TVP Historia - Program TV na wtorek 07 maja 2024

1794 - Uniwersał Połaniecki;
1824 - prawykonanie IX Symfonii Ludwiga van Beethovena;
1977 - śmierć Stanisława Pyjasa;
1978 - głodówka w kościele w Podkowie Leśnej;

Filmowy portret Wojciecha Plewińskiego jednego z najsłynniejszych krakowskich artystów fotografików. Kojarzony jest przede wszystkim z publikowanymi na okładkach tygodnika Przekrój portretami młodych kobiet. A przecież zasłynął także jako znakomity fotograf teatralny - jego zdjęcia dokumentują niemal całą historię powojennego teatru polskiego. Jednak z tej perspektywy umyka sedno jego twórczości, czyli fotografia reportażowa i zbierane latami cykle bez określonego tematu, wynik uważnej obserwacji otaczającego świata. Film jest próbą podsumowania twórczości artysty i prezentacją jego najważniejszych i najsłynniejszych fotografii. O Wojciechu Plewińskim opowiadają m.in. Anna Dymna, Mikołaj Grabowski, Kazimierz Wiśniak, Anna Stafiej, Jan Kanty Pawluśkiewicz.

W mieszkaniu Marysi ukrywa się jej siostra Zoja. Irka z Ewką przebywają tu w charakterze służących.
Niezapowiedzianie w mieszkaniu Marysi pojawia się Martin von Shitz. Kobiety ukrywają ciężarną Zoję w szafie.
Gestapowiec zabiera Marysię do swojej siedziby, celem wyjaśnienia sprawy skradzionych z lwowskiego Instytutu
szczepionek.
Podczas rozmowy na zapleczu antykwariatu, Kruk zabrania Kamilowi kontaktowania się z Aloszą. Dowództwo
uważa, że może ona przekazywać fałszywe informacje.
Do tajnego laboratorium Wolfgang kieruje młodego Niemca. Jest to Hans Rosner z Fridrich Wilhelms - Universitat.
Będzie on pomagał Leonowi przy konstruowaniu nowej broni.
Doktor Andrzej wchodzi na teren getta jako pracownik lwowskiego Instytutu.
Wolfgang, nie informując o tym swoich przełożonych, spotyka się z Aloszą. Żąda od agentki, by się uwiarygodniła.
Musi mu kogoś wystawić.
Leokadia zleca Ewce nowe zadanie. Dziewczyna ma zbliżyć się do Leona po to, by go sprawdzić.

Program poświęcony pamięci korespondenta wojennego Waldemara Milewicza, który zginął tragicznie w Iraku. Milewicz przed wyjazdem napisał: Jadę tam po to, by pokazać prawdziwy obraz sytuacji w Iraku. Rok po ogłoszeniu przez amerykańskiego prezydenta zakończenia głównych operacji militarnych. Jak tam jest naprawdę, chciałbym przekonać się na miejscu. Mam nadzieję, że poprzez rozmowy z ludźmi, których tam poznam, uda się pokazać obraz Iraku na niecałe dwa miesiące przed przekazaniem Irakijczykom władzy. - Rano 7.05.2004 roku z ciężkiej broni maszynowej ostrzelany został samochód, którym ekipa Telewizji Polskiej próbowała dostać się do miejscowości Nadżaf w Iraku. Operator kamery Jerzy Ernst został ranny. Zginęli: Mounyr Beouamrane oraz Waldemar Milewicz.

Film o zupełnie nieznanej historii Oświęcimia, który według starych, niemieckich map z okresu II wojny światowej, odnalezionych po kilkudziesięciu latach, miał być wzorcowym idealnym nazistowskim miastem, bastionem niemczyzny na Wschodzie. Dzięki tym mapom i dołączonym do nich zapiskom i rysunkom możemy wyobrazić sobie, jak miał wyglądać i funkcjonować Oświęcim, po wygranej przez nazistów wojnie. Zachowały się także fragmenty makiety przyszłego Oświęcimia. Co ciekawe, budowa "wzorcowego miasta Auschwitz" była jednym z priorytetowych zadań III Rzeszy. Jak ogromnych rozmiarów miało być to przedsięwzięcie, pokazują plany budynków samych tylko instytucji publicznych. Planowano wybudowanie 1600 tzw. mieszkań ludowych, czyli domków jednorodzinnych, z mediami, garażami i ogródkami. Miasto miało wręcz tonąć w zieleni. Przewidziano budowę 12 szkół, 6 przedszkoli, 20 placów zabaw, kilka stadionów z basenami pływackimi i boiskami sportowymi. Punktem centralnym miasta miał być stary Auschwitz z siedzibami władz, bankami, sklepami i rynkiem. W nowych centrach miejskich miały powstać monumentalne budowle partyjne, specjalne ulice do defilad czy place apelowe do partyjnych zgromadzeń. Docelowo w Oświęcimiu miało zamieszkać 80 tys. Niemców. Wiosną 1941 roku wraz z utworzeniem w Oświęcimiu zakładów koncernu I. G. Farben, miasto uzyskało specjalny status w polityce zasiedlania i stało się wzorem wschodniego osadnictwa. Budownictwo mieszkaniowe i poprawa infrastruktury uważane były przez dyrekcję I. G. Farben za najważniejsze warunki wypełnienia narodowo - socjalistycznego zadania, ale tak naprawdę chodziło o sprowadzenie do Oświęcimia odpowiedniej liczby siły fachowej ze Starej Rzeszy i stworzenie takich warunków, aby po wygranej wojnie pracownicy ci nie chcieli wracać. Rezerwuarem taniej siły roboczej miał być istniejący tu obóz koncentracyjny.

Czy Hitler, rzucając swoje wojska na Związek Radziecki, wyprzedził radziecką agresję o parę tygodni?
Faktycznie Niemcy uprzedzili Rosjan, ale o kilka lat. Stalin miał zaatakować Zachód w 1943 lub 1944 roku.
Najnowsze odkrycia pozwalają przedstawić dramatyczną grę polityczną i militarną o panowanie nad światem.

Czy Hitler, rzucając swoje wojska na Związek Radziecki, wyprzedził radziecką agresję o parę tygodni?
Faktycznie Niemcy uprzedzili Rosjan, ale o kilka lat. Stalin miał zaatakować Zachód w 1943 lub 1944 roku.
Najnowsze odkrycia pozwalają przedstawić dramatyczną grę polityczną i militarną o panowanie nad światem.

O modzie i urodzie. Przepis z 1468 roku zabraniał mieszkańcom Krakowa naśladowania ubiorów dworu królewskiego, co wskazuje, że dwór z pewnością był ośrodkiem kształtującym modę, a zakazy te niejednokrotnie łamano. Każda mieszczka marzyła o tym, by wyglądać jak królowa. W średniowieczu nie kupowano gotowych strojów. Suknie kobiety szyły w dużej mierze same. Wycinały i fastrygowały, ozdabiały haftem, a krawiec wykańczał. Każdy dwór miał własny kolor, w którym dominowały szyte stroje. Na dworze Jagiełły modne były czernie i brązy, a do tego srebrne i złote dodatki. Dwór jego młodszego syna, Kazimierza Jagiellończyka, najchętniej odziewał się w czerwień. Suknie polskich królowych nie odbiegały zapewne od europejskich, jeśli chodzi o jakość tkanin i wspaniałość dodatków. Średniowiecze preferowało smukłe sylwetki, które podkreślano obcisłym strojem. Dbałości o sylwetkę sprzyjały także częste kąpiele, dla higieny i dla gładkiej skóry, która była oznaką wysokiego urodzenia. Niewiasty stosowały rozmaite maseczki i płyny - tonik z kwiatu lipy, szałwii oraz rozmarynu. Gładka cera była oznaką luksusu i dobrego pochodzenia. Przyzwoite kobiety nie stosowały makijażu. Tylko dziewki wszeteczne uciekały się do takich sztuczek. Aby rozjaśnić cerę używały bielidła sporządzonego ze zmielonej i wymieszanej z wodą pszenicy, policzki nacierały na przykład sokiem z buraka, a brwi przyciemniały węgielkiem. Włosy były ważnym elementem kobiecej urody. Powinny być zdrowe, miękkie, lśniące i oczywiście długie. Po 15 roku życia, jeśli oczywiście wcześniej kobieta nie wyszła za mąż, zaplatano jej warkocz, a im był on grubszy i dłuższy, tym większy stanowił powód do dumy. Panna mogła nosić głowę odkrytą, chociaż włosy powinny być w jakiś sposób splecione lub upięte. Kiedy wyszła za mąż, jej włosy mogły być widziane w pełnej okazałości tylko przez męża. Chowano je pod tak zwaną nałęczką, czyli chustą, welonem lub siatką. Panowie rzadko nosili sumiaste wąsy, niektórzy zapuścili brody, ale większość miała długie włosy.

Połowa lat trzydziestych XIX wieku. W Poznaniu następują aresztowania młodzieży polskiej
pod zarzutem dążenia do obalenia rządów pruskich. Wśród aresztowanych jest Karol
Marcinkowski, późniejszy działacz Wielkopolski. Coraz więcej ludzi uważa, że najbardziej
słuszną drogą i sposobem na zachowanie polskości jest podnoszenie wydajności majątków
ziemskich, rozwój polskiego przemysłu i handlu.
Tymczasem w zaborze rosyjskim wybucha powstanie. Chociaż hrabia Chłapowski uważał,
że to powstanie nie ma większych szans, jednak wraz z Józefem Frankowskim, Karolem
Marcinkowskim i wieloma innymi przedzierają się przez granicę, by wziąć udział w walce.

Serial historyczny, 58 min, Polska 1981
Reżyseria: Jerzy Sztwiertnia
Scenariusz: Andrzej Twerdochlib
Zdjęcia: Andrzej Ramlau
Muzyka: Adam Sławiński
Aktorzy: Krzysztof Kolberger, Henryk Machalica, Marek Siudym, Zdzisław Kozień, Mariusz
Benoit, Mieczysław Voit, Andrzej Seweryn, Joanna Sobieska, Beata Tyszkiewicz, Kazimierz
Kaczor, Ryszard Pietruski, Anna Nehrebecka, Grażyna Szapołowska, Marek Bargiełowski,
Ewa Lemańska, Jerzy Bończak, Henryk Boukołowski, Aleksander Gawroński, Andrzej
Krasicki i inni

Inspirująca historia Anny Przybylskiej odważnej, kochającej życie i spełniającej marzenia dziewczyny z Gdyni. Dziewczyny o twarzy anioła i charakterystycznym głosie znanej m.in. z roli Marylki z serialu "Złotopolscy" oraz filmów "Ciemna strona Wenus", "Kariera Nikosia Dyzmy", "Sęp", "Bilet na księżyc". Ania - mama, partnerka, przyjaciółka, aktorka, modelka spełniona w każdej z tych ról. W filmie usłyszymy jej zaraźliwy śmiech, sama opowie czym był dla niej sukces, piękno i sens życia. Rodzina wspomni o tym, jaka była poza kamerami i jaką była mamą. Współpracownicy opowiedzą o jej pracy na planie i karierze zawodowej, a przyjaciele o tym, jak ich zaskakiwała i z jakimi wspomnieniami ich zostawiła, gdy odeszła w 2014 roku.
Pełnometrażowy film dokumentalny "Ania" prezentuje wywiady oraz niepublikowane dotąd materiały z prywatnych archiwów, dzięki którym można zobaczyć portret kobiety utrzymującej równowagę pomiędzy publicznym życiem zawodowym a życiem rodzinnym. Wspólne chwile z Anną Przybylską wspominać będą m.in.: jej partner Jarosław Bieniuk, córka Oliwia, mama oraz siostra aktorki. Nie zabraknie opowieści związanych z jej życiem i karierą we wspomnieniach reżysera Radosława Piwowarskiego oraz wielu aktorów: Katarzyny Bujakiewicz, Szymona Bobrowskiego, Anny Dereszowskiej, Jana Englerta, Pawła Małaszyńskiego, Andrzeja Piasecznego, Pawła Wawrzeckiego, Michała Żebrowskiego oraz innych.

Kroniki pokazują codzienność zwykłych ludzi w Europie w latach 1889 - 1945. Stanowi to tło dla szczegółowej relacji z życia Adolfa Hitlera od jego dojścia do władzy po samobójstwo w berlińskim bunkrze. To najobszerniejsza do tej pory kompilacja materiałów archiwalnych, z których prawie połowa nie była wcześniej publikowana.

Odcinek poświęcony przygotowaniom niemieckim do inwazji
na Wyspy Brytyjskie oraz bitwie powietrznej o Anglię.

Film opowiada o losach polskich wypędzonych, nazywanych niesłusznie przez władze komunistycznej Polski repatriantami. Ponad półtora miliona obywateli polskich z Podola, Wołynia, Nowogródczyzny i woj. wileńskiego musiało opuścić ojcowiznę i jechać w nieznane, na ziemie poniemieckie przyznane Polsce na mocy traktatów w Jałcie i Poczdamie. W przeważającej części zamieszkali oni na Pomorzu Zachodnim, Ziemi Lubuskiej i na Dolnym Śląsku. Bohaterami filmu są rodziny osiedlone na Pomorzu Zachodnim. Mieszkają w okolicach Kamienia Pomorskiego, Rewala, Darłowa, Kołobrzegu i Łeby. Przed kamerami opowiadają, skąd ich wygnano, jak wyglądały początki ich nowego życia na tzw. ziemiach odzyskanych. Narratorem filmu jest historyk prof. dr Waldemar Łazuga.

Co można wyrazić fryzurą? Włosy i to co na włosach spoczywało, zawsze miało swoje znaczenie, tak dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Prof. Lucyna Rotter znów sięga w głąb historii, by wydobyć z niej interesujące fakty i ciekawostki dotyczące symboliki fryzur i nakryć głowy. Gościem programu jest dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu, dr hab. Andrzej Betlej. Przyglądamy się nakryciom głowy uwiecznionym przez Wita Stwosza na skrzydłach ołtarza Bazyliki Mariackiej.

"Pod krzakiem dzikiej róży"
Czterdziestu dziewięciu. Ta liczba to straty poniesione w ciągu jednego dnia przez 28. pułk Strzelców Kaniowskich, w dniu1 sierpnia 1920 roku, podczas walki z bolszewikami na obrzeżach majątku Mazury koło Wysokiego Mazowieckiego. W starciu z wrogą kawalerią, po wystrzeleniu ostatnich naboi, Polacy zostali zmasakrowani przez sowiecką kawalerię. Problem w tym, że poza jedną mogiłą dowódcy tej kompanii - na cmentarzu w Jabłonce Kościelnej, ciągle nie wiemy, gdzie spoczywa pozostałych czterdziestu dziewięciu. Pewne tropy prowadzą do miejscowych kolaborantów z wiejskiego Rewkomu, czyli komitetu rewolucyjnego, który zatarł ślady pochówku. Będziemy tego miejsca szukać.

Andrzej w szpitalu na terenie getta przekazuje Rosenbaunowi 511 szczepionek. Mężczyzna daje Andrzejowi listę osób,
które ma zaszczepić. Informuje go o masowych zgonach z głodu. Przed kawiarnią Wolfgang wręcza Aloszy paszport
z nowym zdjęciem i tożsamością. W zamian żąda wystawienia Brodzkiego. W laboratorium Hans przed wysoko
postawionymi oficjelami prezentuje prototyp przetwornika obrazu. Leon nie zgadza się z nim, uważa że tak skonstruowana
bomba, byłaby zbyt duża. Leon w swoim apartamencie przyłapuje Ewkę na przetrząsaniu jego biurka. Wyjawia kobiecie,
że broń, którą robi dla Niemców, mają przejąć nasi. Przekazuje też dla dowództwa szyfr o Szczęsnym. Alosza w kawiarni
zastawia pułapkę na Kamila.

"Mój film jest przeznaczony przede wszystkim dla młodzieżowej widowni.
Bohaterami są młodzi chłopcy z maturalnej klasy, którzy uważają, że cały
świat należy do nich" - tak scharakteryzował swój debiut Jarosław Żamojda.
Debiut niezwykle udany, reżyser otrzymał zań nagrodę na XX Festiwalu
w Gdyni.
Główny bohater "Młodych wilków" musi zmierzyć się z pytaniami o sens
i granice uczciwości, o konsekwencje filozofii "łatwego pieniądza", o moralne
drogowskazy w świecie ośmieszonych i podeptanych wartości. Pytania te
są zarazem paląco aktualne dla sporej części młodych Polaków, więcej
- są być może kluczem do rozszyfrowania ich wrażliwości. Na konto Żamojdy
zapisać trzeba, że potrafił to dostrzec i przełożyć na język filmu.
"Biedrona", "Cichy" i "Cobra" to dziewiętnastoletni młodzieńcy, którzy mają
wszystko, lecz chcą jeszcze więcej. Są przemytnikami pracującymi dla
"Czarnego" - szefa szczecińskiego gangu przemytników. Niespodziewanie
niejaki Chmielewski, najbogatszy człowiek w Szczecinie i były szef "Czarnego",
rezygnuje z nielegalnych interesów. Kończą się dobre "układy" z celnikami.
Chłopcy decydują się, że dalej będą sobie radzić sami. Aby nadal prowadzić
"interesy", muszą jednak zatrudnić kogoś z "czystym" paszportem. Wybór
pada na Roberta - klasowego prymusa. Robert poznaje córkę Chmielewskiego
- Cleo, która po wieloletnim pobycie w USA przybywa do Polski, by poznać
kraj, w którym się urodziła. Jej ojciec obawia się, że Cleo się dowie, jakie są
źródła jego fortuny. Nie życzy sobie więc, by spotykała się z chłopcami
z bandy. Tymczasem znajomość z Robertem przeradza się w miłość...

Dramat sensacyjny, 95 min, Polska 1995
Scenariusz i reżyseria: Jarosław Żamojda
Zdjęcia: Andrzej J. Jaroszewicz
Muzyka: Robert Janson
Aktorzy: Piotr Szwedes, Jarosław Jakimowicz - Kriegl, Alex
Murphy, Jan Nowicki, Michelle Cleo Godsey, Zbigniew Suszyński,
Agnieszka Czekańska, Marek Bargiełowski, Tomasz Preniasz, Paweł
Deląg, Dariusz Kordek, Ewa Wiśniewska i inni

Czy Hitler, rzucając swoje wojska na Związek Radziecki, wyprzedził radziecką agresję o parę tygodni?
Faktycznie Niemcy uprzedzili Rosjan, ale o kilka lat. Stalin miał zaatakować Zachód w 1943 lub 1944 roku.
Najnowsze odkrycia pozwalają przedstawić dramatyczną grę polityczną i militarną o panowanie nad światem.

Czy Hitler, rzucając swoje wojska na Związek Radziecki, wyprzedził radziecką agresję o parę tygodni?
Faktycznie Niemcy uprzedzili Rosjan, ale o kilka lat. Stalin miał zaatakować Zachód w 1943 lub 1944 roku.
Najnowsze odkrycia pozwalają przedstawić dramatyczną grę polityczną i militarną o panowanie nad światem.

Autorzy dokumentu, na podstawie zgromadzonego materiału faktograficznego, próbuja ustalić prawdę
o okolicznościach śmierci Stanisława Pyjasa. Zaprezentowano bogatą dokumentację tamtych wydarzeń,
w tym rozmowy z przyjaciółmi ofiary, rozmowy z esbekami, członkami rodziny Staszka.

Magazyn historyczny prezentujący wydarzenia i różne aspekty dawnej i najnowszej historii Polski. W programie podejmowane są zatarte, zagubione, zakłamane wątki polskiej historii. Autor poszukuje odpowiedzi na pytania o naszą wspólną przeszłość. Okazuje się, że wiele odpowiedzi leży w rodzinnych archiwach, zdjęciach, dokumentach i wspomnieniach ludzi. Program mobilizuje do poszukiwań lokalne środowiska miłośników historii, których nie brakuje w żadnym zakątku kraju.
W odcinku 316 pod tytułem "Patent 532" autorzy programu wybierają się na Mazowsze do Młyna Przedpełce. 1870 roku praprapradziad obecnego właściciela postawił drewniany wiatrak. Do 1900 roku był to jedyny drewniany wiatrak w okolicy. Prowadzono tu przemiał zboża na mąkę i śrutę dla okolicznych rolników. Przemiał prowadzony był na kamieniach młyńskich. Dopiero w 1930 roku zamontowano silnik spalinowy parowy, który dostarczał energii w tym czasie, gdy nie było wiatru. W czasie trwania II wojny światowej wiatrak był nieczynny. Niemcy w czasie okupacji zakazali pracy w wiatraku, a oprócz tego skonfiskowali maszyny i urządzenia, łącznie z silnikiem. Dziś spróbujemy dopisać do końca historię tego zabytkowego silnika. Grzegorz Smela z Muzeum Silników Stacjonarnych w Konieczkowej dostał sygnał o stojącym w piwnicy czterosuwowym silniku systemu OTTO, znajdującym się tam prawdopodobnie od roku 1880. Jest to więc najstarszy silnik spalinowy w Polsce. W 1876 roku, w fabryce Doitz w Niemczech, inżynier i konstruktor Nikolas Otto zbudował prototypowy silnik spalinowy. Już 4 lata później silnik tego typu trafił do Polski. Fachowcy z Muzeum wydobywają silnik z piwnicy i niebawem będzie on oczyszczony i przygotowany do prezentacji na muzealnej wystawie.

Druga część programu o wydarzeniach na Dalekim Wschodzie w 1945 roku. Bogusław Wołoszański
próbuje odpowiedzić na pytanie, czy przystąpienie ZSRR do wojny na Dalekim Wschodzie przeważyło
szalę zwyciestwa i zmusiło Japonię do kapitulacji.
Wojna na Pacyfiku, przygotowania ZSRR do wojny, walki oraz kapitulacja Japonii ilustrowana jest
fragmentami archiwalnych materiałów filmowych.