TVP Rozrywka - Program TV na piątek 31 maja 2024

W tym odcinku Karol Okrasa zabiera widzów w Bieszczady, w dolinę Rabego. W kamienistym korycie Rabiańskiego Potoku
rozłoży swoje stanowisko i przygotuje kilka ciekawych potraw, wzbogaconych smakiem dziko rosnących bieszczadzkich
ziół. Te zioła dostarczy kucharzowi znajomy leśnik, Marcin Scelina, jeden z najlepszych znawców bieszczadzkich roślin.
Od lat Bieszczady są ulubionym miejscem dla tych wszystkich, którzy kochają bezludne, leśne zakątki, biwakowanie
na dziko czy własnoręczne przygotowanie posiłków w kociołku wiszącym nad ogniskiem. Oczywistym dodatkiem
do takich potraw, opartych na przyniesionych w plecaku produktach, są leśne owoce czy grzyby.
Karol pokaże, że również dziko rosnące zioła, dostępne na wyciągnięcie ręki, doskonale zastąpią kupione
w sklepie przyprawy. Doprawienie przygotowanego nad żywym ogniem dania barszczem zwyczajnym, niezwykle
powszechną w Bieszczadach miętą długolistną czy lebiodką zwaną też dzikim oregano, sprawi, że każda potrawa
nabierze niezwykłego smaku i aromatu.
A cóż ciekawego przygotuje kucharz w ognisku rozpalonym nad kamienistą, bieszczadzką rzeczką?
1/ Zupa gulaszowa na gęsi wzbogacona aromatem barszczu zwyczajnego; 2/ Pieczone na patyku nad ogniem
pstrągi podane ze smażonymi grzybami aromatyzowanymi lebiodką; 3/ Grzanka ze słodką pastą z twarogu i mięty
długolistnej i słodkimi, bieszczadzkimi jeżynami.

Karol Okrasa rusza do opactwa cysterskiego w Wąchocku. Wielu z nas słyszało zapewne dowcipy o sołtysie z Wąchocka. Ale mniej znany jest fakt, że w Wąchocku znajduje się pochodzący z końca XII wieku cysterski klasztor. Cystersi zakładali sady, warzywniki, stawy rybne, uprawiali zioła, hodowali bydło i trzodę chlewną, budowali młyny, kuźnie wodne, browary. To cystersi rozpoczęli w Polsce hodowlę karpia już ponad 800 lat temu. To także cystersi w pobliskich Starachowicach stworzyli prężnie działający ośrodek zajmujący się wytopem żelaza z okolicznych rud. Warto zatem zajrzeć pracowitym mnichom do garnka, bo w dziedzinie kulinarnej również wiele zawdzięczamy cystersom. Karol przygotuje trzy potrawy inspirowane klasztorną kuchnią.

Robert Makłowicz wybrał się na Maderę. Ta piękna wyspa - ogród leży na Oceanie Atlantyckim na wysokości Casablanki,
700 km od wybrzeży Afryki i 1000 km od Lizbony. Wyspa powstała ok. 5 milionów lat temu na skutek podwodnych erupcji
wulkanu. Pełna jej nazwa w języku portugalskim brzmi: Ilha da Madeira, czyli Wyspa Drewna, bo pierwotnie porastały ją
gęste lasy. Osadnicy wypalali je, żeby uzyskać pola uprawne.
Portugalczycy uprawiali na Maderze trzcinę cukrową, która trafiła tu z Sycylii w połowie XV stulecia. Od niej zaczęła się
dla wyspy gospodarcza hossa. Z trzciny wyrabiano cukier i rum. W miejscowości Calheta Robert odwiedza starą wytwórnię
cukru i rumu zarazem. Dziś jest tu muzeum. We wnętrzu ogromnej hali fabrycznej stoją stare żeliwne angielskie maszyny
i wielkie zbiorniki. Proces produkcji rumu nie jest skomplikowany: najpierw trzeba wycisnąć sok z trzciny (jeśli chce się go
pić w naturalnej postaci, trzeba go zakwasić sokiem z cytryny, żeby się nie utlenił), potem sok poddać fermentacji i destylacji.
W saloniku, w dawnym biurze dyrektora, Robert degustuje rum biały, kolorowy i ciemny. Do trunków podaje się ciasto
piernikowe bolo de mel i suszone owoce.
Po wytwórni rumu kolej na winnice. W Estreito, na zboczu wzgórza, wysoko nad oceanem rozpina się wspaniale na pergolach winorośl. W tym miejscu doskonale widać specyfikę Madery: nad brzegiem oceanu słońce, wyżej w górach już chmury
i deszcz. Te pogodowe anomalie tworzą świetne warunki do uprawy różnych roślin, z których winorośl to największy rolniczy
skarb wyspy. Pierwsze sadzonki winorośli przyjechały tu w XV wieku z Cypru i Krety.
W Funchal Robert zwiedza zabytkową winiarnię. Na piętrze mieści się sala ze starymi beczkami. Równie pieczołowicie
jak wino przechowuje się tu stare księgi handlowe. Jedna z nich pochodzi z roku 1794. We Francji szaleje rewolucja,
na gilotynie spadają głowy arystokratów, a tutaj spisuje się kolejne partie wysyłanego w świat wina, z których najbardziej
znane to oczywiście madera. Wina tego typu świetnie się przechowują. Nawet 200 - letni trunek zachowuje swoje walory,
a otwartą butelkę można trzymać 2 lata. W sali degustacji, za stołami zrobionymi z beczek, Robert raczy się czterema
typami madery: wytrawną, półwytrawną, półsłodką i słodką, czyli małmazją. To szczepy białe, ale kolor wina zmienia się
w trakcie procesu dojrzewania. Miejscowi piją je jako aperitif albo na deser. Nie popijają nimi jedzenia.
W okolicach Estreito na wzgórzu z widokiem na winnice i daleki ocean Robert przyrządza danie: peixe espada de vinhalhos,
czyli rybę pałasz w zalewie octowo - czosnkowej.
Na niżej położonych, najcieplejszych obszarach wyspy rosną bananowce. To jedna z najstarszych roślin uprawnych, jakie
zna człowiek. Wygląda jak drzewo podobne do palmy, ale to bylina. Tylko jeden raz w cyklu życia bananowca na jego
szczycie wyrasta kwiatostan. Na Maderze jest on koloru fioletowego. Kolba kwiatowa rośnie do góry, potem zwiesza się
w dół. Kiedy się ją zetnie, można ściąć całą roślinę, bo drugi kwiat już nie wyrośnie. Ale wtedy z podziemnego kłącza
wyrasta drugi pęd i cała historia się powtarza. Można w ten sposób sterować fazami dojrzewania kolejnych kiści i jeść świeże banany przez cały rok.

Oddział elewów szkoły policyjnej zmaga się na torze ćwiczeń. Ubrani w polowe mundury młodzieńcy jeden po drugim pokonują przeszkody. Na trybunie obserwatorów kilku wyższych rangą oficerów ocenia ich umiejętności. Jeden z elewów, Marian Cielęcki, usiłuje nadążyć za kolegami, ale na każdej przeszkodzie widać, jak wielkie mu to sprawia trudności. Wszystkim udaje się przeskoczyć rów z wodą, jeden Marian wpada do niego, mocząc się po pas. Dwaj sanitariusze zabierają go na noszach. Generał Piecuch, komendant szkoły nie widzi możliwości zaliczenia Marianowi tego egzaminu. Ale okazuje się, że chłopak ma silnego protektora, a więc zdać musi. Komisja postanawia go promować, ma być wysłany do małego posterunku na prowincji. Wybór pada na miasteczko Królowy Most. Tam przynajmniej młody policjant za bardzo się nie skompromituje.

Nadchodzi jesień. Czas przygotować się już do zimy. Niektórych dopada jesienna depresja, inni walczą o każdą porcję melatoniny. Nie ma też chętnych do grabienia liści, ale dzięki sprytnej taktyce Natalii podwórko będzie posprzątane. Niestety, Tomek nie chce chodzić w starej kurtce, czyżby interesował się modą? Kuba nie lubi nosić ubrań po kuzynie, a biedny Kacperek zawsze dostaje stare ubrania po braciach. Humor mu powraca dopiero przy kolacji, gdy okaże się, że jest smakoszem ostryg.

Być rodzicem na 110% wymaga wysiłku i poświęceń. Należy się opiekować dziećmi, kiedy te potrzebują interwencji lekarskiej. Trzeba tłumaczyć im jak działa dzisiejszy świat zdominowany przez krwiożerczy marketing. Wreszcie należy dbać o rozwój intelektualny swoich pociech i inwestować w pomoce naukowe. Czasami wystarczy szczerze porozmawiać, albo zadbać o swoją tężyznę fizyczną. Rodzic na 110% musi być bowiem w dobrej kondycji.

Tym razem Karol Okrasa wyrusza do starego sadu jabłkowego we wsi Antolka położonej w malowniczej części
Jury Krakowsko - Częstochowskiej. Dziś nowoczesne sady jabłkowe to szpalery równiutkich jabłonek,
umożliwiających łatwą, zmechanizowana uprawę i zbiór owoców. Odmian też nie jest zbyt wiele, zaledwie kilka,
wszystko po to, by konsument na półce sklepowej znalazł równo wybarwione jabłuszka, wszystkie w podobnym
rozmiarze. Dawne sady wyglądały zupełnie inaczej. Sadzono wiele odmian jabłek, bo chodziło o to, by jedne
owocowały wcześniej, inne później, bo głównym problemem było przechowanie owoców w stanie świeżym.
Obecnie ten problem rozwiązują nowoczesne przechowalnie, gdzie w zmodyfikowanej atmosferze i niskiej
temperaturze jabłka zachowują świeżość aż do następnego lata. Stare sady dziczeją, a dawne odmiany jabłek
opadają i marnują się, bo nikt ich nie zbiera. Karol pokaże, że jabłka ze starego sadu, choć nie mają pięknego
wyglądu, to ich smak i aromat jest niezwykły. Warto sięgać po takie zapomniane czy niechciane owoce, tworząc
z nich niezwykłe potrawy.
Propozycje dań: 1/ Zupa ze starych jabłek aromatyzowana mlekiem kokosowym, przyprawiona chrupiącym
boczkiem i natką pietruszki; 2/ Łosoś pacyficzny marynowany w sfermentowanych jabłkach; 3/ Szarlotka
z kruszonką i pestkami słonecznika pod wędzoną nad ogniskiem bezą.

W czasie swojej kolejnej wyprawy kulinarnej Karol opowie o zimnym sosie, znanym nam wszystkim jako dodatek do sałatki warzywnej czy jaj na twardo. To oczywiście majonez. Stworzony na bazie oliwy bądź oleju z dodatkiem żółtek jaj i octu, sos ten pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego. Niektórzy historię jego powstania wiążą ze stolicą wyspy Minorki - miastem Mahón.
Kiedy w połowie XVIII wieku Francuzi odbili wyspę z rąk Brytyjczyków, podczas festynu na ich cześć mieszkańcy przygotowali specjalny sos nazwany salsa mahonesa, zrobiony właśnie z żółtek, oliwy i octu. Inne legendy wiążą majonez z rywalizacją francuskich rodów Walezjuszów i Gwizjuszy. Jedno wiadomo, majonez stał się jednym z ulubionych zimnych sosów kuchni
francuskiej, a w Polsce znany jest na pewno od 200 lat. Znana autorka książek kulinarnych wydawanych w drugiej połowie XIX wieku, Lucyna Ćwierczakiewiczowa podaje wiele przepisów na potrawy z majonezem. A pierwszy polski majonez na półki sklepowe trafił 60 lat temu z wytwórni spółdzielczej w Kielcach. Karol przygotuje trzy różne dania: jedno mięsne, drugie rybne, a trzecie wegetariańskie, do których zaproponuje ciekawe, kolorowe sosy stworzone na bazie majonezu.

Robert odwiedza archipelag Madery, którego odkrywcami byli trzej Portugalczycy: Zarco, Teixeira i Perestrello.
Przybyli tu w 1418 roku. Najpierw wylądowali na Porto Santo, a rok później na Maderze. Inicjatorem ich wyprawy
był książę Henryk Żeglarz.
Stolicą Porto Santo jest Vila da Baleira. W 1479 roku na wyspę przybył Krzysztof Kolumb, który poślubił Filipe Moniz,
córkę gubernatora Perestrello. Śledząc losy Kolumba na Porto Santo, trzeba zadać sobie pytanie, jakim cudem ten
ubogi genueńczyk mógł pojąć za żonę tak szlachetnie urodzoną pannę.
W jednym z najstarszych budynków miasteczka, zwanym domem Kolumba, jest dziś muzeum. Można tu podziwiać
model Santa Marii oraz innych okrętów uczestniczących w historycznej wyprawie Kolumba, zakończonej w 1492 roku
odkryciem nieznanego lądu.
Tymczasem na placu Vila da Baleira w ogródku restauracji Robert degustuje typowe dla wyspy danie: prego no bolo
do caco, czyli wołowinę w placku chlebowym z masłem czosnkowym.
Na Maderze mieszka ćwierć miliona ludzi, na Porto Santo zaledwie 4 tysiące. Nic dziwnego, wyspa jest sucha jak pieprz.
Dziś jej mieszkańcy żyją głównie z turystyki, ale dawniej walczyli z naturą i próbowali uprawiać różne jadalne rośliny.
Trudno uwierzyć, że na tych łysych górskich zboczach wyspy zbierano kiedyś zboże.
Robert odwiedza Casa da Serra, gospodarstwo skansen, gdzie można zobaczyć, jak wyspiarze z Santo Porto wypiekali
chleb bolo do caco. Po portugalsku caco znaczy skorupa. Chodzi o rozgrzaną kamienna płytę, na której piecze się ten
właśnie chleb. Bolo do caco to również dodatek do słynnego miejscowego dania, wołowiny z papryką, które Robert
przyrządza na dziedzińcu gospodarstwa.
Spacerując po kamienistej plaży Porto Santo, Robert podziwia klif Cabo Giro i rozmyśla o królu Władysławie Warneńczyku,
który rzekomo nie zginął pod Warną. Po przegranej bitwie nie wrócił do Polski, ale osiadł na Maderze. Od portugalskiego
króla otrzymał posiadłość w miejscowości Madalena do Mar, położonej za tym klifem. Przedziwny też spotkał go koniec.
Kiedy płynął tędy do domu, ze szczytu klifu oderwał się wielki odłam skalny i spadł prosto na jego łódź. Nie są to jakieś
bajki, tylko naukowa teoria, którą opublikował w swoich książkach portugalski historyk Manuel Rosa.
Zwiedzanie Madery Robert rozpoczyna od wioski rybackiej Cmara de Lobos, co po portugalsku znaczy zatoka wilków.
Nie chodzi jednak o wilki z lasu, tylko o foki mniszki, które upodobały sobie to miejsce. Na tarasie jednego z domów
malował akwarele Winston Churchill, o czym przypomina pamiątkowa tablica na ścianie. W roku 1949 Churchill przeszedł
wylew. Rodzina wysłała go na wypoczynek na Maderę.
W tutejszym porcie rybackim cumuje mnóstwo kolorowych łodzi rybackich, a na specjalnych wieszakach suszą się
w słońcu ryby. Przeważnie peixe - gata, czyli zębacze. W portowej knajpce Robert degustuje najpopularniejszy napój
na Maderze, którego nazwa - poncha - pochodzi od angielskiego punch, czyli ponczu, rumu mieszanego z sokami
owocowymi.
Bardzo znaną miejscowością na Maderze jest wieś Monte (po portugalsku góra). W XIX i XX wieku mieszkało tu wiele
znanych osobistości. Jedną z nich był cesarz Karol Habsburg, ostatni władca Austro - Węgier, który abdykował 10 listopada
1918 roku. Cesarz spoczywa w kościele Nossa Senhora, w Sanktuarium Matki Boskiej Górskiej. Papież Jan Paweł II ogłosił
Karola błogosławionym.

Teleturniej dla widzów o stalowych nerwach. Milion złotych w gotówce, dwóch uczestników i tylko 8 pytań do końca gry - zadanie wydaje się proste, ale czy gracze będą w stanie zachować zimną krew i ocalić milion? Już kolejny sezon w Telewizji Polskiej będzie można oglądać światowy hit firmy Endemol, produkowany w kilkunastu krajach, emocjonujący teleturniej "Postaw na milion". Dwóch dobrze znających się uczestników, rodzina, przyjaciele, partnerzy lub znajomi z pracy stają do gry jako drużyna. Zanim usłyszą pierwsze pytanie, dostaną milion złotych w gotówce. Czy będą umieli go zatrzymać? Zobacz, jak miesza się wiedza, ryzyko i wielkie pieniądze. Wejdź do gry z Łukaszem Nowickim i postaw na milion.

Seria Kabaretomaniacy dostarcza widzom potężną dawkę humoru. Zapewnią ją najlepsze polskie kabarety w swoich, często już kultowych, skeczach.