TVP Kultura - Program TV na środę 22 maja 2024

Poszukiwaniem i odzyskiwaniem utraconych dzieł sztuki zajmuje się w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego Departament Restytucji Dóbr Kultury. Pracy jest bardzo dużo, a lista dzieł, które czekają na odnalezienie, bardzo długa. Pod pojęciem polskie straty wojenne rozumie się ruchome dobra kultury utracone w wyniku II wojny światowej z terenu Polski w jej granicach po 1945 roku. Prowadzona po wojnie rewindykacja, której celem było odzyskanie zagrabionego dziedzictwa kulturowego, zakończyła się w latach 50. wraz z rozwiązaniem Biura Rewindykacji i Odszkodowań. Od tego czasu aż do początku lat 90. zagadnienia związane z restytucją dzieł sztuki nie były częścią oficjalnej polityki państwa. Dopiero zmiany ustrojowe przyczyniły się do utworzenia w 1991 roku Biura Pełnomocnika Rządu ds. Polskiego Dziedzictwa Kulturalnego za Granicą. Wznowiono wówczas gromadzenie dokumentacji dotyczącej utraconych obiektów, opierając się na literaturze specjalistycznej, archiwaliach i weryfikacji katalogów strat wojennych opracowanych w latach 40. przez Biuro Rewindykacji i Odszkodowań. Prace te stały się podstawą utworzenia w 1992 roku bazy strat wojennych, która jest jedynym takim ogólnopolskim rejestrem. Choć nie jest ona oficjalną, ustawowo umocowaną bazą, to gromadzone są w niej możliwie jak najpełniejsze informacje na temat zagrabionych obiektów. Baza składa się z 23 działów obejmujących, m.in. malarstwo, rzeźbę, grafikę, meble, tkaniny, porcelanę, szkło, złotnictwo, militaria, zbiory numizmatyczne i archeologiczne. Ma ona obecnie postać elektroniczną i stanowi zbiór otwarty aktualnie zawiera ponad 64 tysiące rekordów i jest stale uzupełniana dzięki kwerendom archiwalnym. Warto też dodać, że każdy, kto posiada jakąkolwiek wiedzę o stracie wojennej, może zgłosić taką informację do rejestru. Innym ważnym zadaniem opisywanego tu Departamentu jest odzyskiwanie zabytków skradzionych lub wywiezionych za granicę niezgodnie z prawem. Jednostka buduje jedyną w Polsce bazę danych gromadzącą informacje o obiektach z kolekcji muzealnych, kościelnych i prywatnych utraconych w wyniku współczesnych kradzieży. Obecnie w bazie znajduje się około 10 tysięcy skradzionych bądź zaginionych obiektów z takich dziedzin, jak malarstwo, rzeźba, kartografia, złotnictwo, numizmatyka. Polska, dzięki intensywnej pracy Departamentu, jest jednym z najaktywniejszych krajów wykorzystujących system IMI. Od początku 2019 roku wysłano ponad 100 formularzy do wszystkich państw UE. W ostatnim czasie to właśnie dzięki systemowi IMI udało się odzyskać dwie cenne ikony skradzione w 1990 roku ze zbiorów Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Czasem nie ma jednak możliwości dokonania restytucji z pomocą polskich i zagranicznych organów ścigania. Kluczem jest wówczas łączenie różnych metod negocjacyjnych, wykorzystywanie narzędzi prawnych i pozaprawnych oraz ciągłe poszukiwanie nowych metod odzyskiwania strat wojennych. Restytucja to proces często długotrwały, trudny i obarczony dużym ryzykiem niepowodzenia. Dzięki działalności Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego od 2008 roku udało się odzyskać prawie 600 pojedynczych dzieł sztuki, w tym obrazy, retabulum ołtarzowe i predellę, rzeźbę, rękopisy i starodruki, grafiki, przedmioty rzemiosła artystycznego, zabytki archeologiczne oraz obiekty etnograficzne i zoologiczne. Obecnie Departament Restytucji Dóbr Kultury prowadzi około 80 postępowań w kraju i za granicą, m.in. na terenie Niemiec, Wielkiej Brytanii, USA, Szwecji, Austrii i Stanów Zjednoczonych. Pracownicy Departamentu nieustannie podejmują działania, by utracone dzieła sztuki odnaleźć i przywrócić macierzystym zbiorom. Nie tracą nadziei, że kiedyś uda się odnaleźć i odzyskać słynny "Portret młodzieńca" Rafaela.

Jako laureaci Nagrody Nobla Maria i Piotr Curie rozpoczynają nowy etap życia.
Nieprzyzwyczajeni do zaszczytów i powszechnego zainteresowania, czują się
trochę zagubieni w nowej sytuacji. Piotr obejmuje katedrę fizyki na Sorbonie.
Maria rodzi drugą córkę, Ewę. Starsza, Irena, ma już 9 lat. Nieoczekiwanie na
rodzinę spada nieszczęście - Piotr ginie w wypadku. Maria z trudem dochodzi
do siebie po tej tragedii. Przyjmuje jednak propozycję przejęcia po mężu katedry
fizyki. Jest pierwszą kobietą wykładającą na Sorbonie.
W jej życiu pojawia się nowy mężczyzna - prof. Paul Langevin. Maria zgłasza
swoją kandydaturę do Akademii Francuskiej, ale nie zostaje przyjęta. Pretekstem
do jej odrzucenia jest skandal wywołany przez rodzinę Langevina. Atakującym ją
dziennikarzom Maria przekazuje otrzymaną właśnie wiadomość o przyznaniu jej
po raz drugi Nagrody Nobla, tym razem w dziedzinie chemii.


MARIA CURIE (2)
(MARIA CURIE - UNE FEMME HONORABLE)

Film biograficzny, 82 min, 3 odc. , Francja/Polska 1990
Reżyseria: Michel Boisrond
Scenariusz na podstawie własnej powieści: Franoise Giroud
Zdjęcia: Witold Adamek
Muzyka: Jean - Marie Senia
Występują: Marie - Christine Barrault, Jean - Luc Moreau, Roger Van Hool,
Wanda Neumann, Andrzej Szczepkowski, Aleksander Bardini, Piotr Pawłowski i inni

Film oparty na powieści Charlesa Dickensa. XIX-wieczna Anglia, David Copperfield to chłopak, który mimo pochodzenia ze zubożałej i prostej rodziny marzy o zostaniu sławnym pisarzem. Nieustannie obserwując zamożnych mieszkańców Londynu, pragnie również stać się szanowanym dżentelmenem. Droga do spełnienia tych marzeń jest jednak wyboista. Przedwcześnie straciwszy ojca, skazany jest na dorastanie pod okiem pryncypialnego i surowego ojczyma oraz ekscentrycznej ciotki rozczarowanej, że David nie urodził się dziewczynką. Po śmierci matki opiekun żąda zwrócenia pieniędzy, które poświęcił na wychowanie chłopaka. Wysyła więc Davida do ciężkiej pracy w fabryce. Chłopak jednak nie daje sobie podciąć skrzydeł i dzięki niezwykłej determinacji dąży do spełnienia swoich pragnień.

W pełni autoryzowany dokument o pionierskim piosenkarzu i autorze tekstów Elvisie Costello, zawierający obszerne i ekskluzywne materiały archiwalne z całej jego kariery. Film zawiera niepublikowane wersje demo piosenek napisanych przez Costello i McCartneya.

Film Kazimierza Tarnasa to druga, nieco uwspółcześniona i swobodniejsza adaptacja
bestsellerowej powieści Kornela Makuszyńskiego - po klasycznej ekranizacji Marii Kaniewskiej
z 1951 r. Basia Bzowska jest już piętnastoletnią dziewczyną - nieco szaloną, ale o złotym sercu
i pogodnym usposobieniu. Wiedzie wspaniałe, beztroskie życie w domu państwa Olszowskich.
Przypadkiem, od zazdrosnej koleżanki dowiaduje się, że była "znajdą" i z litości została przygarnięta
przez swoich opiekunów. Basia postanawia dociec prawdy o swej przeszłości. Dowiaduje się
o śmierci matki i tragedii ojca, wybitnego uczonego, który zaginął podczas wyprawy w Andy.
Słynny geograf, profesor Somer, wręcza dziewczynce fotografię swego ukochanego ucznia, Adama
Bzowskiego. Wpatrując się w zdjęcie ojca, którego nie pamięta, Basia utwierdza się w przekonaniu,
że jej ojczulek żyje, mimo oficjalnych komunikatów o śmierci członków ekspedycji. Energiczna
piętnastolatka zamierza zorganizować wyprawę w Andy, a realizację planu umożliwia jej świeżo
otrzymany spadek.
Francuz Gaston, jedyny ocalały uczestnik wyprawy sprzed lat, pomaga jej w poszukiwaniach.
Po wielu perypetiach docierają do odległej osady indiańskiego plemienia Livarisów i odnajdują
Bzowskiego, który jest w wiosce czarownikiem. Niestety, wskutek odniesionych ran ojciec Basi
cierpi na całkowitą amnezję - nie rozpoznaje córki, nie pamięta niczego ze swej przeszłości.
Indianie odnoszą się do przybyszów nieufnie, a nawet wrogo, podróżnicy muszą opuścić wioskę.
Basia robi wszystko, żeby ściągnąć ojca do Polski. Jednak ani powrót do domu, ani wysiłki
lekarzy nie pomagają zamkniętemu w mrokach nieświadomości mężczyźnie. Basia podejmuje
prawie nadludzki wysiłek, by przywrócić ojcu pamięć. Staje się to nieoczekiwanie, podczas
wizyty w pracowni profesora Somera. Wszyscy są przekonani, że to miłość córki dokonała cudu
uzdrowienia ojca. I wszyscy są szczęśliwi, poza babcią Tańską, która nie chce się zgodzić,
by jej ukochana, przybrana wnuczka zamieszkała z "szalonym" ojcem.

Film dla młodych widzów, 104 min, Polska 1995
Reżyseria: Kazimierz Tarnas
Scenariusz wg powieści Kornela Makuszyńskiego: Tomasz Piotrowski,
Kazimierz Tarnas
Zdjęcia: Grzegorz Kędzierski
Muzyka: Stanisław Syrewicz
Aktorzy: Paulina Tworzyańska, Agata Marciniak, Maria Kaniewska, Piotr Fronczewski, Andrzej
Szczepkowski, Olgierd Łukaszewicz, Maria Gładkowska, Jan Jankowski, Gustaw Holoubek i inni

Mimo załamania spowodowanego skandalem wokół jej osoby
Maria Curie postanawia osobiście odebrać Nagrodę Nobla przyznaną
jej w 1911 roku w dziedzinie chemii. Pobyt u przyjaciółki w Anglii
i propozycja utworzenia instytutu radowego wyrywają ją z przejściowej
apatii. Słynna uczona sama kontroluje prace przy budowie placówki.
Wybucha I wojna światowa. Maria ze starszą córką postanawiają
pomóc walczącym na froncie. Organizują tzw. samochody Curie.
Wykonują badania radiologiczne w szpitalach polowych, tuż za linią frontu.
Po wojnie amerykańska dziennikarka Mary Malloney organizuje
podróż Marii do Stanów Zjednoczonych w celu zdobycia pieniędzy na
zakup jednego grama radu dla instytutu radowego. Stan zdrowia
uczonej pogarsza się, mimo to odbywa jeszcze jedną podróż do USA.
Zebrane tym razem pieniądze mają być przeznaczone dla instytutu
radowego w Warszawie.

MARIA CURIE (3, ostatni)
(MARIA CURIE - UNE FEMME HONORABLE)

Film biograficzny, 80 min, Francja/Polska 1991
Reżyseria: Michel Boisrond
Scenariusz na podstawie własnej powieści: Franoise Giroud
Zdjęcia: Witold Adamek
Muzyka: Jean - Marie Senia
Występują: Marie - Christine Barrault, Jean - Luc Moreau, Roger Van
Hool, Wanda Neumann, Andrzej Szczepkowski, Aleksander Bardini,
Piotr Pawłowski i inni

Samochód marki FSM Syrena 105 był nazywany przez kierowców "królową szos". Stał się ważną częścią kultury popularnej PRL - u
i był nawet bohaterem przygodowych książek, a także komedii muzycznej z udziałem Bohdana Łazuki. Model 105 jest częścią większej
rodziny pojazdów produkowanych od 1957 roku. W odróżnieniu od wcześniejszej warszawy produkowanej na licencji radzieckiej,
to osobowe auto było w całości wynikiem polskiej myśli motoryzacyjnej. Poszczególne modele znacząco różniły się sposobem
wykonania: o ile pierwszy model wyprodukowany w 500 egzemplarzach (później nazywany Syrena 100) nie przypadł do gustu
użytkownikom - miał zbyt wielką kierownicę, hamulce działały topornie, a miejsca były niewygodne, to już Syrena Sport,
zaprojektowana przez Cezarego Nawrota i zaprezentowana w Święto Pracy w 1960 roku, wzbudzała zachwyt wszystkich poza
decydentami. Niestety, sylwetka inspirowana samochodami sportowymi, takimi jak marki Ferrari czy Mercedes 190SL, została
uznana przez władze za prowokację. Samochód, który budził skojarzenia ze "zgniłym Zachodem" nigdy nie wszedł do produkcji.
Najpopularniejszy z modeli, Model 105 był produkowany masowo. Ten 2 - drzwiowy sedan z 4 - biegową manualną
skrzynią biegów powstawał od 1972 roku. Dzięki swojej prostej konstrukcji pozwalał na naprawienie samodzielnie większości
usterek. Dziś popularna syrenka jest przedmiotem kolekcjonerskiego kultu, odbywają się samochodowe rajdy z jej udziałem
(m.in. zdarza się nawet, że startują załogi jadące syrenką podczas słynnego Monte - Carlo Historique). Dziś kolejne pokolenia
projektantów mierzą się z zadaniem zaprojektowania krajowego samochodu osobowego.
W odcinku zaprezentujemy zarówno rekonstrukcje Syreny Sport, jak i pokażemy dzisiejsze polskie samochody elektryczne
produkowane przez FSO Syrena w Kutnie. Model Vosco EV zaprezentowany w lipcu 2020 roku ma trafić w przyszłym roku
do produkcji.

Przesiąknięty humorem i ironią film, zabierający nas za lśniące fasady korporacji. Ukazuje systemowe problemy, które nękają miejsca pracy: od kultury milczenia, fałszywych zmian i niekompetentnych menedżerów, po sposób, w jaki kształcimy nasze dzieci.

Znany prokurator i jego żona padają ofiarami zbrodni, która jest kopią podwójnego zabójstwa sprzed 15 lat. Jego sprawcę oskarżał wówczas ten sam prokurator i doprowadził do skazania mordercy. Profesor T. próbuje ustalić, czy obie sprawy coś łączy.

Komediodramat,

Intryga filmu skupiona jest wokół maszynopisu, który przypadkiem zostaje odnaleziony w bibliotece na prowincji.
Jako jego autor podpisany jest, nieżyjący już Henri Pick, prosty człowiek kojarzony przez rodzinę i znajomych
raczej z prowadzeniem pizzerii w małym miasteczku na wybrzeżu Bretanii, niż z literacką twórczością. Wydana
książka okazuje się prawdziwym bestsellerem, co wzbudza podejrzenia u szanowanego krytyka Jeana - Michaela
Rouche’a. Mężczyzna publicznie podważa autorstwo powieści, przez co traci żonę i pracę. Rozpoczyna więc
prywatne śledztwo, by rozwiązać tajemnicę enigmatycznego Henriego Picka.

Prezentowana na festiwalu w Cannes 2015 biografia Amy Winehouse, zmontowana z jej własnych filmów, wypowiedzi
oraz rozmów z najbliższymi. Nieznana, prawdziwa historia wielkiej gwiazdy, błyskotliwej dziewczyny obdarzonej wyjątkowym
talentem, która w rekordowo krótkim czasie osiągnęła szczyty sławy. Przejmująca opowieść o inteligentnej i skomplikowanej
kobiecie, która chciała tylko, aby ją kochano.
Kim była naprawdę Amy Winehouse, która z dnia na dzień stała się ikoną światowej muzyki? Jak odmieniło ją spotkanie
z mężczyzną, którego obdarzyła uczuciem silniejszym niż narkotyk? Co ukrywała przed światem? Dlaczego zginęła
w tajemniczych okolicznościach w wieku zaledwie 27 lat?
"Amy" to trzymająca w napięciu historia, stworzona z nieznanych dotąd materiałów, kręconych ukradkiem ujęć, zbliżeń
i wyznań. Przejmujący film, który ukazuje prawdziwą historię, znaną tylko z plotkarskich portali i pierwszych stron gazet.
Amy Winehouse z dala od kamer, prywatnie, intymnie, a także na scenie w świetle reflektorów. Jej talent, miłość i tajemnica
w filmowym wydarzeniu, które zachwyciło i wzruszyło światową widownię.

Radosław Kotarski potrafi zrobić wiele, aby poznać prawdę o dawnych czasach. Tym razem niemal dosłownie wstępuje do zakonu. Dzięki temu jest w stanie z perspektywy mnisiego habitu opowiedzieć o codziennym życiu średniowiecznych zakonów. Razem z cysterskimi braćmi opowiada o pracy, rozrywkach i kuchni odległych czasów. Jaką funkcję znajdą dla niego mnisi?