TVP Historia - Program TV na sobotę 25 maja 2024

1948 - wykonano wyrok śmierci na rotmistrzu Pileckim;
1951 - dziennik "Neues Deutschland" oskarżył USA o zaatakowanie enerdowskich ziemniaków
przy pomocy stonki ziemniaczanej;
1982 - działacz "Solidarności" Jan Narożniak postrzelony przez ZOMO;

Barbara Włodarczyk opowiada o pierwszym czarnoskórym polityku w Rosji. Jean Sagbo pochodzi
z zachodniej Afryki. Do Rosji przyjechał na studia jeszcze w czasach radzieckich. Ożenił się z koleżanką
z roku i został. Związek Radziecki był dla niego ideałem, wzorem sprawiedliwości społecznej, bo takiej biedy
i nierówności, jaka była wtedy w jego postkolonialnym kraju, tutaj nie widział. Pochodzi z dość zamożnej
rodziny. Rodzice mogli zapłacić za jego wykształcenie. Sam przyznaje, że w tamtych czasach miał poglądy
komunistyczne.
Jean Sagbo jest radnym w miasteczku Nowozawidowo, położnym 100 km od Moskwy. To typowa rosyjska
"głubinka", którą od bogatej rosyjskiej stolicy dzieli przepaść. Wybór czarnoskórego radnego w Rosji, gdzie
co roku z rąk rasistów ginie co najmniej kilkadziesiąt osób i gdzie bojówki skinheadów urządzają regularne
nagonki na imigrantów, stał się sensacją. Według szacunków w Rosji jest około 70 tysięcy członków organizacji
rasistowskich, których bojówki tępią obcych o niesłowiańskim wyglądzie. Zaskakuje jednak nie tylko kolor skóry
Jeana Sagbo. Nie mniej egzotyczne jest to, że Jean sam sprząta ulice, nie pije alkoholu, zrezygnował z życia
w bogatej Moskwie, woli mieszkać na prowincji i jak może, pomaga biednym ludziom.
Do lokalnych wyborów zgłosili Jeana Sagbo mieszkańcy Nowozawidowa. Rywali pokonał miażdżąco. I został
pierwszym czarnoskórym politykiem w Rosji.
Mieszka w małym dwupokojowym mieszkaniu, mimo że jest wicedyrektorem firmy obuwniczej w Moskwie, a
jego żona Swietłana ma w okolicy trzy sklepy z butami. Oboje dobrze wiedzą, że w Nowozawidowie dla własnego
bezpieczeństwa lepiej się nie wyróżniać. Co miesiąc Jean organizuje czyny społeczne, ale odzew jest niewielki,
bo tutaj każdy myśli wyłącznie o sobie. Tylko kobiety doceniają aktywność Jeana, mężczyźni raczej go krytykują:
kłuje ich w oczy to, że się tak bardzo stara. Oni wolą pić zamiast pracować. Teściowa Jeana twierdzi, że
przekonała zięcia i córkę, by mieszkali w Rosji. Tuż po studiach wyjechali do Afryki, ale czuła się bez nich
samotnie. Z powodu bliskiej znajomości z czarnoskórym chłopakiem jej córka Swieta miała problemy w organizacji
komsomolskiej. Młodzi nie ukrywali, że chcą się pobrać, mimo to dziewczynie zarzucono niemoralne prowadzenie się.
Jean Sagbo stara się pomagać ludziom, którym się nie wiedzie, jak choćby Jurijowi, który przyjechał tu
do wojska w czasach Związku Radzieckiego. Po rozpadzie imperium chłopak nie poradził sobie, zaczął brać narkotyki,
zgubił dokumenty. Został bez domu, bez pracy, bez przyjaciół. Teraz mieszka w garażu. Wygrał z nałogiem i dla
zarobku nauczył się naprawiać komputery. Tylko biurokracji nie dał rady. Dopiero Jean wyciągnął do niego rękę.
Chce mu pomóc w załatwieniu paszportu. Dzięki temu Jurij stanie się pełnoprawnym członkiem społeczeństwa.
Radny Jean Sagbo pełni dyżury w siedzibie burmistrza. W filmie widzimy, jak kobieta z Mołdawii prosi go
o zapomogę finansową. Ma 46 lat i nie potrafi napisać podania, bo jest analfabetką. W dzieciństwie nie chodziła do
szkoły, jako najstarsze dziecko musiała pomagać matce. Radny chce znaleźć dla niej pracę sprzątaczki. Na dyżur
przychodzi jeszcze jedna kobieta. Wychowawczyni z miejscowego przedszkola. Matka dwójki dzieci i młoda wdowa.
Prosi o pieniądze na remont domu.

Kwiecień 1425. Mały królewicz Władysław (Kamil Winerowicz - Stanik) jest chory. Awdokia (Joanna Moro) rozrzuca wokół kołyski sól, aby odpędzić złe uroki. Królewna Jadwiga (Maja Szopa), która pości w ramach pokuty, mdleje. Jagiełło (Sebastian Skoczeń) prosi o pomoc Stanisława Ciołka (Daniel Mosior). Ten sprowadza na Wawel młodego kanonika i poetę Adama Świnkę (Bartosz Jędraś). Strasz (Paul Matura) zaczyna roznosić po Wawelu plotki, że służka królowej jest wiedźmą i odprawia gusła nad kołyską. Jagiełło przygotowuje się do zjazdu szlachty w Brześciu Kujawskim. Oleśnicki (Przemysław Stippa) ma ambicje, aby po śmierci króla, zostać regentem. W krakowskiej karczmie Lech (Mariusz Jakus) przekonuje Bdzigosta (Jakub Wieczorek), że wie jak ciężkie jest życie króla. Przecież sam jest królem krakowskich złodziei: "Co za los..." Femka (Żaneta Homa) z Honzikiem (Kamil Drężek) wracają do Krakowa. Femka w snach widzi Pietrka (Mateusz Tomaszewski).

Od kilku lat nie działa już w Wałbrzychu żadna kopalnia.
Reportaż pokazuje miasto po restrukturyzacji. Powstała "strefa
ekonomiczna", wiele uczelni... Jednak bezrobocie wynosi prawie
30 procent i byli górnicy masowo pracują w "biedaszybach", łamiąc
prawo i nielegalnie wydobywając węgiel. Jednocześnie narażają się
na śmierć, bo wypadki zdarzają się kilka razy do roku...

Miasteczko Pyzdry w gminie Pyzdry (woj. wielkopolskie) na pierwszy rzut oka jest jak wiele innych polskich prowincji: upadająca gospodarka i ucieczka za chlebem do większych miast. Liderzy miejscowego towarzystwa kulturalnego Echo Pyzdr, Wiesława i Przemysław Kowalscy twierdzą że ten stan uśpienia, zacofania może być atutem w agroturystyce. Turystów dodatkowo ma ściągnąć w te rejony ostatnia duma Kowalskich: makieta w skali 1:1 dawnej granicy rosyjsko - pruskiej. W szczerym polu zrekonstruowane zostało przejście graniczne (makiety słupów granicznych, szlabanu itp.). Oprócz tego Kowalscy funkcjonują na tym terenie jako mecenasi uzdolnionych uczniów z biednych rodzin.

Zanim w mazowieckim Czersku pojawiła się królowa Bona, nim panował w nim książę Trojden, zamek był jedną z siedzib ambitnego Konrada Mazowieckiego. Ale to już wiek XIII. Prawdziwie elektryzujące teorie dotyczące Czerska opiewają na przełom stuleci XI i XII. Czy olbrzymi szkielet tajemniczego możnowładcy odkryty w zamku w roku 1968 może należeć do syna króla Haralda Godwinsona? Czy odnaleziony w Czersku wojownik to angielski królewicz pozbawiony dziedzictwa przez Wilhelma Zdobywcę? Wraz z naukowcami badamy losy komesa Magnusa i - jak w Anglii - gotujemy z (mazowieckich) jabłek.

Charakterystycznym zjawiskiem dzisiejszej kultury masowej jest luźne wykorzystywanie wątków historycznych poprzez serial, film, gry komputerowe, literaturę beletrystyczną. W cyklu Nie taka prosta historia autor programu (Witold Świetlik) i jego goście, na podstawie konkretnych filmów i seriali, wyjaśniają co w nich jest zgodne z prawdą historyczną, a co jest scenariuszową fikcją.

Zdjęcia do serialu rozpoczęły się w maju 1972 roku i trwały do marca 1973. W tym czasie nakręcono 80 tys. metrów taśmy. Serial realizowany był w zamku na Pieskowej Skale, w okolicach Ojcowa i w różnych rejonach Podkarpacia, a także w atelier w Warszawie i Pradze. W praskim studiu, większym od warszawskiego, czescy dekoratorzy urządzili według projektu scenografa filmu Jana Grandysa grotę skalną, w której nagrano niektóre sceny zbójnickie. Scenariusz filmu powstał na podstawie legend o tatrzańskim zbójniku. Ponieważ - jak twierdzi reżyser Jerzy Passendorfer - legendy nie należy traktować zbyt poważnie, w filmie jest dużo humoru i zabawnych scen. Nie brak widowiskowych bójek i walk, szaleńczych jazd na koniu, a nawet upadków ze skały. Postać tytułowego bohatera odtwarza Marek Perepeczko. Każdy z 13 odcinków opowiada odrębną, zamkniętą historię. W sumie stanowią one opowieść o przygodach zbójnickiej kompanii, do której trafia Janosik.
W pierwszym odcinku młody góral, który stanął w obronie chłopa katowanego przez hrabiowskich hajduków, zostaje przez nich pojmany i wtrącony do lochów. W ucieczce pomaga mu córka hrabiego, ale gdy zbiegów dopędza pogoń, z pomocą przychodzą zbójnicy pod wodzą Harnasia - Jakubka.

Seria dokumentalna, w której poznamy największe miasta bałkańskie: Lublanę, Sarajewo, Belgrad, Sofię i Bukareszt. Rosną w siłę, są głównymi ośrodkami kulturalnymi. Wielu Europejczyków nadal kojarzy je z socjalistyczną dyktaturą. Dla większości są to miejsca krwawych wojen lat 90. Ale dla młodych, kreatywnych umysłów te miasta należą do pożądanych list miejsc, w których należy być. Miasta mają długą, trudną przeszłość, a teraz oferują ekscytującą i inspirującą teraźniejszość z dużym potencjałem na przyszłość. To wystarczający powód, aby wybrać się na wycieczkę do starych i nowych miast Bałkanów. W odcinku drugim - Sarajewo. W górskiej kotlinie nad rzeką Miljacką leży Sarajewo, stolica Federacji Bośni i Hercegowiny. Pełno tu kontrastów, bo miasto leży na styku Wschodu i Zachodu. Sarajewo bywa nazywane Małą Jerozolimą ze względu na wyznawaną tu mnogość religii. Miasto ma bogatą historię. Należało do Imperium Osmańskiego, a potem do Cesarstwa Austro - Węgierskiego. Trzykrotnie znalazło się w centrum światowych wydarzeń politycznych. W roku 1914, po zamachu na austriackiego następcę tronu Franciszka Ferdynanda, wybuchła pierwsza wojna światowa. W roku 1984 odbyła się tu zimowa olimpiada, a w 1992 miasto przetrwało najdłuższe oblężenie od czasu drugiej wojny światowej. Obecnie trzystutysięczne Sarajewo jest domem dla Bośniaków, ortodoksyjnych Serbów i katolickich Chorwatów, którzy żyją w harmonii mimo wydarzeń najnowszej historii.

Trzyczęściowy serial dokumentalny BBC Studios o trzech największych rzekach na świecie: Amazonce, Nilu i Missisipi. Niezwykła i pełna emocji podróż po dzikim świecie rzek, z których każda jest osobnym ekosystemem. Z użyciem nowoczesnych technologii filmowania autorzy pokazują te rzeki z lotu ptaka i z niewidzianymi dotąd szczegółami. Śledzą te wodne arterie od ich źródeł aż po ujścia. Cudowne laguny Amazonki, niesamowitych rozmiarów węgorze, afrykańscy mieszkańcy Nilu, niespodzianki pięknej Missisipi. Potężna, mulista Missisipi. Serce i dusza amerykańskiego Południa. Źródło natchnienia wielu pokoleń pisarzy i muzyków. Jednak tak naprawdę to zaledwie ostatni fragment wielkiego systemu rzecznego. Dorzecze Missisipi obejmuje olbrzymią sieć dróg wodnych, która docierając do kilku stanów, zbiera wodę z niemal połowy obszaru Stanów Zjednoczonych. Początkowo jako górskie strumienie, z czasem kręte dopływy leniwie przemierzają otwartą prerię. Setki rzek scalają się w jedną, łącząc ze sobą zwierzęta i ludzi na przestrzeni tysięcy kilometrów. Nic tak nie zespala Stanów Zjednoczonych Ameryki jak rzeka Missisipi. Większość jej wód pochodzi z pasa o szerokości dwóch i pół tysiąca kilometrów, który biegnie przez północ Stanów Zjednoczonych i graniczy z górami. Najdłuższy dopływ Missisipi ma źródło na północnym zachodzie, pośród wysokich Gór Skalistych w stanie Wyoming, ponad pięć i pół tysiąca kilometrów w górę rzeki. W tej krainie zima trwa pięć miesięcy. W ostatnim fragmencie biegu Missisipi ludzie poświęcają miliony dolarów, by odtworzyć to, co niegdyś zachodziło naturalnie. W całym dorzeczu Missisipi zwierzęta zawdzięczają przetrwanie naturalnym zasobom rzeki. Przez wiele lat ludzie wykorzystywali jej wielkie możliwości, by łączyć i wzbogacać Stany Zjednoczone Ameryki Północnej. Missisipi, olbrzymia, mętna rzeka zawsze była potężnym nieposkromionym żywiołem. I wciąż pozostaje siłą napędową Ameryki.

Trudno uwierzyć, że do tej pory nie powstał serial na temat polskiej kuchni pokazujący, w sposób systematyczny i zgodny z najnowszymi badaniami, dziedzictwo kulinarne otrzymane od naszych przodków. "Historia kuchni polskiej" w 26 czterdziestominutowych odcinkach wypełnia tę, lukę zabierając widzów w podróż przez niezwykłe smaki, tradycje i obyczaje. Scenariusz serialu powstał w oparciu o prace naukowe prof. Jarosława Dumanowskiego - głównego eksperta i prowadzącego narrację. Odtworzenia potraw obecnych na polskich stołach od czasów Chrztu Polski do współczesności, dokonał Maciej Nowicki, twórca nowego trendu w polskiej kuchni - historycznej rekonstrukcji kulinarnej. Wnikliwe przedstawienie tła historycznego pozwala na zrozumienie okoliczności, w których kształtowała się polska kuchnia. Rozmowy ze specjalistami z Polski i ze świata uzupełniają narrację, ukazując przenikanie idei i potraw ponad europejskimi granicami. Przywołanie konkretnych przepisów i ich odtworzenie w profesjonalnym studiu kulinarnym ułatwia widzom zrozumienie smaków i technik przygotowywania potraw z przeszłości, a chronologia odcinków odpowiada najważniejszym zmianom zachodzącym w polskiej kuchni w kolejnych okresach historycznych. "Historia kuchni polskiej" to historia polskiej kultury materialnej w wersji dla każdego.

Adaptacja noweli Marka Hłaski "Następny do raju" (inny tytuł: "Głupcy wierzą w poranek"). Nazwisko pisarza nie znalazło się jednak w czołówce. Przyczyną była optymistyczna, choć niepozbawiona goryczy pointa filmu. Hłasko opowiadał się natomiast za pesymistyczną, niedającą bohaterom żadnej nadziei. Nie przeszkodziło to wszakże cenzurze na blisko półtora roku wycofać utwór z dystrybucji, mimo że pod wieloma względami przypominał realizowane kilka lat wcześniej produkcyjniaki. Przewyższał je jednak zdecydowanie nie tylko pod względem psychologicznej głębi, lecz także scenografii (liczne pochwały krytyki dla Wojciecha Krzysztofiaka), kostiumów, charakteryzacji i wreszcie aktorstwa. Recenzenci wyróżnili zwłaszcza kreacje Leona Niemczyka (Dziewiątka) i Tadeusza Łomnickiego (Partyzant), choć trudno znaleźć w filmie Petelskiego role zdecydowanie "puszczone". Próżno też szukać w "Bazie..." etycznych uproszczeń i socrealistycznej tendencyjności. Nie ma tu bohaterów jednoznacznie złych i jednoznacznie dobrych. Nikt też nie przechodzi budującej przemiany od ciemnego typa do przodownika pracy. Wszyscy są "przyczernieni", pozbawieni cienia idealizmu, niewolni od cynizmu. Osaczeni przez bezwyjściową sytuację, niemal co dzień stając oko w oko ze śmiercią, starają się żyć zgodnie z własnym kodeksem honorowym. Wolni od złudzeń i skrupułów, są zarazem zdolni do autentycznego bohaterstwa. Wszystko to sprawia, że mimo upływu lat utwór Czesława Petelskiego wytrzymał próbę czasu. Metaforyczno - naturalistyczna poetyka "Bazy..." wciąż może frapować, a to, co dawniej szokowało, dziś raczej wzrusza i skłania do refleksji. Akcja filmu toczy się w bazie transportu drewna w Bieszczadach. Na odludziu, w fatalnych warunkach sanitarnych pracują wyrokowcy i życiowi wykolejeńcy. Należyte wykonywanie obowiązków nieustannie utrudniają im braki samochodów, warsztatów, części oraz wiszące wciąż nad głowami widmo śmierci. Nic dziwnego więc, że nikomu nie zależy na pracy, wszystkim zaś - na możliwie rychłej ucieczce. Nie jest to wszakże takie proste. Tym bardziej że do bazy przybywa niejaki Zabawa - mechanik i aktywista partyjny. Ma on za zadanie zmobilizować ludzi do większego wysiłku, bez czego niemożliwe jest wykonanie planu.

Nie upłynął jeszcze rok od napaści Niemiec na Polskę we wrześniu 1939 roku, a działania wojenne rozprzestrzeniły się na kolejny kontynent. W czerwcu 1940 roku rozpoczęła się wojna w Afryce, w której wkrótce przeciwko Niemcom i ich włoskim sojusznikom u boku Anglików i Francuzów stanęli także Polacy, aby z dala od Ojczyzny walczyć o jej wolność. Jednym z ważniejszych epizodów tej kampanii była obrona twierdzy Tobruk, w której walny udział wzięli żołnierze Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich, która dotarła do twierdzy w sierpniu 1941.

Film dokumentalny (2 części) o Bośni i Hercegowinie - kraju dzikim i nieznanym - w samym sercu Europy. Z kaskadowymi wodospadami, dziewiczymi krajobrazami rzecznymi i skalistymi pasmami górskimi. Bośnia i Hercegowina urzeka jałowym pięknem krasowego południa i dziewiczą przyrodą gęsto zalesionej północy. Rzadkie i zagrożone zwierzęta wędrują po dolinach i górach pierwotnego lasu Perućica. Nietknięta przyroda oferuje dziewicze środowisko i jest świadectwem imponującej różnorodności ekologicznej. Dlaczego na górze Cincar żyją dzikie mustangi? Jak powstały wodospady wzdłuż rzeki Trebiat? A gdzie można spotkać płaszczki i skorpiony w zatoce Neum?

Producent: micafilm

Rok 1932. W Gdańsku mnożą się prowokacje wobec Polaków, widoczna jest koncentracja szturmowców z SA. W Sopocie instaluje się Relke, nowy szef aktywizującej się komórki Abwehry. Planuje się przeszkolenie oddziałów SA, by były gotowe do zaatakowania w każdej chwili wyznaczonych obiektów. Polski kontrwywiad łamie szyfr Kriegsmarine. Z przechwyconych depesz wynika, że Niemcy mają dobry przeciek z polskiej floty. Pracuje dla nich "Stokrotka"
z Gdańska, obłaskawiany jest pracownik floty polskiej "Zenon". Czarek dociera do "Stokrotki". Jest nią Helga Witte, pracownica gdańskiej kolei. Jej narzeczony, porucznik Nachowski z Oksywia, zaopatruje składnicę wojskową na Westerplatte. "Stokrotka" ma skłonić "Zenona" do współpracy z Niemcami. Czarek próbuje dotrzeć do "Zenona".

Mundial - największa piłkarska impreza czterolecia i zdecydowanie coś więcej niż turniej - rozpala emocje kibiców na całym świecie, tworzy legendy i kreuje bohaterów. Sukcesy biało - czerwonych sprawiły, że takie nazwiska jak Górski, Piechniczek, Lato, Boniek, Deyna i inni na zawsze zapisały się w historii polskiego sportu, a ich osiągnięcia do dziś fascynują miłośników futbolu oraz współczesnych piłkarzy. Dzisiejszy bilans naszej reprezentacji to 38 meczów z 25 przeciwnikami podczas 9 turniejów, 17 zwycięstw, 6 remisów i 15 porażek oraz 49 goli.

Film otrzymał trzy nominacje do nagrody Oscara: za najlepszą rolę pierwszoplanową dla Natalie Portman oraz za muzykę i kostiumy. Fabuła koncentruje się wokół przeżyć Jacqueline Bouvier Kennedy bezpośrednio po zamachu w 1963 roku na jej męża, Johna F. Kennedy'ego, 35. prezydenta Stanów Zjednoczonych. Kiedy mąż Jackie zostaje wybrany na prezydenta, ona ma 34 lata. Zachwyca urodą, elegancją i wspaniałym stylem. Szybko staje się jedną z najbardziej znanych kobiet na świecie. Bajkowe życie rozpada się jednak jak domek z kart 22 listopada 1963 roku. Podczas wyborczej podróży do Dallas, John F. Kennedy ginie od kul zamachowca. Próby ratowania postrzelonego prezydenta nie przyniosły rezultatu. Umiera w szpitalu na stole operacyjnym. Pogrążona w żałobie Jacqueline, na pokładzie Air Force One, powraca do Waszyngtonu. Mierząc się z tragedią, postanawia kontynuować dzieło męża. O przeżyciach i cierpieniu Jackie widz dowiaduje się z wywiadu przeprowadzonego z wdową. Rozmowa toczy się nie tylko na temat historycznej spuścizny jej męża. W filmie została również pokazana rola szwagra Jackie, Roberta F. Kennedy'ego, który po zamachu mocno ją wspiera, dzieli z nią ból i żal po stracie męża. Pomaga w długich przygotowaniach do państwowego pogrzebu, opiekuje się rodziną, próbuje ulżyć dzieciom pogrążonym w smutku po stracie ojca. W tym trudnym czasie Jackie cierpi na bezsenność, jest pod wpływem środków uspokajających. Targają nią wyrzuty sumienia, że nie zrobiła nic, by ochronić męża. Miała nawet myśli samobójcze.

Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera - od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana.

Wiktor przybywa do Kijowa na spotkanie z generałem GRU. Otrzymuje powołanie do służby w Akwarium. Najpierw musi jednak zdać
egzaminy. Po ich zaliczeniu przestaje istnieć dla rodziny i przyjaciół. Przechodzi intensywny trening, mający go przygotować do pracy
agenturalnej na Zachodzie.

W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono
na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano
strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły
do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami.
Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu
do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy
i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich.

Akcja filmu rozgrywa się na oddziale chirurgii transplantacyjnej Szpitala Klinicznego nr 1 w Warszawie. Jest to
zamknięta klamrą od poniedziałku do poniedziałku opowieść o pracy oddziału, zajmującego się przeszczepami
narządów. Bohaterami są pacjenci, którzy poddali się operacji przeszczepu oraz lekarze - chirurdzy.
Jest to film pokazujący emocje, mocny w warstwie uczuć, propagujący pewne postawy i wzorce zachowania.