TVP Historia - Program TV na poniedziałek 06 maja 2024

1791 - Luwr stał się muzeum;
1840 - pierwszy znaczek pocztowy;
1945 - oświadczenie TASS o uwięzieniu szesnastu przywódców Polski Podziemnej;
1958 - "Wielki Skok" Mao Tse Tunga;

W 100. rocznicę odzyskania niepodległości Polski warto przypomnieć, co kształtowało budzenie się poczucia patriotyzmu
w Małopolsce i promieniowało na inne zabory. Jakie znaczenie miały wydarzenia o charakterze kulturalnym, które stawały
się niejednokrotnie wielkimi manifestacjami patriotycznymi, jak to największe w czasie zaborów odsłonięcie Pomnika
Grunwaldzkiego ufundowanego przez wybitnego pianistę i polityka Ignacego Paderewskiego w Krakowie, które przyciągnęło
ok. 150 tys. Polaków. Dziś możemy powiedzieć, że stało się ono iskrą, która zapaliła w sercach tamtego pokolenia wiarę
w odzyskanie niepodległości i obudziła z ponad 120 - letniej niewoli. Za cztery lata młodzi, którzy przyszli na odsłonięcie
pomnika w pięćsetną rocznicę zwycięstwa nad niemieckim zakonem krzyżackim, stanęli do walki o Niepodległą i zwyciężyli.

W odwecie za akcję w lwowskim hotelu, Martin von Shitz zarządza łapankę. Marysia zmierzająca do mieszkania
konspiracyjnego, jest świadkiem rozstrzelań. Batiar osłaniający Marysię podczas jej działań we Lwowie, ginie
podczas łapanki. Mimo to dziewczynie udaje się szczęśliwie wrócić do Warszawy ze szczepionkami przeciw
tyfusowi. Leon, wybitny polski fizyk, pracuje dla Niemców. Podczas rozmowy z Wolfgangiem, próbuje skłonić
go do uwolnienia z obozu Szczęsnego, ojca Witka. Alosza wdziera się podstępem do samochodu Wolfganga.
Informuje go o przeniknięciu do wywiadu polskiego podziemia.

Film został zrealizowany w ramach przypadających w 2021 rok obchodów 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji, Prawa o miastach oraz Zaręczenia wzajemnego Obojga Narodów w Polsce i na Litwie. Ambicją twórców filmu było przedstawienie procesu, jakim były wydarzenia końca XVIII wieku w możliwie dynamicznym skrócie, którego ramy wyznacza pytanie: czemu to właśnie w XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej powstała pierwsza z nowożytnych konstytucji europejskich. Historia "Konstytucji 3 Maja" jest klasyczną opowieścią o walce dobra ze złem. Rezultatem tej walki są Polska, Litwa i Europa,
w której żyjemy. Eksperci z Polski, Litwy i Niemiec odpowiadają na pytanie - dlaczego to w Rzeczypospolitej Obojga Narodów i to właśnie w 1791 roku uchwalono pierwszą europejską konstytucję.
W filmie założonym zwornikiem ze współczesnością jest obraz Jana Matejki-Konstytucja 3 Maja 1791 roku, prezentowany w Zamku Królewskim w Warszawie, popularnym miejscu wycieczek szkolnych. Obraz stanowi także medium prezentujące bohaterów i antybohaterów procesu. To opowieść o odwadze, wizji i wyobraźni bohaterów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, których praca zaowocowała czymś trwalszym niż chwilowy polityczny sukces - symbolem. Zdjęcia dokumentalne przeprowadzone zostały z należytym rozmachem - w Polsce, Litwie, Ukrainie i w Niemczech. Powstanie filmu możliwe było dzięki zaangażowaniu wielu organizacji i instytucji kultury: Archiwum Akt Dawnych, Zamku Królewskiego w Warszawie, Biblioteki Narodowej, Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie, Muzeum Narodowego w Warszawie, Instytutu Pileckiego, Polskiego Radia, Filmoteki Narodowej - Instytutu Audiowizualnego, Polskiej Fundacji Narodowej. Bohaterowie filmu: dr Michał Kulecki, prof. Michał Kopczyński, dr Michał Łuczewski dr Sebastian Adamkiewicz, prof. Anna Grześkowiak - Krwawicz, prof. Piotr Ugniewski, prof. Richard Butterwick - Pawlikowski, dr Barbara Stankevic, dr Gintaras Šapoka,
dr Eligijus Raila, dr Milos Řeznik, prof. Karsten Holste, dr Stephan Theilig.

22 czerwca 1941 roku generał Żukow powiadomił Stalina o ataku wojsk hitlerowskich na ZSRR.
Dlaczego właśnie Żukow, szef Sztabu Generalnego, a nie marszałek Timoszenko - komisarz obrony,
wyższy stopniem i stanowiskiem? To jedno z wielu pytań, na które Bogusław Wołoszański spróbuje
odpowiedzieć w tym programie. Autor zrekonstruuje wydarzenia z 22 czerwca, jakie miały miejsce
w najbliższym otoczeniu Stalina. Jak zareagował on na wieść o ataku wojsk Hitlera, jakie decyzje
podjął i jakie wydał rozkazy?

Tajemnica lotu Rudolfa Hessa do Anglii w roku 1941.
Autor zwraca uwagę na wszystkie wydarzenia pozornie niezwiązane z samą wyprawą.
Na co liczył? Na czyje zaproszenie przybył do Anglii? Czy o jego wyprawie wiedział Hitler?
Czy Winston Churchill musiał stoczyć walkę z opozycją dążącą do szybkiego zawarcia
pokoju z Niemcami na warunkach stawianych przez Hitlera?

2 - częściowa seria dokumentalna. Co łączy powstanie i upadek Cesarstwa Rzymskiego, wojnę trzydziestoletnią i renesans? Na wszystkie te zjawiska miały wpływ ekstremalne warunki pogodowe. Jeśli spojrzymy na historię ludzkości w świetle zmiennego klimatu Ziemi, możemy odkryć podobieństwa, wyciągnąć zaskakujące wnioski i wyjaśnić niektóre historyczne zagadki. Ten dwuczęściowy film łączy nauki przyrodnicze i historię. To podróż od czasów samego wielkiego wybuchu do wybuchów wulkanów na Islandii z porywającą narracją, która odkrywa mało znane powiązania między klimatem Ziemi a ważnymi wydarzeniami historycznymi. Czy te ekstremalne zjawiska pogodowe to rzeczywiście fenomen XXI wieku? A może klimat determinuje losy ludzkości od czasu, gdy płazy wyszły na ląd?

Produced by Story House Productions for ZDF and ZDF Enterprises

Julia Ledóchowska przychodzi na świat 17 kwietnia 1865 roku w Loosdorf (Austria) jako drugie z siedmiorga dzieci Antoniego Ledóchowskiego (1823 - 1885) i Józefiny Salis - Zizers (1831 - 1909). W 1886 Julia wstępuje do klasztoru urszulanek w Krakowie. Po nowicjacie Julia składa śluby zakonne i otrzymuje imię s. Maria Urszula od Jezusa. Pracuje jako nauczycielka i wychowawczyni w szkole prowadzonej przez siostry urszulanki. Bierze też lekcje malarstwa i ozdabia klasztorną kaplicę malowidłami ściennymi i obrazami. W 1904 roku zostaje wybrana przełożoną klasztoru krakowskiego. W 1907 z błogosławieństwem papieża Piusa X wraz z dwiema siostrami wyjeżdża do Petersburga, aby objąć kierownictwo internatu dla dziewcząt przy polskim gimnazjum parafii św. Katarzyny. Siostry noszą strój świecki, ponieważ w imperium rosyjskim życie zakonne jest zakazane. Matka Urszula szybko znajduje drogę do serc i umysłów dziewcząt. Uczy się języka rosyjskiego i zdaje egzamin państwowy, aby móc prowadzić lekcje języka francuskiego. W 1918 roku Polska odzyskuje niepodległość. Matka myśli o powrocie ze swoją wspólnotą do kraju. W 1920 roku, dzięki ofiarności norweskiego konsula B. A. Stolt - Nielsena, zostaje kupiony majątek w Pniewach. Tu osiedla się petersburska wspólnota urszulanek po kilkuletniej wędrówce. Powstaje pierwszy dom szarych urszulanek, dom macierzysty. Wkrótce potem Stolica Apostolska daje pozwolenie na przekształcenie wspólnoty klasztoru petersburskiego w apostolskie Zgromadzenie Sióstr Urszulanek Serca Jezusa Konającego - żyjące duchowością urszulańską sięgającą korzeniami św. Anieli Merici oraz tradycją pracy wychowawczej jako uprzywilejowanego narzędzia ewangelizacji, szukające równocześnie form odpowiadających nowym potrzebom, szczególnie ludzi uboższych. Zgromadzenie szybko się rozwija. Powstają domy i dzieła w Polsce i na Kresach Wschodnich, od 1928 we Włoszech, od 1930 we Francji.

Filmowa saga ukazująca na przykładzie kilku rodzin walkę Polaków z naporem
germanizacyjnym w Wielkopolsce w okresie od 1815 do 1918 roku. Wielu krytyków
zaliczyło "Najdłuższą wojnę..." do "najmądrzejszych i najważniejszych polskich
seriali".
"Oto historia jedynej polskiej wojny w XIX wieku, konsekwentnie przeprowadzonej
i do końca wygranej, o której jednak głucho w podręcznikach historii. Czy dlatego,
że jej największe batalie stoczono nie na koniu i z szablą, ale w zaciętej,
organicznikowskiej pracy na wszystkich polach społecznej aktywności, od handlu,
bankowości i wzorowej organizacji życia gospodarczego poczynając, a na wysokiej
kulturze rolnej chłopa wielkopolskiego kończąc? Czyżby ten rozdział naszej historii
był wstydliwy, niedorównujący barwnością stuleci spisków, powstań i klęsk, jakie
w świadomości narodowej wyżłobiła romantyczna tradycja spod znaku wieszczów?
Serial Jerzego Sztwiertni likwiduje te białe plamy w społecznej świadomości" - pisał
recenzent "Filmu".
Twórcy serialu zastosowali znakomicie sprawdzającą się w tym gatunku metodę
narracji - vie romance, biografie autentycznych bohaterów przedstawiając w formie
zbeletryzowanej i umieszczając ich w tłumie postaci fikcyjnych. Dzięki temu ten
gigantyczny fresk historyczny pulsuje życiem, widz równie mocno przejmuje się
i wzrusza losami bohaterów wymyślonych przez scenarzystów jak i głośnych postaci,
jak hr. Dezydery Chłapowski, dr Karol Marcinkowski, hr. Edward Raczyński, Walenty
Stefański, Maksymilian Jackowski, Hipolit Cegielski i wielu innych, znanych z kart
historii. A właściwie - nieznanych. Stefan Bratkowski, autor scenariuszy trzech
ostatnich odcinków, wspomniał, że nawet jeden z członków komisji kolaudacyjnej
był przekonany, iż ks. Piotr Wawrzyniak to postać fikcyjna. Niepodważalną zasługą
autorów serialu jest przywrócenie narodowej pamięci zapomnianych bohaterów.
"Zapis dziejów ich wojny stanowił dla mnie - pisał Stefan Bratkowski - swoisty
podręcznik polskości, nieco innej niż ta znana z doświadczeń ziem Królestwa
Polskiego czy Galicji, rzekłbym - polskości na inne warunki. Przeciwnik nie dawał
im szans w otwartej wojnie. Miał za sobą miażdżącą przewagę siły zbrojnej, aparatu
administracyjnego, pieniędzy i oświaty (...) Trafił na polskość gotową do każdego
poświęcenia, ale zaradną, umiejącą wytrwale, ciężko pracować. Ci Polacy potrafili
skutecznie zrównoważyć przemożną siłę fizyczyną Prus oporem, który zbudowali
z mądrości i zręczności, z umiejętności i odporności nerwowej, z pogody ducha
i wierności sobie. Przetrzymali w końcu nie byle kogo - Bismarcka i hakatę, wrogów
silnych, zdeterminowanych, przebiegłych i zaciekłych. Udowodnili, że na ich polskość
nie ma mocnych?
Akcja serialu rozpoczyna się w 1815 roku. Po klęsce wojen napoleońskich do domu
wraca Józef Frankowski. Gospodarstwo po ojcu przejął jego brat. Teraz robi wszystko,
by pozbyć się przybysza. Dzięki pomocy swego byłego dowódcy, hr. Dezyderego
Chłapowskiego, Józef zostaje zarządcą w jednym z jego majątków. Sam hrabia też
postanawia zająć się gospodarowaniem. Aby pogłębić wiedzę z zakresu agronomii
i leśnictwa, wyjeżdża do Anglii. Po powrocie reformuje swój majątek, dając rodakom
przykład dobrze pojętego patriotyzmu.

PUŁKOWNIK CESARZA

Serial historyczny, 55 min, Polska 1979
Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia
Scenariusz: Andrzej Twerdochlib
Zdjęcia: Andrzej Ramlau
Muzyka: Adam Sławiński
Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Henryk Machalica, Marek Siudym,
Mariusz Benoit, Joanna Sobieska, Mieczysław Voit, Andrzej Seweryn,
Beata Tyszkiewicz, Jerzy Binczycki, Piotr Machalica i inni

Film Sidneya Lumeta z założenia miał być efektowną superprodukcją w stylu retro, z gwiazdorską obsadą i wysmakowaną plastycznie oprawą kostiumowo - scenograficzną. Reżyserowi rzeczywiście udało się zgromadzić na planie filmowym same gwiazdy, wystarczy wymienić Alberta Finneya w roli sławnego detektywa Poirota z gładko zaczesanymi włosami i nieco śmiesznym, zakręconym wąsem, czy Lauren Bacall, Johna Gielguda, Anthony'ego Perkinsa oraz Ingrid Bergman, która za drugoplanową kreację szwedzkiej misjonarki otrzymała Oscara. Wprawdzie padło dużo słów krytycznych na temat kosztownego przedsięwzięcia, jakim było "Morderstwo...", nie zabrakło jednak ocen najwyższych. Spodobali się nie tylko aktorzy, recenzenci z uznaniem pisali też o żywej narracji i dynamicznej konstrukcji filmu oraz szczególnej dbałości o realia epoki.
Film otwiera paradokumentalna relacja z dramatycznych wydarzeń, jakie miały miejsce w latach 20. w Ameryce. Chodzi o nigdy nie wyjaśnioną sprawę morderstwa małej Daisy Armstrong, a następnie tajemniczej śmierci jej rodziców i samobójstwa francuskiej pokojówki, którą policja podejrzewała o udział w przestępstwie. Akcja przenosi się wiele lat później. Jest rok 1930. Do pociągu relacji Stambuł - Calais usiłuje wsiąść w ostatniej chwili słynny belgijski detektyw, Hercules Poirot. Dzięki wstawiennictwu dyrektora linii kolejowej, spóźniony pasażer otrzymuje miejsce w wagonie sypialnym. Tym samym ekspresem podróżują: amerykański milioner Ratchett z sekretarzem i służącym, starzejąca się księżna i jej pokojówka oraz gadatliwa Amerykanka, szwedzka misjonarka, węgierski dyplomata i jego świeżo poślubiona żona, a także angielska nauczycielka i pułkownik Arbuthnot z Indii. Już pierwszego dnia wspólnej podróży Ratchett wyjawia z trwogą detektywowi, że ktoś czyha na jego życie, ale Hercules lekceważy sprawę. Nocą milioner istotnie zostaje zamordowany. Detektyw Poirot rozpoczyna śledztwo. Przesłuchuje kolejno wszystkich pasażerów. Szybko wychodzi na jaw prawdziwa tożsamość Ratchetta, który naprawdę nazywa się Cassetti. To właśnie on przed laty kierował porwaniem Daisy i jest odpowiedzialny za śmierć kilku osób. Dlatego musiał uciekać z Ameryki. Ale kto go zabił? Hercules Poirot rozwiązuje zagadkę.
(MURDER ON THE ORIENT EXPRESS)

Film dokumentalny o Wyspach Owczych i heroicznych historiach w tym jednym z najbardziej odległych regionów Europy. Wyspy Owcze na północnym Atlantyku, położone pośrodku Prądu Zatokowego między Szkocją a Islandią, to archipelag osiemnastu zielonych wysp wulkanicznych, na których w ciągu ostatniego tysiąca lat rozwinęła się wyjątkowa kultura. Jako bezpośredni potomkowie wikingów, mieszkańcy Wysp Owczych czują się przywiązani do swoich tradycji i trzymają się zwyczajów, nie tracąc przy tym zalet współczesnego i zglobalizowanego świata - od archaicznej kultury myśliwych i pasterskich po sztukę współczesną. Z najwyższym wskaźnikiem urodzeń w Europie i najniższymi nierównościami społecznymi na świecie, zaledwie pięćdziesiąt tysięcy mieszkańców Wysp Owczych to wyjątkowy lud żyjący w jednym z ostatnich naturalnych rajów w Europie.

Producent: Vision Airways, NDR, arte

Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej.
Odcinek poświęcony Powstaniu Warszawskiemu i 1. Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej.
W programie pokazano eksponaty Imperial War Museum w Duxford w Wielkiej Brytanii,
wykorzystano także fragmenty filmu "Najkrótsza droga" (autor i reż. Zbigniew Jaszcz).

Film o zupełnie nieznanej historii Oświęcimia, który według starych, niemieckich map z okresu II wojny światowej, odnalezionych po kilkudziesięciu latach, miał być wzorcowym idealnym nazistowskim miastem, bastionem niemczyzny na Wschodzie. Dzięki tym mapom i dołączonym do nich zapiskom i rysunkom możemy wyobrazić sobie, jak miał wyglądać i funkcjonować Oświęcim, po wygranej przez nazistów wojnie. Zachowały się także fragmenty makiety przyszłego Oświęcimia. Co ciekawe, budowa "wzorcowego miasta Auschwitz" była jednym z priorytetowych zadań III Rzeszy. Jak ogromnych rozmiarów miało być to przedsięwzięcie, pokazują plany budynków samych tylko instytucji publicznych. Planowano wybudowanie 1600 tzw. mieszkań ludowych, czyli domków jednorodzinnych, z mediami, garażami i ogródkami. Miasto miało wręcz tonąć w zieleni. Przewidziano budowę 12 szkół, 6 przedszkoli, 20 placów zabaw, kilka stadionów z basenami pływackimi i boiskami sportowymi. Punktem centralnym miasta miał być stary Auschwitz z siedzibami władz, bankami, sklepami i rynkiem. W nowych centrach miejskich miały powstać monumentalne budowle partyjne, specjalne ulice do defilad czy place apelowe do partyjnych zgromadzeń. Docelowo w Oświęcimiu miało zamieszkać 80 tys. Niemców. Wiosną 1941 roku wraz z utworzeniem w Oświęcimiu zakładów koncernu I. G. Farben, miasto uzyskało specjalny status w polityce zasiedlania i stało się wzorem wschodniego osadnictwa. Budownictwo mieszkaniowe i poprawa infrastruktury uważane były przez dyrekcję I. G. Farben za najważniejsze warunki wypełnienia narodowo - socjalistycznego zadania, ale tak naprawdę chodziło o sprowadzenie do Oświęcimia odpowiedniej liczby siły fachowej ze Starej Rzeszy i stworzenie takich warunków, aby po wygranej wojnie pracownicy ci nie chcieli wracać. Rezerwuarem taniej siły roboczej miał być istniejący tu obóz koncentracyjny.

Hetman wielki koronny Jan Sobieski (1629 - 1696) był prawnukiem hetmana Żółkiewskiego. Na początku potopu szwedzkiego
wystąpił przeciwko polskiemu królowi. W 1656 powrócił do wojsk koronnych i wziął udział w bitwie pod Warką pod komendą
Jerzego Lubomirskiego. W 1667 roku pobił pod Podhajcami kilkukrotnie liczniejsze wojsko kozacko - tatarskie, uzyskując
ogromną popularność wśród szlachty. W 1673 pokonał Turków pod Chocimiem. Rok później zwycięskiego hetmana wybrano
na króla.
W programie wystąpili: Marek Paluchiewicz (jako Sobieski), dr hab. Wiktor Szymborski (prowadzący) oraz eksperci:
dr hab. Tomasz Graff, dr Marcin Gadocha, Aleksander Jarmuła.

Ustawa Rządowa z 3 maja 1791 roku stanowiła naczelny akt państwowy przyjęty w trakcie obrad Sejmu Czteroletniego. Została
uchwalona w niezwykłym, przyspieszonym trybie dla zaskoczenia chwilowo nieobecnych w Warszawie przeciwników politycznych. Mechanizmem realizacji reform było Stronnictwo Patriotyczne, które połączyło siły ze stronnictwem królewskim. Po uchwaleniu
Konstytucji jej zwolennicy utworzyli nowoczesne ugrupowanie polityczne pod nazwą Zgromadzenia Przyjaciół Ustawy Rządowej
3 Maja. Jego celem było wspieranie dalszej działalności ustawodawczej dla wzmocnienia państwa. Konstytucja zmieniała
zasadniczo system prawny Rzeczypospolitej. Wprowadzała ustrój monarchii konstytucyjnej zasadę, dziedziczenia tronu
w dynastii saskiej. Na jej kartach zapisano wiele nowych regulacji prawnych, na przykład w kwestiach społecznych. Osłabiona
została pozycja magnaterii. Z sejmików usunięto - podatną na wpływy - szlachtę gołotę. Poprawie uległo położenie mieszczan.
Choć utrzymano poddaństwo chłopów, rozciągnięto na nich opiekę prawa i rządu krajowego. Postanowienia Konstytucji
wzmacniały międzynarodowe położenie państwa. Zniesiono instrument ingerencji obcych mocarstw osławione liberum veto.
Zakazywano paraliżujących kraj konfederacji. Konstytucja - mimo iż utrzymana w duchu umiarkowania - została okrzyknięta
przez absolutystyczne sąsiednie dwory za rewolucyjną i wyzwanie rzucone monarchicznemu legitymizmowi. Skutkiem tego
była w 1792 roku zdrada targowicy, najazd rosyjski, przegrana wojna w obronie Konstytucji, a w następnym roku - drugi rozbiór
Polski.

W mieszkaniu Marysi ukrywa się jej siostra Zoja. Irka z Ewką przebywają tu w charakterze służących.
Niezapowiedzianie w mieszkaniu Marysi pojawia się Martin von Shitz. Kobiety ukrywają ciężarną Zoję w szafie.
Gestapowiec zabiera Marysię do swojej siedziby, celem wyjaśnienia sprawy skradzionych z lwowskiego Instytutu
szczepionek.
Podczas rozmowy na zapleczu antykwariatu, Kruk zabrania Kamilowi kontaktowania się z Aloszą. Dowództwo
uważa, że może ona przekazywać fałszywe informacje.
Do tajnego laboratorium Wolfgang kieruje młodego Niemca. Jest to Hans Rosner z Fridrich Wilhelms - Universitat.
Będzie on pomagał Leonowi przy konstruowaniu nowej broni.
Doktor Andrzej wchodzi na teren getta jako pracownik lwowskiego Instytutu.
Wolfgang, nie informując o tym swoich przełożonych, spotyka się z Aloszą. Żąda od agentki, by się uwiarygodniła.
Musi mu kogoś wystawić.
Leokadia zleca Ewce nowe zadanie. Dziewczyna ma zbliżyć się do Leona po to, by go sprawdzić.

Spotkali się w tajemnicy, aby negocjować w sprawie niewyobrażalnych strat, odszkodowań dla ocalałych z największego masowego ludobójstwa w historii. Ocaleni pilnie potrzebowali pomocy, ale jak można było ustalić wysokość rekompensat za bezprecedensową eksterminację i cierpienie narodu? Film przedstawia prawdziwą, dotychczas nieopowiedzianą historię rozgrywającą się w następstwie Holokaustu. Wyreżyserowany przez nagradzaną reżyserkę Robertę Grossman (Who Will Write Our History) film "Rozliczenia" (Reckonings) opowiada o pełnych napięcia negocjacjach pomiędzy żydowskimi i niemieckimi przywódcami. W obliczu groźby eskalacji przemocy, wytrwale dążyli do celu, wiedząc, że krzywdy nigdy do końca nie zostaną zapłacone, ale mając nadzieję, że będzie to przynajmniej uznanie i krok w kierunku uzdrowienia relacji między narodami.

Julian Gozdowski to człowiek legenda, człowiek instytucja, osobność Karkonoszy, którego determinacja przyczyniła się do powstania, rozwoju i potem utrzymania, ponad 40 lat, Biegu Piastów, największej i najstarszej imprezy sportowej w Polsce. Dzisiaj Bieg Piastów jest jedną z niewielu imprez, która zrzeszona jest w prestiżowej Europejskiej Federacji Biegów Długodystansowych (Euroloppet) i Światowej Federacji Biegów Długodystansowych (Worldloppet). W imprezie co roku bierze udział ponad 4000 sportowców z 24 krajów, promując Polskę w całym świecie. Jest to jedna z największych imprez sportów zimowych na świecie. Jest to też ukochane miejsce mistrzyni olimpijskiej Justyny Kowalczyk, która trenowała u pana Juliana i co roku bierze udział w Biegu Piastów. Julian Gozdowski pochodzi z Czortkowa na dzisiejszej Ukrainie. Dzisiaj ma 86 lat. Jest odznaczony Krzyżem Oficerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.

22 czerwca 1941 roku generał Żukow powiadomił Stalina o ataku wojsk hitlerowskich na ZSRR.
Dlaczego właśnie Żukow, szef Sztabu Generalnego, a nie marszałek Timoszenko - komisarz obrony,
wyższy stopniem i stanowiskiem? To jedno z wielu pytań, na które Bogusław Wołoszański spróbuje
odpowiedzieć w tym programie. Autor zrekonstruuje wydarzenia z 22 czerwca, jakie miały miejsce
w najbliższym otoczeniu Stalina. Jak zareagował on na wieść o ataku wojsk Hitlera, jakie decyzje
podjął i jakie wydał rozkazy?

Tajemnica lotu Rudolfa Hessa do Anglii w roku 1941.
Autor zwraca uwagę na wszystkie wydarzenia pozornie niezwiązane z samą wyprawą.
Na co liczył? Na czyje zaproszenie przybył do Anglii? Czy o jego wyprawie wiedział Hitler?
Czy Winston Churchill musiał stoczyć walkę z opozycją dążącą do szybkiego zawarcia
pokoju z Niemcami na warunkach stawianych przez Hitlera?

Film dokumentalny przedstawiający historię telewizji w latach 1949 - 1959. Opowieść o początkach polskiej telewizji
jest poprzedzona krótkim rysem historycznym, dotyczącym okresu przedwojennego w Polsce i na świecie. Obraz
początków telewizji wyłania się z wypowiedzi osób, które ją tworzyły: twórców telewizyjnych i artystów. Ilustracją są
materiały archiwalne, fotografie z prób, fragmenty spektakli i programów telewizyjnych.
W dokumencie wykorzystano piosenki: "Pionierska brygada szturmowa" (muz. Władysław Szpilman, sł. Franciszek
Pałka), "Wesoły pociąg" (muz. Marek Sart, sł. Kazimierz Winkler), "Kasztany" (muz. Zbigniew Korepta, sł. Krystyna
Wodnicka) oraz materiały archiwalne TVP i WFDiF.

"Kryptonim T - 4"
Hitler podpisał stosowną dyrektywę wraz z wybuchem wojny z Polską - 1 września 1939 r. Dotyczyła ona ludzi niepełnosprawnych umysłowo i ruchowo. Do roku 1945 roku hitlerowcy zamordowali ponad 200 tysięcy Polaków, Żydów, Rosjan, Włochów i Niemców z frontu wschodniego, którzy zwariowali lub udawali niepełnosprawnych umysłowo. Niemcy z wrodzoną sobie poetycką finezją określili akcję T - 4 jako "eliminację życia niewartego życia". Mechanizm zbrodni poznajemy dzięki dokumentom oraz wspomnieniom obsługi szpitala psychiatrycznego "Dziekanka" w Gnieźnie. Najpierw przeznaczonym do eksterminacji podawano zastrzyki oszałamiające, o potem ładowano ich do ciężarówek po 40 - 60 osób i podłączano spaliny. Komora gazowa udawała wóz do przewozu kawy, wóz miał napis - "Caises Kaffe". Zagazowanych przewożono do przygotowanych dołów, gdzie zwłoki przesypywano palonym wapnem. W latach 1943 - 44, gdy hitlerowcy zdali już sobie sprawę, że nie wygrają wojny, zwłoki były wykopywane, a szczątki palone. Robiły to żydowskie komanda z Inowrocławia. Żydzi mieli jeszcze rozdeptywać kości i rozwozić popioły po okolicznych lasach i jeziorach. Nie wszystkich ludzi zabijał gaz - stąd w rejonach, gdzie próbowano ukryć szczątki, do dziś można znaleźć dużo łusek od pocisków, którymi dobijano ofiary.

Program publicystyczny poświęcony historii II wojny światowej.
Bogusław Wołoszański przedstawia przyczyny przystąpienia
Japonii do wojny oraz przybliża kulisy jej ekspansji militarnej.