TVP Historia - Program TV na środę 29 maja 2024

1861 - zmarł Joachim Lelewel;
1913 - premiera baletu Igora Strawinskiego "Święto wiosny";
1953 - Hillary i Tenzing zdobyli Mt Everest;
1967 - Karol Wojtyła kardynałem;

"W Moskwie są teraz takie same butiki jak na całym świecie. Tyle tylko, że bardziej bogate i wyszukane
niż na Zachodzie. Bo zamożni ludzie w Rosji nie rozumieją zachodniego ascetyzmu!" Autorką tych słów jest
Julia Dalakian - jedna z czołowych projektantek mody w Moskwie. Przez kilka lat pracowała na Zachodzie,
między innymi dla znanego włoskiego krawca Roberto Cavallego. Dziś ma swój salon w rosyjskiej stolicy.
Ubiera kobiety biznesu, gwiazdy i żony bogatych Rosjan. Moskwa to raj dla rynku mody. Bo po kilku dekadach
deficytu, kiedy eleganckie kreacje były nieosiągalnym symbolem Zachodu, zamożne Rosjanki chcą mieć
wszystko co naj. I nie żałują na to pieniędzy. W rosyjskiej stolicy mają swoje butiki wszyscy liczący się krawcy
świata. Jest to jeden z największych znaków czasu i przemian Moskwy.
Reportaż przedstawia jeden dzień z życia Julii Dalakian. Projektantka pokazuje swój butik, casting modelek,
modny klub, bogate sklepy i siermiężny bazar. Poznajemy też jej córkę (studentkę dyplomacji), która jak
większość młodych moskwianek nie ma już żadnych kompleksów wobec Zachodu.

Reportaż przedstawia historię dwojga ludzi, którzy mieszkają w altankach
na terenie ogródków działkowych we Wrocławiu. Opowiadają, w jaki sposób tam
trafili, z czego się utrzymują i jak wygląda ich życie. Mówią także o swych marzeniach,
które w XXI wieku wydają się czymś zwyczajnym - o łazience z wanną i o żarówce,
przy której wieczorem można by przeczytać książkę.

Leokadia przydziela Ewce nowe zadanie. Dziewczyna ma uczestniczyć w przerzucie Szczęsnych
do Wielkiej Brytanii przez Węgry. Przy okazji będzie mogła spotkać się z Witkiem, który również
jest zaangażowany w akcję eskortowania rodziców.
Marysia z Nitką i Zygą jadą do Wrześni. Po drodze zatrzymują się w klasztorze, w którym ukrywa się Zoja,
siostra Marysi, z malutkim dzieckiem.
Ewka zarzuca Sońce, że nie widzi świata poza końcówką swego nosa. Uważa, że dba tylko o własną
wygodę. Sońka chce udowodnić dziewczynie, że jest w błędzie. Zdradza jej swoją tajemnicę.

Serial wojenny,

"Przebudzenie stulatka"

O historii, wzorem niegdysiejszych kronikarzy, zwykliśmy dotąd myśleć w kategorii zbrojnych mężów i wielkiej polityki. Z coraz większym jednak impetem przebija się ku nam pamięć o niezwykłych, polskich konstruktorach, natchnionych inżynierach i romantycznych przemysłowcach podejmujących bardzo ryzykowne wyzwania. Ich dzieła przepracowały w potulnym mozole dziesiątki lat. I jak zamierzamy dziś widzom pokazać, wcale nie wybierają się na milczącą emeryturę. Odwiedzimy Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowej i przynajmniej spróbujemy zaprezentować niesamowitą aurę tego miejsca.

Film poświęcony życiu i działalność prof. Jana Piekałkiewicza, Delegata Rządu RP na Kraj w latach II wojny światowej, wybitnego działacza politycznego i wielkiego patrioty, zamordowanego przez niemieckich oprawców w 1943 roku w więzieniu gestapo, w Al. Szucha w Warszawie. Jego postać została niemal zupełnie zapomniana, nieznana jest młodemu pokoleniu, nie doczekała się też należytego uhonorowania. Być może film wypełni w jakiejś mierze tę lukę.

Pierwsza część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 roko. Przebieg zamachu na prezydenta
Afganistanu, okoliczności podjęcia decyzji o interwencji wojsk radzieckich i ataku jednostek KGB na pałac
prezydencki w Kabulu, przebieg wojny i wykorzystanie śmigłowców Mi - 24, które stały się symbolem radzieckiej
przewagi militarnej, oraz rakiet Stinger, które tę przewagę zneutralizowały.

Druga część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 rok. Przedstawiono międzynarodowe reperkusje,
działania podjęte przez administrację prezydenta Cartera oraz przebieg okrutnej wojny. W programie wykorzystano
zdjęcia przedstawiające radzieckie latające czołgi - śmigłowce Mi - 24, które stały się symbolem zniszczenia,
oraz unikatowe fragmenty kronik.

Fabularyzowany film dokumentalny, prezentujący Mikołaja Kopernika, tym razem nie jako astronoma, a jako wybitnego ekonomistę i matematyka. To poruszająca historia naukowca, który wykorzystując swój intelekt, przygotowuje rewolucyjną reformę monety. Niestety, postulaty Kopernika dotyczące uznania pieniądza jako miary, nie znalazły do tej pory uznania wśród polityków i ekonomistów. W filmie odtworzono przebieg Sejmu Prus Królewskich w Grudziądzu, podczas którego Mikołaj Kopernik wygłosił swój traktat "O szacunku monety". Zaprezentowano działalność astronoma jako aktywnego administratora Kapituły Warmińskiej, który zasiedlał opuszczone i zniszczone przez wojnę polsko-krzyżacką gospodarstwa rolne Warmii. Obraz ukazuje naukowca również jako ważnego doradcę biskupów warmińskich.

Kiedy w 1696 roku, po śmierci zwycięzcy spod Wiednia, króla Jana III Sobieskiego na polskim tronie zasiadł wybrany w trybie wolnej elekcji elektor Saksonii z dynastii Wettynów, zaczyna się nieuchronny upadek Rzeczypospolitej, którego finałem są jej trzy rozbiory. Poprzedza je jednak desperacki zryw w obronie wiary i niepodległości - konfederacja barska.

Na leśnej drodze przed Czochą Anna Maria staje w obronie więźnia katowanego przez esesmana. Dowódca konwoju każe ją za to powiesić. Ujmuje się za nią Jorg. Obydwojgu grozi śmierć, ale esesmanów przepędza oddział Wehrmachtu. Globcke, który dowiaduje się o tym zajściu od Beera, nie zgadza się na ukaranie Jorga, co wydaje się dziwne, ponieważ dotychczas usiłował go osaczyć. Tymczasem Rosjanie są już coraz bliżej. Z zamku widać łuny nad pobliskim Lubaniem. Generał Zawieniagin przyjeżdża do oddziału spadochroniarzy, którzy mają dokonać desantu na zamek. Są gotowi zniszczyć maszynę deszyfrującą. W kościele w Leśnej Jorg przekazuje Natalii materiały szpiegowskie. Widzi ich właścicielka mieszkania, folksdojczka Ewelina Robak. Będzie to miało konsekwencje w niedalekiej przyszłości. W strefie X Jorg odkrywa, co blokuje "Aparat". Można go uruchomić, ale potrzebne są do tego radzieckie depesze, zdobyte przez wojska niemieckie w 1941 r. w Charkowie. Wydaje się to nieprawdopodobne, ale Jorg dowiaduje się, że zdobyte depesze przechowywane są w archiwum Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy w podziemiach Książa. Jorg musi się tam dostać. Jego szef, profesor Kunze, obiecuje pomoc. Wóz pelengacyjny namierza Natalię nadającą depeszę. W panice dziewczyna pozostawia antenę od radiostacji, którą znajduje Beer. Psy doprowadzają go do ulicy, przy której mieszka Natalia, tam gubią trop. W pokoju Jorga niespodziewanie pojawia się Anna Maria. Pokazuje mu sekretne przejście i prowadzi do lochów, o których wie tylko ona i jej wuj. Nabrała zaufania do Jorga, gdy stanął w jej obronie przed esesmanami. Dziewczyna wyjawia mu, że jest córką Hanny Solof, aresztowanej za działalność przeciwko Hitlerowi i oczekującej na proces w więzieniu w Berlinie. W pobliżu zamku lądują radzieccy spadochroniarze, którzy mają wedrzeć się do wnętrza i zniszczyć "Aparat". Ta samobójcza misja ma jednak szanse powodzenia. W zamku musi być ktoś, kto otworzy im sekretne przejście i doprowadzi do "Aparatu".

Duszą i twarzą tej niezwykłej podróżniczej serii jest brytyjski podróżnik Levison Wood, który próbuje odpowiedzieć na pytanie, czym dzisiaj jest Arabia. Okazuje się krainą kontrastów, nie tylko krajobrazowych. Kraje pogrążone w chaosie sąsiadują z dobrze prosperującymi, enklawy nowoczesności ze średniowieczem. Bijące w oczy bogactwo z ludźmi, którzy stracili wszystko i żyją na śmietniskach. Film jest po trosze etnograficzny, bo naszego podróżnika interesuje wszystko. Zachwyca się naturą, ale nie arabskim stylem rządzenia. Zagaduje młodych, a nawet kobiety (po uzyskaniu zgody ich mężów lub ojców). Nie rezygnuje z pomocy miejscowych przewodników. W pierwszym odcinku Wood w dwa tygodnie przemierza Irak, a raczej to, co z niego zostało po amerykańskiej interwencji i serii wojen domowych - od północnej części, kontrolowanej przez Kurdów po rozlewiska Szatt al - Arab. Nie jest to bezpieczna podróż, na drogach są gęsto ustawione blokady i posterunki kontrolne, spać można tylko w militarnych bazach. Oprócz żołnierzy regularnych armii Anglik spotyka oddziały ochotników. Jest świadkiem strzelaniny i zdobywania wioski opanowanej przez ISIS. Często filmuje z ukrycia. Podczas przechadzki po ruinach starej części Mosulu znajduje nieużywaną kamizelkę terrorysty samobójcy, rozmawia ze snajperem, który ma na koncie 343 zabitych wrogów (tydzień później sam zostaje odstrzelony), zagląda do piwnicy, w której ukrywał się Saddam Husajn. Drugi odcinek ma zupełnie inny charakter. Przemknąwszy przez Kuwejt, Brytyjczyk objeżdża Półwysep Arabski. Zwiedza Oman, zwany klejnotem Arabii. Robi zakupy na targowiskach, przebiera się za Beduina, wspina się na najwyższą górę, częściowo na wielbłądzie, częściowo na własnych nogach przemierza 250 kilometrów przez pustynię. Granicę ogarniętego wojną domową Jemenu przekracza nieoficjalnie, jednak droga na zachód jest zamknięta. W trzecim odcinku Wood omija tereny kontrolowane przez zwaśnione plemiona, gangi kryminalistów i Al - Kaidę drogą morską, na zaszczurzonym statku z hinduską załogą, lękliwie wyglądającą piratów. Nieplanowany wcześniej tranzyt przez Róg Afryki - Somalię i Dżibuti kończy w Arabii Saudyjskiej - kolebce arabskiej cywilizacji. Rząd przydziela mu opiekuna, który czujnie przysłuchuje się jego rozmowom. Podróżnik zagląda do wiosek, gdzie nawet dzieci noszą sztylety - symbole prestiżu i niezależności. Gościnni gospodarze częstują go mlekiem wielbłąda, kultywują dawne obyczaje, równocześnie są aktywni na Instagramie. Wood spotyka młodych ludzi, zafascynowanych Zachodem i pielgrzymów, zmierzających do Mekki. Wizytuje opuszczone miasteczko, którego mieszkańcy przenieśli się do nowoczesnych wieżowców i stację kolejową, gdzie słynny Lawrence z Arabii, dokonał pierwszego sabotażu. W Jordanii przemierza malowniczą skalistą pustynię Wadi Rum.

Produkcja: Blackmane Media Ltd.

Kolejna część filmu dokumentalnego BBC o terroryzmie. Powrót do wydarzeń z nocy 2017 r. Pięć ataków terrorystycznych, 36 zabitych, dziesiątki rannych.
Ale Wielka Brytania nie jest sama. W ciągu 10 lat liczba ofiar terroru drastycznie wzrosła na całym świecie. W obliczu tych wydarzeń pytamy dlaczego tak
się dzieje w Manchesterze, Syrii, Paryżu i całych Stanach Zjednoczonych, dochodzi do rozprzestrzeniania się terroryzmu. Jak możemy przetrwać?

Rola wojsk desantowych podczas walk w II wojnie światowej.
Program ilustrowany fragmentami filmów archiwalnych z frontów
II wojny światowej.

Film jest opowieścią o charyzmatycznym wychowawcy, założycielu harcerstwa - Andrzeju Małkowskim i o jego wielkiej miłości - Oleńce Drahonowskiej. Akcja toczy się na początku XX wieku, w czasach walki o wolność Polski. Pełen ideałów Andrzej swoje wielkie serce i wrażliwość społeczną angażuje w liczne inicjatywy. Pewnego dnia spóźnia się na zajęcia tajnego kursu oficerów wojskowych we Lwowie. Za karę musi przetłumaczyć książkę "Scouting for boys" Roberta Baden - Powella. Tak zaczyna się jego fascynacja ideą skautingu. Dzięki pasji i zaangażowaniu w krótkim czasie doprowadza do powstania wielkiego ruchu młodzieżowego w uciemiężonej przez zaborców Polsce. Skrzydeł w pracy dodaje mu miłość. Oleńka dzieli z nim ideały i entuzjazm. Jego życie przerywa nagła śmierć, ale jego postać zainspiruje kolejne pokolenia.

Dobra arcybiskupów gnieźnieńskich w Żninie były czymś w rodzaju specjalnej strefy ekonomicznej. Nic dziwnego, że korzystając ze specjalnych przywilejów, rozwijały się szybko. Właściciele byli zachwyceni. To Żnin uchodził w średniowieczu za stolicę polskiego piwowarstwa, w której rywalizowały zakłady świeckie i zakonne. Tam również, jak zaświadcza jeden z prymasów, pieczono najlepszy chleb na świecie. Staramy się tym zachwytom dorównać.

Kim był Karol Kot? Niespełna kilkunastoletni seryjny zabójca z Krakowa, który działał w latach 60. XX wieku?
Czy pozbawionym emocji cynicznym graczem? A może człowiekiem głęboko nieszczęśliwym i złamanym psychicznie?
Mówią o nim pół wieku później m.in. psychologowie z krakowskiego Instytutu Ekspertyz Sądowych oraz dziennikarz,
który napisał o nim książkę.

Ewka wraca do Warszawy razem z Jadwigą Szczęsną. Matka Irki wręcza dziewczynie pierścionek,
który jest w ich rodzinie od pokoleń, nie wie o rozmowie Ewki i Witka. Marysia i Nitka, podszywając się
pod obywatelki niemieckie, pieszo pokonują granicę z Rzeszą. Na granicy mówią strażnikom, że
jadą do Hamburga. W rzeczywistości wybierają się do Wrześni, do Głównego Urzędu do spraw
rasy i osadnictwa. Ewka spotyka Olka w krypcie kościoła, w którym pochowana została Irka.
Mężczyzna robi rozpoznanie, dowództwo wydało zgodę na odwet za śmierć Irki.

Serial wojenny,

Seria odpowiada na zasadnicze pytanie: jak doszło do tego, że rządy w Niemczech przejęli faszyści. Te filmy to spojrzenie
od wewnątrz na drogę Hitlera do władzy. Historia zostaje opowiedziana z punktu widzenia osób z jego najbliższego otoczenia,
tych, którzy utorowali mu drogę do władzy, i tych, którzy próbowali go powstrzymać. Od politycznych intryg, które zamieniły
niemiecki parlament w prawdziwy "House of Cards", po demontaż demokracji, który uczynił z Hitlera wszechmocnego Fuhrera.
W cyklu dokonana zostanie analiza, czy taki rozwój zdarzeń był nieunikniony, jakie pojawiły się znaki ostrzegawcze, jakie
podjęto decyzje, jakich szans nie wykorzystano i jakie błędne oceny sformułowano, które mogły powstrzymać Hitlera i zmienić
bieg historii.
Episode 1: Politics
Episode 2: The First Six Months in Power
Episode 3: Night of the Long Knives

Pierwsza część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 roko. Przebieg zamachu na prezydenta
Afganistanu, okoliczności podjęcia decyzji o interwencji wojsk radzieckich i ataku jednostek KGB na pałac
prezydencki w Kabulu, przebieg wojny i wykorzystanie śmigłowców Mi - 24, które stały się symbolem radzieckiej
przewagi militarnej, oraz rakiet Stinger, które tę przewagę zneutralizowały.

Druga część programu o radzieckiej agresji na Afganistan w 1979 rok. Przedstawiono międzynarodowe reperkusje,
działania podjęte przez administrację prezydenta Cartera oraz przebieg okrutnej wojny. W programie wykorzystano
zdjęcia przedstawiające radzieckie latające czołgi - śmigłowce Mi - 24, które stały się symbolem zniszczenia,
oraz unikatowe fragmenty kronik.

"Goodbye America, w której nigdy nie będę". Tak brzmią słowa refrenu jednej z najpopularniejszych rosyjskich piosenek
rockowych ostatnich dwóch dekad. 20 lat temu to był hymn radzieckiej młodzieży o niespełnionej miłości do Ameryki.
Wtedy Stany Zjednoczone stanowiły dla większości Rosjan symbol idealnego państwa. Dziś - większość postrzega je
negatywnie. Jako wroga i konkurenta. Według sondaży, w 1990 roku 2% Rosjan uważało, że Ameryka odnosi się do Rosji
wrogo, a dziś uważa tak aż 59%.
Rosja zawsze mierzyła swoją siłę i pozycję poprzez porównanie ze Stanami Zjednoczonymi. Hasło "Dogonić i przegonić
Amerykę!" - rzucone w czasach Związku Radzickiego przez Chruszczowa jest aktualne do dziś. Rosyjskie władze
i podporządkowane im media przekonują, że Waszyngton chce upokorzyć i zniszczyć Rosję, by panować nad całym
światem. Antyamerkanizm stał się oficjalną ideologią Kremla. Niektórzy politycy twierdzą, że wszystkie problemy Rosji
to wina USA. Znany ze skandali Władimir Żyrynowski oskarżył nawet Waszyngton o spowodowanie powodzi na Dalekim
Wschodzie i upadek meteorytu w Czelabińsku.
Celem filmu jest odpowiedź na pytanie, co się stało z miłością Rosjan do Ameryki, co ich zraziło, na jakiej podstawie
uważają Waszyngton za wroga Federacji Rosyjskiej, jaki mają stosunek do sankcji, czy krytyka USA to nie jest
schizofrenia, skoro elity wysyłają tam swoje dzieci na studia, biznesmeni trzymają pieniądze w tamtejszych bankach,
a na narty jeżdżą do Kolorado, oraz jakie są konsekwencje złego nastawienia Rosjan do USA.

Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju.

Odcinek przedstawia sylwetkę marszałka Philippe'a Petaina - bohatera I wojny światowej,
który, gdy stanął na czele rządu Vichy, stał się symbolem kolaboracji z okupantem niemieckim.
Obraz tworzą czarno - białe archiwalne materiały filmowe.