TVP Historia - Program TV na sobotę 11 maja 2024

1838 - zmarł Jędrzej Śniadecki;
1955 - powstał Układ Warszawski;
1958 - ponowne odsłonięcie odtworzonego pomnika Chopina w Łazienkach;
1971 - samobójstwo popełnił poeta Rafał Wojaczek;

PIWNICA POD BARANAMI to z pewnością miejsce, instytucja, grupa twórcza, która ma w historii naszej kultury znaczenie
wyjątkowe. W składzie obecnej Piwnicy jest dwóch artystów, którzy byli w niej od samego początku. Tadeusz Kwinta, pojawił
się już w pierwszym programie. Miki (Mirosław) Obłoński przyszedł po niecałym roku od otwarcia i zaczynał jako chłopak
do wszystkiego. Sprawdzał bilety, rozstawiał ławki, sprzątał, aż wreszcie wystąpił. Film opowiada o ich młodości w Piwnicy,
o losach po odejściu z niej i dniu dzisiejszym.

Dziady. 31 października 1424 r. Zofia (Maria Pawłowska) podróżuje z mężem po Polsce. Ale król Władysław (Sebastian Skoczeń) wiedząc, że zbliża się termin porodu, odsyła ją do Krakowa. Zawisza (Robert Jarociński) przyjeżdża do Przemyśla i przywozi królowi najnowsze informacje o wojnie w Czechach. Żiżka (Jacek Łukowski) nie żyje. Honzik (Kamil Drężek) przynosi Femce (Żaneta Homa), znaleziony w miejscu potyczki z Węgrami, miecz Zyndrama i rękawicę z herbem Słońce. Czy Pietrek zginął w walce? W Krakowie pojawia się Guślarz (Tomasz Obara). Ciekawe przyszłości Katka (Anna Oberc), Agata (Magdalena Kaczmarek) i Kunegunda (Weronika Jaskółka) zapraszają do karczmy Guślarza. Zofia z Awdokią (Joanna Moro) i Olgą (Klara Williams) w wawelskim ogrodzie odprawiają Dziady. Chcą przywołać duchy przodków. Królowa zaczyna wcześniej rodzić. Jagiełło ma proroczy sen. Dzwony w Krakowie obwieszczają narodziny królewskiego syna.

Tajemniczy francuski arystokrata gościł w Pałacu pod Blachą, a ponieważ jego pobyt się przedłużał, nowy właściciel Łazienek - książę Józef Poniatowski zaprosił go do parkowego Białego Domu. Gościem incognito okazał się francuski następca tronu, czekający na stosowny historyczny moment, aby ów tron objąć. By czekanie się nie dłużyło, gotujemy polsko - francuskie danie Paula Tremo i nowoczesną potrawę M. A. Careme ’ a - kucharza Kongresu Wiedeńskiego.

Zaczęliśmy od sztormu i wikingowie mieli dość niespokojne charaktery. Zarówno ci prawdziwi jak i ci, których przedstawiono
w serialu o losach Ragnara Lodbroka i jego niespokojnych znajomych. "Wikingowie" to dziś jeden z najpopularniejszych
seriali historycznych, jakie powstały. Faktycznie, trudno się od nich oderwać, jest dużo krwi i seksu, ale też podróże po całym
świecie, kręcone z rozmachem sceny batalistyczne. Te sceny siłą rzeczy, oczywiście, dla milionów ludzi stały się źródłem
wiedzy historycznej o Średniowieczu. Michael Hirst, twórca scenariusza do filmu twierdzi, że jest on tak prawdziwy jak się
tylko da. Czy naprawdę? Dziś będziemy sprawdzać, a przy okazji opowiadać prawdziwą historię skandynawskich wojowników.
Tu zastrzeżenie. Wiemy, że autorzy filmu fabularnego mają prawo do swoich pomysłów, tworzenia fikcyjnych postaci
i sytuacji, ale czy świat serialowych wikingów był taki jak świat tych prawdziwych?

Hanysz czyha na życie Gniewka, na szczęście jego skrytobójcze plany
są bezskuteczne. Zdrajca wraca do Krzyżaków, opowiada swoim mocodawcom
o zadaniach Gniewka i roli "Znaku orła". Chłopak wypełnia swą misję, jednak
w drodze powrotnej napadają go zaczajeni Krzyżacy. Gniewko pokonuje ich
w nierównej walce. Ranny, ostatkiem sił dociera do obozu.

Serial historyczny, przygodowy, 28 min, Polska 1977
Reżyseria: Hubert Drapella
Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella
Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski,
Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman,
Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk,
Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech
Alaborski, Henryk Bista

Akcja serialu, rozgrywającego się w latach 1308 - 1334, osnuta jest wokół
historycznych wydarzeń związanych z działalnością zjednoczeniową Władysława
Łokietka. Głównym bohaterem jest Gniewko, syn rybaków spod Gdańska,
któremu Brandenburczycy zabili rodziców. Występuje on najpierw jako
dwunastoletni chłopak, a później już jako dorosły młodzieniec. Większość
pierwszoplanowych postaci, wśród których działa bohater spod "Znaku orła",
ma swoje pierwowzory w historii Polski.
Nadchodzi rok 1331. Polskie rycerstwo spotyka się z królem Władysławem
w Chęcinach. Wśród zgromadzonych jest również Gniewko. Do Chęcin
zajeżdża też w odwiedziny do ojca, kasztelana Pawła, jego córka Agnieszka.
Mała dziewczynka, którą Gniewko uratował kiedyś od niechybnej śmierci,
jest dziś dorodną panną. Młodzi mają się ku sobie, lecz kasztelan niechętnym
okiem patrzy na ich przyjaźń. Mimo oporu córki postanawia wywieźć Agnieszkę
do Łęczycy.


Serial historyczno - przygodowy, 27 min, Polska 1977
Reżyseria: Hubert Drapella
Scenariusz: Alina Korta, Bohdan Poręba, Hubert Drapella
Aktorzy: Jarosław Makowski, Krzysztof Kołbasiuk, Ryszard Filipski,
Eliasz Kuziemski, Tadeusz Borowski, Bernard Michalski, Adam Bauman,
Bożena Adamek, Aleksander Fogiel, Lech Ordon, August Kowalczyk,
Ryszard Ronczewski, Zygmunt Maciejewski, Leon Niemczyk, Wojciech
Alaborski, Henryk Bista

Seria dokumentalna opowiadająca o najmniejszych państwach Europy. Mikropaństwa Andory, Liechtensteinu, Luksemburga, Malty, Monako i San Marino są bardzo łatwe do przeoczenia. Są wciśnięte między największe kraje. Niemniej jednak mikropaństwom udało się zachować własne tradycje oraz florę i faunę, które obecnie są rzadkością dla reszty świata. Niezwykłe lokalizacje mikropaństw często znajdują się w ekstremalnych regionach górskich lub przybrzeżnych, co czyni je rajem dla zagrożonych gatunków. Jednak stabilność ich środowiska naturalnego jest zagrożona przez problemy środowiskowe, które należy rozwiązać. Podróżujemy do każdego z tych mikropaństw i opowiadamy historie ich odważnych wysiłków na rzecz zachowania ich naturalnych cech i kulturowej autonomii. Odcinek szósty przeniesie nas do San Marino, Republiki San Marino, również znanej jako Najjaśniejsza Republika San Marino. Jest to państwo śródlądowe w Europie Południowej, stanowiące enklawę na obszarze Włoch. Stolicą kraju jest miasto San Marino. San Marino to jedno z najmniejszych państw Europy, mniejsze są tylko Watykan i Monako. Położone jest w górzystym terenie, wchodzącym w skład pasma Apeninów. Najwyższy szczyt Monte Titano osiąga wysokość 749 m n.p.m.

Film dokumentalny przedstawiający trzy największe rzeki na świecie: Amazonkę, Nil, Missisipi. Będzie to niezwykła i pełna emocji podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Z użyciem nowoczesnych technologii filmowania zobaczymy te rzeki z lotu ptaka i ze szczegółami, których nigdy dotąd nie widzieliśmy. Prześledzimy te wodne arterie od ich żródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańscy mieszkańcy Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi.
Odc. 1. Amazonka, największa rzeka świata przytłacza swym ogromem. Dorzeczem obejmuje dziewięć krajów, jedną trzecią powierzchni Ameryki Południowej. Utrzymuje przy życiu największe lasy deszczowe świata; wspiera największe na Ziemi zróżnicowanie gatunkowe. Wzbogaca tętniące życiem kultury. Co roku rozległe wezbrania jej wód tworzą jakby śródlądowe morze. Dziś wciąż jeszcze istnieją tu tajemnicze krainy. By poznać sekrety najpotężniejszej rzeki świata naszą opowieść rozpoczynamy od pojedynczej kropli. Lodowce Andów Peruwiańskich. Woda z topniejących lodowców spływa tu w dół górskimi zboczami. Rozpoczyna liczącą 6400 kilometrów wędrówkę ku morzu. Największe na świecie dorzecze gromadzi wodę z prawie całej tropikalnej części Ameryki Południowej. Jedna piąta zasobów słodkiej wody na Ziemi wędruje na wschód przez kontynent. 1100 dopływów odprowadza wodę z obszaru o powierzchni siedmiu milionów kilometrów kwadratowych. W trudno dostępnych bystrzach i głębokich ciemnych pląsach żyją jedne z największych i najrzadziej występujących miejscowych drapieżników. Rozpoczynając swój bieg od skromnej kropli w górach, Amazonka staje się rzeką, która nie ma sobie równych. Od źródeł po ujście wyrzeźbiła własny szlak przez ląd, tworząc nowe krainy. Potężna i rozległa. Kto wie, ile jeszcze skrywa tajemnic.

8 - odcinkowy serial dokumentalny przedstawia postać najbardziej utalentowanego watażki Wielkiego Księstwa Litewskiego początku XVII wieku, Jana Karola Chodkiewicza (1570 - 1621), którego osobowość i działalność odcisnęły niezatarte piętno na historii Europy. W związku z 400. rocznicą śmierci Chodkiewicza trzech profesorów historii z Uniwersytetu Wileńskiego wraz ze znanym dziennikarzem wyruszyło w podroż po Europie: od Litwy przez Łotwę, Estonię, Polskę, Niemcy, Włochy, Turcję i Ukrainę, by odwiedzić miejsca, w których legendarny watażka pozostawił swój ślad. Studia w Niemczech i we Włoszech, kampanie wojenne na Litwie i Ukrainie, założone przez niego miasta, dwory i zamki, rozległe pola bitew, na których toczyły się krwawe walki o losy całej Europy - wszystko to ożywa w tym dokumentalnym cyklu.

Trudno uwierzyć, że do tej pory nie powstało ani jedno opracowanie na temat historii polskiej kuchni oraz kuchni na ziemiach polskich, które w systematyczny sposób prezentowałoby istotę i bogactwo kulinarne, jakie otrzymaliśmy do naszych przodków. Jak bogaty jest to świat, niech poświadczą tematy poszczególnych odcinków; odc. 1 Chrzest Polski. Wino, oliwa i post, odc. 2 Kuchnia Jadwigi i Jagiełły, odc. 3 Kuchnia krzyżacka, czyli kiełbasa na Wielki Post, odc. 4 Tajemnica pierwszej polskiej książki kucharskiej, odc. 5 Sprośny sandacz: kuchnia Kopernika, odc. 6 Szczupak po polsku: na podbój Europy.

Jerzy Hoffman i Edward Skórzewski przez lata stanowili nierozłączną parę reżyserską. Ich debiutem był dokument "Uwaga chuligani" nagrodzony w 1955 roku nagrodą Polskiej Krytyki Filmowej jako najlepszy film roku. Wspólnie nakręcili blisko 30 filmów dokumentalnych m.in "Tor", "Patria o muerte", "Aby kwitło życie", "Pamiątka z Kalwarii", "Typy na dziś" oraz kilka filmów fabularnych, m.in "Trzy kroki na ziemi", "Gangsterzy i filantropi" i "Prawo i pięść".
"Prawo i pięść" to filmowa adaptacja powieści Józefa Hena zatytułowanej "Toast". Akcja rozgrywa się w roku 1945. Pełnomocnik rządu ustanawia doktora Mieleckiego burmistrzem jednego z miasteczek na ziemiach odzyskanych. Doktor jedzie tam z kilkoma swoimi ludźmi i przydzielonym mu w ostatniej chwili Andrzejem Koenigiem. Na miejscu okazuje się, że Mielecki i jego ludzie są po części bandytami i szabrownikami. Zamierzają obrabować mieszkania i zakłady z cenniejszych przedmiotów i uciec. Koenig podejmuje nierówną walkę z bandą.
Muzykę do filmu napisał Krzysztof Trzciński - Komeda, balladę "Nim wstanie dzień" śpiewa Edmund Fetting.

Na początku 1945 roku II wojna światowa zmierzała do spodziewanego końca, jakim była klęska III Rzeszy. Armia Czerwona zajęła już wtedy większość ziem przedwojennej Polski i szykowała się do kampanii, której celem miało być wkroczenie na terytorium Niemiec, błyskawiczne dotarcie do Berlina i rozbicie armii Hitlera. Wejście Rosjan na ziemie niemieckie zmieniło oblicze tej i tak już okrutnej wojny, czego natychmiast doświadczył Górny Śląsk.

"Gesty i słowa, czyli jak król wyrażał swoje zdanie w średniowieczu". Przyjeżdżając w 1386 roku do Polski, Jogaiła na pewno nie znał polskiego. Znał natomiast język elit litewskich, czyli staroruski oraz naturalnie litewski. Posługiwał się też zapewne niemieckim i z pewnością nauczył się polskiego. Język dyplomacji to jednak nie tylko mowa, a przede wszystkim gesty, czym Jagiełło posługiwał się perfekcyjnie. Mimika twarzy, podanie dłoni - to wszystko znaczyło o wiele więcej niż dziś i miało swoją odpowiednią wymowę. Ale najważniejszą, iście królewską metodą wyrażania swojego zdania - było królewskie milczenie.

Chęć współpracy z polskim wywiadem zgłasza związany z Abwehrą kupiec z Gdańska August Mackett. Na poparcie swej wiarygodności dostarcza Czarkowi szkic nowej bomby, której tajemnicę zna tylko III Eskadra z Bydgoszczy i Berlin. Mackett wskazuje swego łącznika z Bydgoszczy. Jest nim Zygmunt Patchek, brat Trudy, narzeczonej kapitana Grządka, pilota III Eskadry. Podsuwając Patchkowi sfałszowane materiały, Czarek z kolegami wpada na trop szpiega Abwehry "Hansa", którym jest porucznik Peltz, dowódca V strażnicy WP pod Bydgoszczą. Peltz w pułapce godzi się na podwójną współpracę. Truda z bratem opuszczają Polskę.

Ozyrys i Amon to bogowie, o których słyszał chyba każdy, dzięki turystyce wielu widziało piramidy, nieliczni widzieli złotą maskę Tutenchamona. Współczesny Egipt przyciąga swoimi atrakcjami, ale starożytny Egipt kryje przed nami jeszcze wiele tajemnic, niektóre z nich rozwiążemy w odcinku "Gigantów historii".

Luźna adaptacja bestsellerowej powieści sensacyjnej Jamesa Grady'ego "Sześć dni Kondora", opowiadającej o handlu narkotykami. Pierwsza wersja scenariusza była wierna literackiemu pierwowzorowi. I kiedy według niego powstała już większa część filmu, w Ameryce ujawniono sensacyjne dane na temat działań CIA na Bliskim Wschodzie. Reżyser zdecydował się wówczas zmienić fabułę, by nawiązać do aktualnych wydarzeń. W rezultacie nakręcił pełen niespodziewanych zwrotów akcji polityczny dreszczowiec, który jest oskarżeniem metod CIA. Głównego bohatera, Joego Turnera, gra gwiazdor Hollywoodu Robert Redford, odtwórca pamiętnych ról w "Obławie", "Butch Cassidy i Sundance Kid", "Wielkim Gatsbym", "Żądło", "Pożegnaniu z Afryką", "Niemoralnej propozycji". Aktor sprawdził się również jako reżyser w nagrodzonych Oscarem "Zwykłych ludziach". W roli Kathy partneruje mu Faye Dunaway ("Bonnie i Clyde", "Sieć", "Chinatown"). Autorem interesujących zdjęć jest Owen Roizman, czterokrotnie nominowany do najwyższej nagrody filmowej za "Francuskiego łącznika", "Egzorcystę", "Sieć", "Tootsie". Choć "Trzy dni Kondora" okazały się wielką sensacją, Akademia przyznała nominacje do Oscara jedynie za montaż. Joe Turner pracuje w nowojorskim Towarzystwie Historyczno - Literackim, które w rzeczywistości jest utajnioną sekcją CIA. Do zadań pracowników agendy należy wnikliwa analiza literatury sensacyjno - szpiegowskiej, mająca na celu wykrycie ewentualnych "przecieków", a także zbieranie nowych, ciekawych pomysłów. Pewnego dnia w instytucie dochodzi do masakry, wszyscy pracownicy giną od kul zamachowców. Przy życiu pozostaje jedynie Joe Turner, który akurat wyszedł z firmy na lunch. Postanawia na własną rękę poprowadzić dochodzenie w sprawie tajemniczej śmierci kolegów. Gdy zawiadamia centralę o tragedii, nie podziewa się, że teraz jemu zagraża śmiertelne niebezpieczeństwo. Przybyły na spotkanie szef jego sekcji, Wicks, próbuje go zlikwidować. Joe uciekając terroryzuje nieznajomą młodą kobietę, którą zmusza do udzielenia mu schronienia. Opowiada jej całą historię, coraz bardziej czując do niej sympatię. Listonosz, który dzwoni do drzwi domu przerażonej Kathy, okazuje się nasłanym mordercą. Na szczęście, udaje się go zlikwidować. Polowanie na Joego dopiero się jednak zaczęło.

Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana.

Tulipan zostaje aresztowany podczas próby porwania swojego dziecka. Ucieka konwojentom, ale Ania nie daje się już przekonać. Bohater udziela wywiadu dziennikarce telewizyjnej z Krakowa, zaprasza ją na kolację. Jest z nimi również koleżanka dziennikarki. W mieszkaniu nowej znajomej Tulipana zjawia się kapitan milicji, ale oszust zdążył już wyjechać z Krakowa z pieniędzmi i biżuterią właścicielki. Znów bawi w Warszawie, przychodzi do szewca, aby odebrać buty. Podczas przymiarki pomocnik starego szewca, brat Kasi, wielkim gwoździem przybija stopę Tulipana do podłogi.

W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono
na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano
strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły do
zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami.
Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu
do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy
i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich.

Film dokumentalny poświęcony reżyserowi Jerzemu Hoffmanowi.