wydarzeniach, które doprowadziły do drugiej wojny światowej, a samego Becka
do śmierci na wygnaniu. Nieuchronność wydarzeń i złudność nadziei staje się widoczna z perspektywy
czasu. Perspektywa ta odsłania również miałkość gry politycznej, która była prowadzona 75 lat temu.

W dowództwie Leokadia przekonuje Marysię o konieczności zmiany miejsca pobytu. Całe miasto jest wylepione
listami gończymi, z jej nazwiskiem i podobizną.
Na poligonie Niemcy planują jutrzejszy test wystrzelenia pocisku.
Wolfgang wraca do Warszawy z Leonem. Nadmienia, że wie o jego wypadach na Kozią. Chce tam z nim pojechać.
Leon z Wolfgangiem udają się do burdelu. Po drodze Wolfgang zdradza, że Szczęsny będzie od rana na poligonie.
Leon idzie z Ewą do pokoju, przekazuje jej mikrofilmy z dokumentacją. Zaskakuje go obecność Witka na Koziej.
W dniu testu Witek organizuje zasadzkę. Są z nim Ewka, Olek, Mundek i Kobra. Na leśnej drodze blisko poligonu
likwidują esesmana z kierowcą. Jednak w furgonetce nie ma Szczęsnego.
Na poligonie Niemcy zajmują miejsca, do obserwacji próby. Leon dowiaduje się od Erwina, że po teście Szczęsny
będzie tutaj zlikwidowany. Po komendzie "odpalanie" Leon pociąga Szczęsnego w kierunku motocykla. Uciekają
w stronę lasu. Pocisk eksploduje tuż po starcie. Niemcy padają na ziemię. Wolfgang organizuje pościg. Leon ratuje
Szczęsnego, sam ginie.
W siedzibie abwery Schneider wręcza Wolfgangowi rozkaz wyjazdu na front wschodni.


Serial wojenny,

Druga część fabularyzowanego filmu dokumentalnego, zrealizowanego dla TV Polonia
przez Hannę Kramarczuk według scenariusza Jana Tarczyńskiego pod opieką merytoryczną
Wojskowego Biura Badań Historycznych Ministerstwa Obrony Narodowej.
Jest to jedyny film prezentujący w tak pełny i prawdziwy sposób życie i przebieg służby
wojskowej wielkiego patrioty, utalentowanego stratega i dowódcy dbającego o swoich żołnierzy,
legendarnego bohatera czasów wojny polsko - bolszewickiej, II wojny światowej i emigracji
londyńskiej.
W roli starszego generała Andersa wracającego wspomnieniami do odległych czasów
wystąpił Jan Machulski, w scenach fabularyzowanych - aktor Teatru Narodowego, znany
również z kultowych seriali telewizyjnych - Robert Jarociński. W scenach fabularyzowanych
zobaczymy generała Andersa między innymi w więzieniu na Łubiance, na występach
Polish Parade w Iranie, kiedy to generał poznał swoja przyszłą żonę, w scenie zdobycia
Monte Cassino, podczas rozmowy z Churchillem, z Mikołajczykiem oraz podczas spotkania
z młodym pilotem, uciekinierem z socjalistycznej Polski.
W filmie pokazane zostaną obszerne fragmenty unikalnych filmów archiwalnych ze
zbiorów Instytutu im. Władysława Sikorskiego w Londynie.
Podziwiać będziemy niezłomną postawę generała, prawdziwego człowieka z krwi
i kości, dla którego hasło "Bóg, honor, ojczyzna" nie były nigdy pustymi słowami, postać
spiżową, poruszaną głęboką miłością do dalekiej ojczyzny.

Przejęcie władzy w ZSRR przez Leonida Breżniewa oznaczało zamknięcie pewnej epoki w historii tego państwa
i międzynarodowych stosunków. Chruszczow został odsunięty, gdyż uznano, że doprowadził kraj do katastrofy
gospodarczej, a nieumiejętnie kierując polityką zagraniczną, skompromitował się wobec USA. Nowy przywódca
przystąpił do energicznej rozbudowy sił nuklearnych. Jednocześnie nasiliła się wojna szpiegów. W programie
najbardziej fascynujące wydarzenia tego okresu, gdy KGB i CIA rozpoczęły nową wojnę.

W 1963 roku urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych objął Lyndon B. Johnson. Z jego prezydenturą wiąże się
narastanie konfliktu w Wietnamie, który w końcu dekady osiągnął tragiczne rozmiary. Program przedstawia wydarzenia,
które doprowadziły do okrutnej wojny (tzw. incydent w Zatoce Tonkińskiej). Zmiana władzy w Stanach Zjednoczonych
zbiegła się z obaleniem w ZSRR Nikity Chruszczowa i przejęcia władzy przez Leonida Breżniewa. Dla niego największym
wyzwaniem stała się demokratyzacja życia w Czechosłowacji, stłumiona w 1968 roku, na co Stany Zjednoczone zajęte
wojną w Wietnamie i zmianą prezydenta nie zareagowały.

Film dokumentalny "Wędrowcy Karkonoszy" będzie opowiadał o historii zdobywania Karkonoszy przez człowieka, głównie poprzez rozwój turystyki oraz sportu. To zdobywanie Karkonoszy miało związek z samymi zmianami w relacji ze zjawiskiem przyrodniczym, jakim są góry. Góry były od stuleci miejscem niebezpiecznym i nieprzyjaznym. Miejscem, które było niegościnne i nieprzynoszące plonów. Dlatego było to miejsce groźne i jednocześnie obojętne dla człowieka i jego kultury. Miejsce na skraju cywilizacji. Zdobywanie gór nastąpiło w momencie zmian w kulturze i cywilizacji. Należało jednak wpierw przełamać stare wierzenia i uprzedzenia oraz zdobyć umiejętności przetrwania. Obrazem tych wierzeń, strachu i niepewności w obliczu gór był w Karkonoszach Duch Gór Rybecal. Jest on projekcją ludzkiego spojrzenia na przyrodę, również na przyrodę, którą ostatecznie jest sam człowiek chcący zapanować nad każdym zakątkiem ziemi i wszelką dziką naturę przemienić poprzez kulturę. Strukturalnie opowieść będzie dzielić się na kilka głównych części: PIELGRZYMI, ODKRYWCY, ROMANTYCY, BARBARZYŃCY I DZIECI NATURY. Wszystkie one będą różniły się od siebie, pokazując Karkonosze z innej strony jeśli chodzi aurę, ale również o kulturowe spojrzenie na góry w każdej z epok. Przyroda jest dana człowiekowi obiektywnie, ale człowiek, w ciągu swojej historii, dostrzegał w niej zawsze różne aspekty. Spojrzenie na przyrodę gór zmieniało się w czasie, a z nim zmieniał się rodzaj aktywności w górach. Celem filmu jest uchwycenie tych zmian w narracji, ale również w warstwie obrazu. W warstwie wizualnej film będzie wykorzystywał zdjęcia Karkonoszy w różnych porach roku oraz dnia, by uchwycić ich ulotną, zmienną, groźną i romantyczną atmosferę. Oprócz tego pokażemy miejsca związane z Karkonoszami, główne miasta leżące u podnóża gór, które rozwijały się dookoła jakiejś konkretnej działalności człowieka. Karpacz - zielarze, Szklarska Poręba - narciarstwo, Kowary - sanie rogate, Cieplice - lecznicze źródła.

"Wyrwij murom zęby krat". Ten song Lluisa Lliacha poznali w Polsce chyba wszyscy. Był w latach 70. i 80. hymnem buntu.
Ale to nie Kaczmarski, Gintrowski i Łapiński wcześniej wyznaczali ton. Było grono niepokornych, którzy przypominali,
że nieważne, kiedy, ale jacy wrócimy na wolność.
Gościem Andrzeja Mietkowskiego jest dr hab. Krzysztof Gajda, autor książek poświęconych twórczości Jacka Kaczmarskiego
i Jana Krzysztofa Kelusa. W programie usłyszymy wypowiedzi Jana Krzysztofa Kelusa, Jacka Kleyffa, Antoniny Krzysztoń,
Janusza Marchwińskiego, Władimira Wysockiego, Urszuli Sikorskiej, Przemysława Gintrowskiego. Będą także fragmenty
piosenek W. Wysockiego, A. Krzysztoń, K. Kryla, J. Kaczmarskiego.
Artyści opowiadają, czym były dla nich tamte czasy, co znaczyło wówczas śpiewanie takich pieśni, co stanowiło o ich sile,
kim się inspirowali, które piosenki stały się songami pokolenia. Krzysztof Gajda opowiada o tym, gdzie i kiedy w czasach
komuny pojawili się pieśniarze niepokorni. Dla kogo śpiewali, o czym były ich piosenki, co było w nich takiego fascynującego.
Mówią o tym, jakich pieśniarzy miała Polska i skąd wzięło się to zjawisko? W jakich warunkach słuchano tych nagrań na
taśmach i kasetach? Dlaczego ich słuchano? Skąd określenie protest song? Czym były piosenki kontestujące rzeczywistość?
Wraz z Andrzejem Mietkowskim wspominają także postać Władimira Wysockiego i Karela Kryla. Zastanawiają się, czy te
utwory przetrwały do dziś. W programie cytowane są także wypowiedzi

Wyrazem patriotyzmu i umacniania się polskości na terenie Wielkiego
Księstwa Poznańskiego jest powstanie tzw. polskich spółek zarobkowych.
Prezes Prowincji Poznańskiej, Wilamowitz, zdając sobie sprawę z roli,
jaką odgrywają spółki, usiłuje osłabić ich skuteczność. Efekt jest jednak
odwrotny.
Tymczasem Władysław Frankowski dowiaduje się o dawnej miłości Matyldy
do ks. Wawrzyniaka. Zrozpaczony zostawia żonę z dwoma synami
i wyjeżdża do Poznania.


Serial historyczny, 56 min, Polska 1981
Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia
Scenariusz: Stefan Bratkowski
Zdjęcia: Andrzej Ramlau
Muzyka: Adam Sławiński
Aktorzy: Jerzy Binczycki, Witold Pyrkosz, Joanna Żółkowska, Witold Dębicki, Maciej Góraj, Anna Nehrebecka, Wiktor Grotowicz, Piotr Machalica, Jan Łopuszniak, Lech Ordon, Krzysztof Stroiński, Henryk Talar, Jerzy Tkaczyk, Wojciech Wysocki, Andrzej Żółkiewski

Serial dokumentalny (6 odcinków). Ludzie od dawna tworzyli listy niezwykłych wyczynów twórczych, od starożytnych siedmiu cudów świata po listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, która obecnie liczy 1121 skarbów. Prawie połowa z tych miejsc jest zagrożona przez klęski żywiołowe, wojny, urbanizację lub rozpad. W serii "Planeta skarbów" historyk sir Christopher Clark zabiera widzów w podróż dookoła świata, aby przybliżyć najbardziej niesamowite pomniki przyrody i przykłady kulturowego dziedzictwa ludzkości. Jego droga prowadzi od Wielkiej Piramidy w Gizie w Egipcie do Parku Narodowego Serengeti w Tanzanii, od Pałacu Wiatrów w Indiach do jordańskiej pustyni, od laguny w Wenecji do meksykańskiego miasta Teotihuacan i miasta Hue w Wietnamie, wraz z wieloma innymi imponującymi miejscami dziedzictwa kultury i pomnikami przyrody.
Odc. 5 - "Europa". W Hiszpanii przejdziemy szlakiem świętego Jakuba do Santiago di Compostela, we Francji odwiedzimy Paryż, w Niemczech zajrzymy w dolinę Renu do twórców organów i zwiedzimy zabytki z okresu rewolucji przemysłowej w Volklingen. Jednak podróż zacznie się od Wenecji. Otrzymaliśmy specjalną zgodę na przelot. Oglądając to miasto z lotu ptaka, zaczynamy rozumieć, czemu stanowi ono symbol naszego dziedzictwa. Wielkie place, pałace i kościoły na brzegach kanałów. Piękna architektura i sztuka. Lecz bez morza nic by z tego nie było. Europa to kontynent w ciągłym ruchu. Otaczające go wody zawsze grały tu ważną rolę. Europejczycy ciągle podróżowali. Europejska różnorodność nie ma sobie równych. Jej bogata kultura zrodzona w toku burzliwej historii wpływa na rozwój całego świata. Dlatego Europejczycy powinni o nią zadbać. Jednak skarby Europy to nie tylko przeszłość. Zjednoczona Europa tworzy nową historię, a jej dziedzictwo należy utrwalać dla przyszłych pokoleń.

Burdż Chalifa w Zjednoczonych Emiratach Arabskich doskonale symbolizuje dynamikę rozwoju i wpływu Bliskiego Wschodu na świat. Na wygląd tej i wielu innych budowli na całym świecie miała wpływ tradycja islamska, zarówno obecna, jak i przeszła. Korzenie zastosowanej tu inżynierii sięgają wielkiego okresu rozwoju ludzkości: Złotego Wieku Islamu. Od VIII wieku zauważana jest fundamentalna zmiana w sposobie myślenia ludzi o nauce i inżynierii. Pozwoliła ona powstać jednej z najsłynniejszych budowli na naszej planecie, Taj Mahal. Ostatni z 10-odcinkowej serii dokumentalnej "Sekrety starożytnych inżynierów" ukazującej najbardziej niezwykłe i intrygujące osiągnięcia inżynierii z czasów starożytnych, które inspirują także inżynierów współczesnych.

Audycja cykliczna popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej.
Wykorzystano w niej materiały archiwalne.
Odcinek poświęcony przygotowaniom Niemiec do inwazji na Francję w 1940 r.

Film "Monte Cassino. Ostatnio rozdział" to opowieść o Chwale i Goryczy (nawiązując do innego słynnego tytułu), to historia tych, którzy jak bohaterowie quasi-biblijnej przypowieści peregrynują w mundurach ku wolnej Polsce przez pół świata. Pokażemy zarówno ich los, jak i wartości, które leżały u podstaw prowadzonej przez nich walki. "Za Polskę" to były często ostatnie słowa wypowiadane przez ginących na polu bitwy Andersiaków i były one najgłębszym, najszczerszym wyznaniem wiary. Wiary w świętą polską sprawę. Również o tej wierze będzie ten film.
Główną jednak ideą "Ostatniego rozdziału" jest pójście za opowieściami weteranów. Autor filmu odbył rozmowy z weteranami 2. Korpusu, nagrywając obszerny materiał - wielowątkową opowieść o losach żołnierzy. Wśród nich także i najmłodszego żołnierza Armii Andersa, kpt. Krzysztofa Flizaka, który wyruszył z Syberii na poszukiwanie ojca i przebył, jako 10 - letnie dziecko 3500 km, żeby go odnaleźć. To także historie ostatniego artysty Andersa czy Polaków, którzyl aby dostać się do polskiego wojska, uciekali z Wehrmachtu. Towarzyszymy im z kamerą, gdy w trakcie pielgrzymki zorganizowanej przez Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych jadą pod Monte Cassino, Piedimonte San Germano czy wreszcie do Bolonii, by tam wspólnie upamiętniać kolegów, którzy na ziemi włoskiej zostali, gdyż w zgodzie z tym, co napisane na pomniku na wzgórzu 593, Bogu oddali ducha, a Polsce serce. Film powstał przy współpracy Urzędu do Spraw Kombatantów.

W tym odcinku opowiadamy o historii krwiodawstwa.

Polska po przewrocie majowym stopniowo przestawała być państwem demokratycznym, stając się państwem autorytarnym, ale nigdy nie zbliżyła się do totalitaryzmu komunistycznego, nazistowskiego czy faszystowskiego, które powszechnie posługiwały się przemocą i dążyły do kontroli wszystkich sfer życia społecznego. Gdy w październiku 1939 roku umilkły strzały bitewne, opinia publiczna obarczyła bezlitośnie przywódców rządzącego obozu odpowiedzialnością za doznaną klęskę

Trwa kolejny rok wojny. Marysia ukrywa się w Hrubieszowie. Pracuje jako pielęgniarka w szpitalu razem z Andrzejem,
który jest tam lekarzem. Irka i Ewa prowadzą działalność konspiracyjną w Warszawie. Podczas wykonywania zadania
obserwacji niemieckich pociągów, są świadkami, jak Bahnschutz zabija chłopca zbierającego z torów węgiel. Od innych
dzieci dowiadują się, że to "Piękny Ernest", który poluje na ludzi zbierających węgiel.Jak się okazuje, jest już na niego
wyrok za liczne zabójstwa.
Do Warszawy przyjeżdża Karl Meier, siostrzeniec Schnaidera, dziennikarz sportowy oddelegowany z Berlina do pisania
reportaży na potrzeby niemieckiej propagandy. Podczas rozmowy z wujem o warszawskiej rzeczywistości dowiaduje się
o działalności "polskich bandytów", ogląda też zdjęcie poszukiwanej Marysi. Dziewczyna wywiera na nim wrażenie.
Tymczasem Ewa i Irka postanawiają przy okazji kolejnej akcji obserwowania pociągów zlikwidować "Pięknego Ernesta".
W akcji uczestniczyć ma Olek i niedawno zaprzysiężona Nitka, za którą Ewka nie przepada. Mają przeprowadzić cichą
i szybką egzekucję. Niestety, plany krzyżuje niedoświadczenie Nitki. Dyskretna akcja przeradza się w regularną
strzelaninę, w której udaje się zlikwidować Bahnschutza. Ale dowództwo nie jest zachwycone kolejną samowolką
dziewczyn. Ostatecznie jednak unikają one poważniejszych konsekwencji, co więcej Ewa zostaje oddelegowana,
aby przywieźć Marysię do Warszawy.

Serial wojenny,

Podróż w głąb Morza Czarnego pozwoliła na odnalezienie bardzo wielu starożytnych wraków statków. W 2015 roku międzynarodowy zespół naukowców rozpoczął trzyletnią ekspedycję na tym akwenie, dzięki której dokonał zdumiewających odkryć wraków zachowanych w doskonałym stanie, których historia często sięga 2500 lat wstecz aż do czasów imperium greckiego i rzymskiego. Wśród odnalezionych był też największy wrak w historii archeologii morskiej - jednostka z ery dominacji Rzymu, która przetrwała w wodach Morza Czarnego ze względu na występujące w nich niedobory tlenu.

Producent: Black Sea Films

W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono
na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano
strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły
do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami.
Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu
do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy
i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich.

Przejęcie władzy w ZSRR przez Leonida Breżniewa oznaczało zamknięcie pewnej epoki w historii tego państwa
i międzynarodowych stosunków. Chruszczow został odsunięty, gdyż uznano, że doprowadził kraj do katastrofy
gospodarczej, a nieumiejętnie kierując polityką zagraniczną, skompromitował się wobec USA. Nowy przywódca
przystąpił do energicznej rozbudowy sił nuklearnych. Jednocześnie nasiliła się wojna szpiegów. W programie
najbardziej fascynujące wydarzenia tego okresu, gdy KGB i CIA rozpoczęły nową wojnę.

W 1963 roku urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych objął Lyndon B. Johnson. Z jego prezydenturą wiąże się
narastanie konfliktu w Wietnamie, który w końcu dekady osiągnął tragiczne rozmiary. Program przedstawia wydarzenia,
które doprowadziły do okrutnej wojny (tzw. incydent w Zatoce Tonkińskiej). Zmiana władzy w Stanach Zjednoczonych
zbiegła się z obaleniem w ZSRR Nikity Chruszczowa i przejęcia władzy przez Leonida Breżniewa. Dla niego największym
wyzwaniem stała się demokratyzacja życia w Czechosłowacji, stłumiona w 1968 roku, na co Stany Zjednoczone zajęte
wojną w Wietnamie i zmianą prezydenta nie zareagowały.

Amerykański reporter znajduje się w środku 57 - dniowej bitwy pod Dien Bien Phu w Wietnamie
między armią francuską a Vietminhem, która ostatecznie zakończyła się klęską i kapitulacją sił
francuskich oraz ostatecznym wycofaniem się Francji z Wietnamu.

Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju.