TVP Nauka - Program TV na wtorek 07 maja 2024

Dzięki rosnącej świadomości ekologicznej w naszym społeczeństwie coraz częściej pojawia się hasło smog i nawoływanie do walki o czyste powietrze. W dużej mierze przyczynami fatalnej jakości powietrza w Polsce są: niska emisja, samochody i rozproszone źródła ciepła oraz prymitywne paleniska opalane niewłaściwym surowcem. Jednym ze sposobów walki ze smogiem jest więc budowa miejskich sieci ciepłowniczych, w których generowanie energii cieplnej podlega rygorystycznym wymogom. Jeżeli przy okazji uda się zastosować kogenerację, czyli jednoczesne wytwarzanie energii cieplnej i elektrycznej, to zysk dla środowiska będzie podwójny. W tym odcinku wyjaśniamy zasadę produkcji energii elektrycznej i cieplnej w modelu kogeneracji. Wyjaśniamy też zasadę działania instalacji oczyszczania gazu oraz spalin.

W tym odcinku zajmiemy się problem ponad 300 milionów ludzi, którzy na całym świecie chorują na astmę. Lekarze twierdzą, że do 2025 roku ta liczba może się powiększyć o kolejne 100 milionów. Ale wiele osób nie wie, że choruje na astmę i bardzo wiele przypadków astmy pozostaje niezdiagnozowanych. Atak astmy i skurcz oskrzeli może dopaść nas wszędzie. Dlatego warto wiedzieć jak się wtedy zachować i w takiej sytuacji skutecznie pomóc.

Bohaterami kolejnego odcina programu będą dzięcioły. Choć mają długie języki, nie plotkują. Za to porozumiewają się, uderzając z werwą w rynny i latarnie traktowane jako blaszane bębenki. Zagrzebują się w mrowiskach dla zdrowia i urody. Potrafią spać przyczepione do pionowej drewnianej ściany, podpierając się ogonem. A nade wszystko umieją wykuć w drewnie głęboką dziuplę o zdumiewająco dużym otworze. To przez taki otwór do tych dziupli zmyślnym sposobem zagląda dr Tomasz Mazgajski z Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie. I to on wprowadzi nas w tym odcinku w tajniki życia dzięciołów, kto wie czy nie najdziwniejszych naszych ptaków.

Wyprawa na biegun to jedna z najbardziej skomplikowanych operacji naukowych. Życie kilka tygodni na odludziu i poświęcenie się bez reszty badaniom naukowym to historia, którą chcemy opowiedzieć i pokazać. Zarejestrowane materiały video zostaną uzupełnione animacjami oraz grafikami podkreślającymi efekty prowadzonych przez lata pomiarów.
Badania, które będziemy obserwowali są bardzo ważnie dla polskiej i światowej nauki, a polskie polarnictwo, z tradycjami sięgającymi XIX wieku, cieszy się ogólnoświatowym uznaniem. Poznamy jego genezę, interdyscyplinarną współpracę naukowców z wielu dziedzin i nieocenione efekty i korzyści, jakie z ich pracy czerpie cały świat.
W filmie Horsund wzywa poznamy ludzi, którzy zostali zakwalifikowani do najnowszej edycji badań na biegunie. Widzowie dowiedzą się, jak wygląda trening przygotowujący do tak trudnego wyjazd. Poznają, jakie zagrożenia i niebezpieczeństwa mogą spotkać uczestników wyprawy oraz usłyszą, z jaką motywacja i oczekiwaniami wyjeżdżają członkowie zespołu, który najbliższe kilka miesięcy spędzi na badaniach i eksploracji bieguna.

Życie wieczne to najstarsze i największe marzenie ludzkości. Jak pokazuje ten film, dążenie do poszukiwania nieśmiertelności przesunęło się z poziomu metafizyki na techniczny i naukowy. Być może marzenie kiedyś się spełni.

Film, którego narratorem jest Stanisław Lem; nigdy wcześniej niepublikowane nagrania, w których Lem wspomina czasy II wojny światowej, a także przedstawia swój obraz rozwoju cywilizacji.

Wśród zasp, nad dzikim jeziorem Oświn klacze dzikich koni rodzą źrebięta. Niestraszna im zima, ubóstwo pokarmu, wilki. Koniki polskie, potomkowie tarpana, znane są z wytrwałości i odporności na ciężkie warunki. Dlatego kiedyś były chętnie wykorzystywane przez ubogą ludność wiejska, zwłaszcza na Zamojszczyźnie, gdzie koniki pozostałe po zwierzyńcu Zamojskich rozdano okolicznym chłopom. Ale kiedyś konie te żyły na wolności wśród lasów i łąk na ziemiach dzisiejszej Polski. Dziś ich zachowawcze hodowle są rozrzucone po kraju, a zwierzęta te przebywają tam wprawdzie pod opieką hodowców i badaczy, ale korzystają nieledwie z pełnej wolności. Wraz z tymi opiekunami ruszymy ich śladem.

Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie.

W tym odcinku zajmiemy się problem ponad 300 milionów ludzi, którzy na całym świecie chorują na astmę. Lekarze twierdzą, że do 2025 roku ta liczba może się powiększyć o kolejne 100 milionów. Ale wiele osób nie wie, że choruje na astmę i bardzo wiele przypadków astmy pozostaje niezdiagnozowanych. Atak astmy i skurcz oskrzeli może dopaść nas wszędzie. Dlatego warto wiedzieć jak się wtedy zachować i w takiej sytuacji skutecznie pomóc.

Bohaterami kolejnego odcina programu będą dzięcioły. Choć mają długie języki, nie plotkują. Za to porozumiewają się, uderzając z werwą w rynny i latarnie traktowane jako blaszane bębenki. Zagrzebują się w mrowiskach dla zdrowia i urody. Potrafią spać przyczepione do pionowej drewnianej ściany, podpierając się ogonem. A nade wszystko umieją wykuć w drewnie głęboką dziuplę o zdumiewająco dużym otworze. To przez taki otwór do tych dziupli zmyślnym sposobem zagląda dr Tomasz Mazgajski z Muzeum i Instytutu Zoologii PAN w Warszawie. I to on wprowadzi nas w tym odcinku w tajniki życia dzięciołów, kto wie czy nie najdziwniejszych naszych ptaków.

Wyprawa na biegun to jedna z najbardziej skomplikowanych operacji naukowych. Życie kilka tygodni na odludziu i poświęcenie się bez reszty badaniom naukowym to historia, którą chcemy opowiedzieć i pokazać. Zarejestrowane materiały video zostaną uzupełnione animacjami oraz grafikami podkreślającymi efekty prowadzonych przez lata pomiarów.
Badania, które będziemy obserwowali są bardzo ważnie dla polskiej i światowej nauki, a polskie polarnictwo, z tradycjami sięgającymi XIX wieku, cieszy się ogólnoświatowym uznaniem. Poznamy jego genezę, interdyscyplinarną współpracę naukowców z wielu dziedzin i nieocenione efekty i korzyści, jakie z ich pracy czerpie cały świat.
W filmie Horsund wzywa poznamy ludzi, którzy zostali zakwalifikowani do najnowszej edycji badań na biegunie. Widzowie dowiedzą się, jak wygląda trening przygotowujący do tak trudnego wyjazd. Poznają, jakie zagrożenia i niebezpieczeństwa mogą spotkać uczestników wyprawy oraz usłyszą, z jaką motywacja i oczekiwaniami wyjeżdżają członkowie zespołu, który najbliższe kilka miesięcy spędzi na badaniach i eksploracji bieguna.

Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie.

Życie wieczne to najstarsze i największe marzenie ludzkości. Jak pokazuje ten film, dążenie do poszukiwania nieśmiertelności przesunęło się z poziomu metafizyki na techniczny i naukowy. Być może marzenie kiedyś się spełni.

Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat.

Pracownicy Stacji Morskiej w Helu tym razem zdradzają widzom tajniki życia fok. W Bałtyku żyje 20 tysięcy fok szarych - pięć razy mniej, niż przed stu laty. Do niedawna zagrożone wyginięciem, dziś mają szansę na odrodzenie. Co roku z helskiego fokarium wypływają w morze młode foki. Rodzą się tu pod okiem człowieka, ale podlegają treningowi, który pozwala im z jednej strony nabrać zaufania do ludzi, a z drugiej - zachować wszelkie cechy w pełni dzikich zwierząt. Nim to nastąpi, młode, narodzone z końcem zimy foczki pozostają pod opieką swych matek, oferujących im zasobne, mające do 80 proc. tłuszczu mleko oraz czułą opiekę.

Gdybyś musiał wyjaśnić naukę komuś, kto nic o niej nie wie, jak byś to zrobił? Nie musisz już zadawać sobie tego pytania. Program "Czy wiesz, że?" jest właśnie po to! Każdy odcinek w jasny i prosty sposób wyjaśnia Twoje codzienne otoczenie: zdrowie i dobre samopoczucie, ludzkie ciało, zwierzęta, ziemię, dom, żywność, technologie.

Magazyn astronomiczny.

Odcinek: 3. Colourful Planet.
Zorza polarna. Największe naturalne widowisko na naszej planecie. Energia ze Słońca oddziałuje na naszą atmosferę i tworzy barwne światło. Na arktycznym niebie powiewają zielone, świetliste wstęgi. Ale widok zorzy polarnej z kosmosu jest jeszcze bardziej niezwykły. Jedynie z góry można było dostrzec, że tworzy ona okręgi okalające bieguny Ziemi. Z delikatnych wstęg wyrastają pionowe snopy światła wysokie na setki kilometrów. Naukowcy zaobserwowali, że 300 kilometrów nad Ziemią barwa światła zmienia się z zielonej na czerwoną. Wyraźnie widać to z orbity. Jest to efekt oddziaływania słonecznych cząstek na tlen.
Widok z kosmosu pokazuje skalę i potęgę tego niezwykłego zjawiska. Dzięki zdjęciom satelitarnym możemy oglądać ziemskie zjawiska przyrodnicze z zupełnie nowej perspektywy. Wiosną ocean u wybrzeży Alaski przechodzi niezwykłe przeobrażenie. Zielono - turkusowe zawirowania to zakwity planktonu. Rozciągają się na długości setek kilometrów. Kształt nadają im prądy morskie. Te gigantyczne zakwity powstają z jednych z najmniejszych form życia, jakie spotykamy na naszej planecie. Obecnie satelity pozwalają nam skutecznie monitorować stan naszej planety. Sprawdzać, gdzie życie kwitnie i - co kluczowe - gdzie jest zagrożone. Jako ludzie mamy olbrzymi wpływ na nasz kolorowy dom, dlatego za wszelką cenę musimy go chronić.

Cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk.
W tym odcinku programu zadamy pytanie, dlaczego niektóre wirusy są groźniejsze dla dzieci niż dla dorosłych. Opowiemy o mikrobach najczęściej atakujących najmłodszych. Przybliżymy sposoby leczenia i profilaktyki chorób wirusowych dzieci. W dobie pandemii SARS-CoV-2 szczepienia najmłodszych budziły największe kontrowersje; naukowcy prezentują wyniki badań pokazujące, jakie są konsekwencje - w wieku dorosłym - braku szczepień w dzieciństwie.

Do niedawna zaliczane do najdzikszych, nieprzystępnych i zagrożonych wymarciem ptaków, ostatnio imponująco się odrodziły i zbliżyły do człowieka. Zachowały jednak swą dzikość i dystans wobec nas, toteż nadal pozostaje w mocy powiedzenie "Ostrożny jak żuraw". Możemy jednak częściej niż dawniej, a nieraz nawet tuż za wiejskim płotem, oglądać ich niezwykle efektowne gody i tańce, a także słyszeć donośne trąbienia, nazywane klangorem. Te głosy stanowią hejnał zbliżającej się wiosny. A zarazem - sygnał do wymarszu w teren dla śledzących efektowne ptaki fotografów i filmowców. W tym odcinku zarówno tacy tropiciele, jak i sami prowadzący, opowiedzą o emocjonujących spotkaniach z żurawiami - płochliwymi, szaropiórymi rezydentami puszcz i mokradeł.

Leśny ekosystem nie mógłby funkcjonować bez mieszkańców lasu - przedstawicieli fauny, od najmniejszych owadów po przedstawicieli dużych ssaków, bez ptaków, płazów i gadów. Każdy gatunek leśnych zwierząt ma swoją niepowtarzalną rolę w utrzymaniu w równowadze całego ekosystemu lasu. O rolach rozpisanych przez naturę i o leśnikach dbających o dobrostan leśnej zwierzyny opowiemy w tym odcinku programu. Dokumentalny cykl "Jak żyje las...", realizowany wspólnie z Lasami Państwowymi, przybliża widzom tajniki gospodarki leśnej, obala mity, tłumaczy pojęcia i definicje z nią związane. Leśników, naukowców i ekspertów występujących w programie łączy wspólna pasja - las jako ekosystem istotny dla życia ludzi, cenne środowisko przyrodnicze dostarczające tlenu, pochłaniające dwutlenek węgla i gwarantujące równowagę zasobów wodnych, a jednocześnie źródło ważnych dla gospodarki surowców.

Dokument o zagrożeniach dla naszej planety wynikających z globalnego ocieplenia jest kolejnym elementem układanki, dopełniającym znane już aspekty tego wyniszczającego zjawiska na Ziemi. Większość z nas słyszała o globalnym ociepleniu, niewielu rozumie, w jaki sposób środowisko naturalne odpowiada na działalność człowieka. Niezwykłe materiały filmowe zawarte w tym filmie, którego narratorem jest Richard Gere, wywiady z wiodącymi klimatologami, udział w nim aktywistów, m.in. Grety Thunberg i Jane Fondy, pozwalają zrozumieć, w jaki sposób działalność człowieka wywołuje zagrożenia, spychając zjawiska pogodowe, a nawet klimat na Ziemi, do punktu, z którego nie ma powrotu - i co musimy zrobić jako ludzkość, aby ten proces powstrzymać.

Nasi przodkowie z trudem rozpoznaliby świat, w którym my żyjemy dziś. Wszędzie, na całej planecie diametralnie zmienił się krajobraz, istniejące niegdyś nieprzyjazne człowiekowi środowiska zostały okiełznane w sposób, jaki naszych antenatów wprawiłby w najwyższe zdumienie i niedowierzanie. Zmieniło się życie codzienne, ale ludzkość sięgnęła także po to, co niecodzienne - wylądowaliśmy na Księżycu oraz spojrzeliśmy miliardy lat wstecz, bo chcieliśmy wiedzieć, jakie były początki wszechświata. Siłą napędową tych wszystkich osiągnięć jest niezwykły dar człowieka - wynalazczość. W tej 35-odcinkowej serii przyglądamy się sukcesom i porażkom człowieka na przestrzeni dziejów, jego genialnym pomysłom i niektórym... cóż, także niektórym mniej genialnym. Każdy odcinek celebruje wielkie wynalazki, które zmieniły nasz świat.

Pracownicy Stacji Morskiej w Helu tym razem zdradzają widzom tajniki życia fok. W Bałtyku żyje 20 tysięcy fok szarych - pięć razy mniej, niż przed stu laty. Do niedawna zagrożone wyginięciem, dziś mają szansę na odrodzenie. Co roku z helskiego fokarium wypływają w morze młode foki. Rodzą się tu pod okiem człowieka, ale podlegają treningowi, który pozwala im z jednej strony nabrać zaufania do ludzi, a z drugiej - zachować wszelkie cechy w pełni dzikich zwierząt. Nim to nastąpi, młode, narodzone z końcem zimy foczki pozostają pod opieką swych matek, oferujących im zasobne, mające do 80 proc. tłuszczu mleko oraz czułą opiekę.

Odcinek: 3. Colourful Planet.
Zorza polarna. Największe naturalne widowisko na naszej planecie. Energia ze Słońca oddziałuje na naszą atmosferę i tworzy barwne światło. Na arktycznym niebie powiewają zielone, świetliste wstęgi. Ale widok zorzy polarnej z kosmosu jest jeszcze bardziej niezwykły. Jedynie z góry można było dostrzec, że tworzy ona okręgi okalające bieguny Ziemi. Z delikatnych wstęg wyrastają pionowe snopy światła wysokie na setki kilometrów. Naukowcy zaobserwowali, że 300 kilometrów nad Ziemią barwa światła zmienia się z zielonej na czerwoną. Wyraźnie widać to z orbity. Jest to efekt oddziaływania słonecznych cząstek na tlen.
Widok z kosmosu pokazuje skalę i potęgę tego niezwykłego zjawiska. Dzięki zdjęciom satelitarnym możemy oglądać ziemskie zjawiska przyrodnicze z zupełnie nowej perspektywy. Wiosną ocean u wybrzeży Alaski przechodzi niezwykłe przeobrażenie. Zielono - turkusowe zawirowania to zakwity planktonu. Rozciągają się na długości setek kilometrów. Kształt nadają im prądy morskie. Te gigantyczne zakwity powstają z jednych z najmniejszych form życia, jakie spotykamy na naszej planecie. Obecnie satelity pozwalają nam skutecznie monitorować stan naszej planety. Sprawdzać, gdzie życie kwitnie i - co kluczowe - gdzie jest zagrożone. Jako ludzie mamy olbrzymi wpływ na nasz kolorowy dom, dlatego za wszelką cenę musimy go chronić.

Cykl dokumentalny ukazujący osiągnięcia naukowców pracujących na froncie walki z chorobami wirusowymi. Przez pryzmat pandemii koronawirusa, w przystępny i zrozumiały sposób wyjaśniamy, co wiadomo na temat najgroźniejszych patogenów, w jaki sposób zapobiega się ich rozprzestrzenianiu, jak pracuje się nad szczepionkami i lekami przeciwwirusowymi, jak przewiduje się kierunki mutacji i pojawianie się nowych odmian wirusów. Każdy odcinek poświęcony jest innemu aspektowi badań nad wirusami. Tajniki wirusologii tłumaczą wybitni eksperci z kraju i ze świata. Program bogato ilustrowany ujęciami z okresu pandemii SARS - CoV - 2, zdjęciami z laboratoriów oraz grafiką komputerową wyjaśniającą działanie wirusów, terapii i innych omawianych zjawisk.
W tym odcinku programu zadamy pytanie, dlaczego niektóre wirusy są groźniejsze dla dzieci niż dla dorosłych. Opowiemy o mikrobach najczęściej atakujących najmłodszych. Przybliżymy sposoby leczenia i profilaktyki chorób wirusowych dzieci. W dobie pandemii SARS-CoV-2 szczepienia najmłodszych budziły największe kontrowersje; naukowcy prezentują wyniki badań pokazujące, jakie są konsekwencje - w wieku dorosłym - braku szczepień w dzieciństwie.

Leśny ekosystem nie mógłby funkcjonować bez mieszkańców lasu - przedstawicieli fauny, od najmniejszych owadów po przedstawicieli dużych ssaków, bez ptaków, płazów i gadów. Każdy gatunek leśnych zwierząt ma swoją niepowtarzalną rolę w utrzymaniu w równowadze całego ekosystemu lasu. O rolach rozpisanych przez naturę i o leśnikach dbających o dobrostan leśnej zwierzyny opowiemy w tym odcinku programu. Dokumentalny cykl "Jak żyje las...", realizowany wspólnie z Lasami Państwowymi, przybliża widzom tajniki gospodarki leśnej, obala mity, tłumaczy pojęcia i definicje z nią związane. Leśników, naukowców i ekspertów występujących w programie łączy wspólna pasja - las jako ekosystem istotny dla życia ludzi, cenne środowisko przyrodnicze dostarczające tlenu, pochłaniające dwutlenek węgla i gwarantujące równowagę zasobów wodnych, a jednocześnie źródło ważnych dla gospodarki surowców.

Dokument o zagrożeniach dla naszej planety wynikających z globalnego ocieplenia jest kolejnym elementem układanki, dopełniającym znane już aspekty tego wyniszczającego zjawiska na Ziemi. Większość z nas słyszała o globalnym ociepleniu, niewielu rozumie, w jaki sposób środowisko naturalne odpowiada na działalność człowieka. Niezwykłe materiały filmowe zawarte w tym filmie, którego narratorem jest Richard Gere, wywiady z wiodącymi klimatologami, udział w nim aktywistów, m.in. Grety Thunberg i Jane Fondy, pozwalają zrozumieć, w jaki sposób działalność człowieka wywołuje zagrożenia, spychając zjawiska pogodowe, a nawet klimat na Ziemi, do punktu, z którego nie ma powrotu - i co musimy zrobić jako ludzkość, aby ten proces powstrzymać.

Do niedawna zaliczane do najdzikszych, nieprzystępnych i zagrożonych wymarciem ptaków, ostatnio imponująco się odrodziły i zbliżyły do człowieka. Zachowały jednak swą dzikość i dystans wobec nas, toteż nadal pozostaje w mocy powiedzenie "Ostrożny jak żuraw". Możemy jednak częściej niż dawniej, a nieraz nawet tuż za wiejskim płotem, oglądać ich niezwykle efektowne gody i tańce, a także słyszeć donośne trąbienia, nazywane klangorem. Te głosy stanowią hejnał zbliżającej się wiosny. A zarazem - sygnał do wymarszu w teren dla śledzących efektowne ptaki fotografów i filmowców. W tym odcinku zarówno tacy tropiciele, jak i sami prowadzący, opowiedzą o emocjonujących spotkaniach z żurawiami - płochliwymi, szaropiórymi rezydentami puszcz i mokradeł.