TVP Rozrywka - Program TV na poniedziałek 13 maja 2024

Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni. Tomasz Bednarek zabiera widzów do Twardogóry w podróż po niezwykłej historii dobrodziejki Eleonory Charlotty. Prowadzący odwiedzi dawny kościół ewangelicki, który został laureatem nagrody Zabytek Zadbany, zaprosi też do muzeum szkolnego, które od 1957 r. gromadzi pamiątki mieszkańców Twardogóry i stanowi dumę miasta. Zajrzy też do GOSiR, który jest prawdziwym miastem w mieście. Na koniec opowieść o szalonej historii słynnej rzeźby twardogórskiego Herkulesa...

Gra słów. Krzyżówka - to format telewizyjny z gatunku codziennego teleturnieju wiedzowego skoncentrowany na ugruntowanym i niesłabnącym od lat fenomenie popularności krzyżówek. Poprzez masowo rozpoznawalny atrybut krzyżówki format w sposób naturalny eksploruje powszechne zamiłowanie widzów do współzawodnictwa bazującego na wiedzy, refleksie i umiejętności kojarzenia. W wersji telewizyjnej walory te rozszerzone zostają o elementy rywalizacji, strategii rozgrywki i szczęścia.
Codziennie od poniedziałku do piątku czworo uczestników zmierzy się ze sobą, by zdobyć tytuł Finalisty dnia i uzyskać tym samym możliwość wzięcia udziału w finale tygodnia.
Zasady rozwiązywania umożliwiają odbiorcy szybkie i intuicyjne przyswojenie reguł gry bez względu na wiek czy możliwości percepcyjne, zaś format poprowadzony jest w lekkiej, przystępnej formule opartej o luźne prowadzenie i dowcipne lub przewrotne formułowanie haseł.

Gra słów. Krzyżówka - to format telewizyjny z gatunku codziennego teleturnieju wiedzowego skoncentrowany na ugruntowanym i niesłabnącym od lat fenomenie popularności krzyżówek. Poprzez masowo rozpoznawalny atrybut krzyżówki format w sposób naturalny eksploruje powszechne zamiłowanie widzów do współzawodnictwa bazującego na wiedzy, refleksie i umiejętności kojarzenia. W wersji telewizyjnej walory te rozszerzone zostają o elementy rywalizacji, strategii rozgrywki i szczęścia.
Codziennie od poniedziałku do piątku czworo uczestników zmierzy się ze sobą, by zdobyć tytuł Finalisty dnia i uzyskać tym samym możliwość wzięcia udziału w finale tygodnia.
Zasady rozwiązywania umożliwiają odbiorcy szybkie i intuicyjne przyswojenie reguł gry bez względu na wiek czy możliwości percepcyjne, zaś format poprowadzony jest w lekkiej, przystępnej formule opartej o luźne prowadzenie i dowcipne lub przewrotne formułowanie haseł.

W kolejnym odcinku Karol Okrasa zaprasza widzów na kulinarne spotkanie ze strudlem. To kruche, wielowarstwowe ciasto, najczęściej ze słodkim nadzieniem owocowym, często jest podawane na ciepło, posypane cukrem pudrem. Polscy turyści odwiedzający Austrię, na pewno poznali lokalny przysmak Apfelstrudel, czyli strudel z jabłkami. Strudel zapewne ma pochodzenie wiedeńskie, bo najstarsze przepisy na dwa strudle, jeden śmietanowy i drugi z rzepą, znajdziemy w rękopiśmiennej książce kucharskiej z 1696 roku, znajdującej się w Bibliotece Miasta Wiednia. Samo ciasto nieco przypomina turecką baklawę, może mieć zatem bliskowschodnie korzenie. Strudel szybko stał się popularny w wielu regionach dawnych Austro - Węgier, a po rozbiorach także w Galicji, czyli tego fragmentu dawnej Rzeczpospolitej, który wraz ze Lwowem i Krakowem stał się częścią monarchii Habsburgów. W wielu krainach Cesarstwa powstały oryginalne odmiany strudli, jak choćby wersja węgierskich Żydów - z kapustą, cebulą, kminkiem i orzechami. Znane były też wytrawne strudle z nadzieniem mięsnym. Jeden z najsłynniejszych polskich kucharzy Antoni Teslar z Galicji, który długie lata gotował w pałacu Potockich w Krzeszowicach, także zostawił nam swój przepis na strudel z jabłkami, rodzynkami i bułką tartą. Tajemnicą dobrego strudla jest oczywiście ciasto. Legenda głosi, że jeden z kuchmistrzów cesarza Franciszka Józefa uważał, że ciasto powinno być tak cienkie, aby dało się przez nie przeczytać list miłosny. Do dziś różne strudle często występują w regionalnych kuchniach Polski południowo - wschodniej, czyli na terenach dawnej Galicji. A jakie strudle przygotuje nasz kucharz? Propozycje Karola Okrasy: 1/ Strudel z gruszkami, wędzonymi śliwkami i kaszą manną; 2/ Wytrawny strudel z nadzieniem z karkówki wieprzowej, kaszanki, kiszonej kapusty i kminku; 3/Inspirowany bułgarską banicą strudel ziemniaczano - serowy.

Czy gotowanie jest sztuką? Starożytni filozofowie uważali, że uczony mąż powinien jadać skromnie,
a samo gotowanie było wówczas czynnością przynależną niewolnikom. Ale już filozofowie Oświecenia,
tacy jak David Hume, sam doskonały kucharz, czy Immanuel Kant, sporo pisali o jedzeniu. Współcześni
myśliciele wiele czasu poświęcają sztuce kulinarnej. Zauważają tu podobieństwo np. malarzem,
który starannie dobierając blejtram, farby, pędzle, tworzy obraz, oddziałujący następnie poprzez
zmysły na odbiorcę. Podobnie ma się rzecz z mistrzem kuchni, który za pomocą składników i procesów
gotowania, tworzy dzieło, działające poprzez zmysł wzroku, węchu, smaku na emocje konsumenta.
W tym odcinku Karol Okrasa, tak jak malarz, który rozstawia swe sztalugi w plenerze, rozstawi swoje
stanowisko na nadwiślańskich łąkach, po czym spróbuje namalować obrazy swoimi potrawami.
Głównym składnikiem będzie gęś. Karol zaprezentuje trzy propozycje: 1/ okrasa z gęsi z wędzonymi
ziemniakami; 2/ gulasz z gęsich żołądków z borowikami w sosie z żurku; 3/ łosoś w cieście z kolorowymi
salsami.

Ardeny to pasmo niewysokich gór, właściwie pagórków, na terenie Belgii i Luksemburga, zahaczające też
o Francję. Kraina ta słynie z pięknych widoków i wielu wspaniałych przysmaków. Bawiąc w Ardenach, koniecznie trzeba
odwiedzić miasto Spa, belgijski kurort, którego gorące źródła były znane już w XVI wieku. Leczył się tu np. król Henryk VIII.
Oprócz łaźni jest tu też kasyno. Ale tym, co najbardziej przyciąga dziś turystów do Spa, jest zbudowany w latach 20. tor
wyścigowy Spa - Francorchamps, na którym co roku odbywa się Grand Prix Belgii Formuły I.
Historia państwowości belgijskiej to niecałe 200 lat, ale tradycje tych ziem są bardzo dawne. Przykładem jest
zamek Montjardin z XIV wieku, stojący na wzgórzu Theux, który od XVIII wieku jest w rękach tej samej rodziny. Miejscowa
arystokracja miała koligacje niemieckie i francuskie, ale także hiszpańskie, bo ziemie te były częścią hiszpańskich
Niderlandów. Gospodarz, pan Charles Antoine de Theux de Montjardin zaprasza Roberta do zamku. Podczas rozmowy
panowie omawiają trzy ważne elementy belgijskiego stołu, a są to: odpowiednie nakrycia, piwo i dziczyzna. A jako że
patronem polowań jest św. Hubert, Robert wybiera się do miasta Saint Hubert. Miejscowa restauracji o nazwie, jakżeby
inaczej, Le Saint Hubert, specjalizuje się w dziczyźnie. Robert zamawia więc gulasz z dzika, frytki i piwo w kufelku.
Święty Hubert z Liege żył w VII wieku, pochodził z królewskiego rodu i był zapalonym myśliwym. Jak mówi legenda,
kiedy polował w Wielki Piątek, objawił mu się biały jeleń z lśniącym krzyżem w porożu. To odmieniło życie późniejszego
świętego. Poświęcił się studiowaniu ksiąg religijnych i został biskupem. Prowadził działalność misjonarską na ziemiach
dzisiejszej Belgii, a jego szczątki spoczywają w tutejszym kościele.
Sezon na dziczyznę trwa krótko, a wieprzowinę można jeść przez cały rok, odkąd człowiek udomowił dziką świnię.
W pobliskim miasteczku Nassogne produkuje się ardeński specjał, prawie zupełnie nieznany w Polsce. Jest to szynka
ardeńska, najsłynniejsza z tych, które dojrzewają na północy Europy. Dorównuje sławą tym włoskim i tym z południowej
Francji. Występuje w odmianach z kością i bez. Wędzona w dymie z dębiny i drewna jesionowego jest wyjątkowo
aromatyczna. W zakładzie pana Magerotte’a wyrabiane są także kiełbasy. Pokryte szlachetną pleśnią wyglądają naprawdę
zachęcająco. Rodzina Magerotte zajmuje się wędliniarstwem już od trzech pokoleń. Wszystkie wyroby można kupić
nieopodal, w firmowym sklepie na rogu ulicy. Właściciel sklepu, pan Andr Magerotte częstuje Roberta szynką o nazwie
formidable. Podobno specjały pana Magerotte’a zamawiane są na spotkania prezydenta Sarkozy’ego z kanclerz Merkel.
Kolejny punkt na trasie to słynne opactwo trapistów w Orval, legenda monastyczna i piwowarska. Już od XII wieku
bracia trapiści warzą tu doskonałe piwo. Na wewnętrznym dziedzińcu klasztoru Robert przyrządza danie z miejscowym
piwem: kotlety wieprzowe w piwie z boczkiem. A na pożegnanie zaprasza na typowy belgijski specjał: frytki z kremowym
majonezem.

Prezes Koniuszko namawia Kasię, by dolepiła sobie wąsy, ubrała po męsku i zdała egzamin na prawo jazdy jako jego syn. Dziewczyna początkowo wyraża zgodę, ale w ostatniej chwili wycofuje się. Przebiera się jednak jeszcze raz i z papierami Mariana Koniuszki dostaje angaż w MPT, gdzie wcześniej odesłano ją z kwitkiem, gdyż była kobietą. Ze względu na przedłużający się pobyt pana Stanisława w szpitalu, Kasia zostaje zmiennikiem Jacka. Ten popada w tarapaty. Nocą odwozi pijanego Mroczkowskiego - zastępcę Koniuszki - w towarzystwie prostytutki. Gdy rano Mroczkowski budzi się z alkoholowego snu, znajduje w wannie trupa kobiety.

Ciekawska Viola wypytuje Ludwika o kryzys w małżeństwie. Natalia zwierza się Marii ze swoich trosk, obwinia się za to wszystko, co dzieje się między nią a Ludwikiem. Wychodzi na jaw, że Maria nie umie dotrzymywać obietnicy. Ludwikowi nie podoba się, że Natalia opowiada o ich kryzysie. Filip doradza Kubie, żeby o siebie zadbał. Tomek rozmawia z Natalią o sytuacji w domu, nie chce, aby rodzice się rozstawali. Wizyta Jana i Beaty pozytywnie wpływa na Boskich, którzy po wyjściu gości, odnajdują w sobie trochę namiętności. Rano jednak wszystko wraca do normy, Natalia przeprasza Ludwika za ostatnią noc.

W programie historia piosenki "Znamy się tylko z widzenia".

W programie historia piosenki "Kocham cię jak Irlandię"

W tym odcinku Karol Okrasa wyrusza na Podkarpacie, aby na swój kulinarny warsztat wziąć cebulę. To obecnie jedno z najbardziej wszechstronnych warzyw wykorzystywanych w kuchniach całego świata. Pierwsze ślady jej uprawy pochodzą sprzed siedmiu tysięcy lat z obszaru zachodniej Azji. W starożytnym Egipcie cebula jako symbol życia wiecznego wkładana była do grobowców razem z mumiami faraonów. Rzymski historyk Pliniusz Starszy szeroko opisywał zalety cebuli uprawianej między innymi w antycznych Pompejach. Pliniusz zginął w wybuchu wulkanu, który zniszczył Pompeje, ale dwa tysiące lat później archeolodzy odkryli ślady opisywanych przez Pliniusza upraw cebuli w odkopanym mieście. W Polsce cebula występuje od wczesnego Średniowiecza, a przez wieki była silnie kojarzona z polską kuchnią. Marx Rumpolt, autor pierwszej profesjonalnej niemieckiej książki kucharskiej z 1581 roku, zawarł w niej całą serię przepisów potraw "po polsku" i napisał, że Polacy kochają jeść wszystko z cebulą. Istnieje mnóstwo odmian cebuli, począwszy od tej najbardziej popularnej żółtej, poprzez czerwoną, słodką białą, a kończąc na wykwintnej w smaku, tak lubianej we Francji, szalotce. Cebula to składnik wielu sławnych dań, na przykład francuskiej zupy cebulowej, włoskiej konfitury z czerwonej cebuli czy angielskiego chutneyu cebulowego. Cebula marynowana w occie jest przekąską znaną na całym świecie. Znakomicie nadaje się do pieczenia, duszenia czy grillowanie, a na surowo jest nieodzownym dodatkiem do sałatek czy do śledzia w oleju. A jakie propozycje z cebulą w roli głównej przygotuje nasz kucharz?
Proponowane dania: 1/Potrawa inspirowana rzeszowskim żurkiem - kwaśna cebulowa z twarogiem; 2/ Pieczony łosoś w cebulowej marynacie, podany z glazurowaną cebulką perłową i sałatką z kopru włoskiego; 3/Żeberka wieprzowe pieczone z cebulowym sosem BBQ, podane z serowo - cebulowymi kluseczkami.

W kolejnym odcinku Karol Okrasa opowie o mięczakach na polskim stole. Choć zazwyczaj polską kuchnię przeciętny
Polak kojarzy z bigosem, pierogami czy schabowym, to jednak już w pierwszej polskiej książce kulinarnej z XVII wieku
więcej znajdziemy przepisów na ślimaki niż na tak popularną dziś wieprzowinę. A dla polskich królów Augusta II Mocnego
i jego syna Augusta III świeże ostrygi sprowadzano wozami do Warszawy znad Morza Północnego. Ostrygami zajadał się
też książę poetów biskup Ignacy Krasicki. Były więc mięczaki na polskich stołach, zwłaszcza zamożnych od dawna.
Ale nawet prosty lud w chwilach głodu sięgał po małże z naszych rzek i jezior. A od czego dziś najłatwiej rozpocząć
kulinarną przygodę z mięczakami? Pewnie od popularnych w naszych sklepach omułków jadalnych znanych też jako
mule. Omułek jadalny jest gatunkiem małża.
Ze świeżych omułków Karol przygotuje ciekawe potrawy inspirowane polskimi smakami. Będą mule w sosie z ogórkami
kiszonymi, mule w polskim cydrze, a nawet w sosie grzybowym z kluseczkami śląskimi. Jak będą wyglądać takie dania?
Zobaczymy w programie.

Robert Makłowicz odwiedza Wielkie Księstwo Luksemburg. Mimo tej nazwy kraj to malutki. Swą podróż Robert
rozpoczyna w Grevenmacher nad rzeką Mozelą. Okolice Mozeli to region, w którym produkuje się słynne wina.
Gleba skalista, wapienna i południowe stoki to świetne warunki do uprawy winorośli. Tutejsze wina, świeże, owocowe,
wypijane są przeważnie przez samych Luksemburczyków. Niewielka ich część jest eksportowana do Belgii. W Polsce
są one właściwe nieznane.
W miasteczku Grevenmacher, na placu przed ratuszem stoi pomnik ulicznego grajka z psem. Legenda głosi,
że skrzypek uwieczniony na tym pomniku jako pierwszy śpiewał publicznie w XVIII wieku utwory w języku luksemburskim.
Jest on odmianą niemieckiego, dialektem zbliżonym do języka siedmiogrodzkich Sasów.
W Grevenmacher znajdują się piwnice Bernarda Mansarda, jednego z najpoważniejszych luksemburskich
winiarzy. Wina musujące produkuje się tu metodą champanoise, polegającą na wykorzystaniu fermentacji wtórnej
w butelce. W szyjce odwróconej butelki zbierają się drożdże. Wino trzeba poddać licznym zabiegom, zanim będzie
takie, jak w sklepie.
W przypadku win słodkich i półsłodkich do butelek wstrzykuje się przed ich zakorkowaniem koncentrat winnego
likieru. Potem zawartość butelki trzeba wymieszać, w tym celu maszyna odwraca butelki. Na tarasie wytwórni,
z widokiem na rzekę, Robert degustuje miejscowe wino musujące w wersji brut, czyli wytrawnej. Butelka tego zacnego
trunku kosztuje mniej niż 8 euro, a więc niewiele jak na kraj, który ma najwyższy (po Liechtensteinie) produkt krajowy
na głowę mieszkańca.
Na luksemburskiej prowincji w maleńkiej wiosce Bech, w której mieszka maksimum kilkadziesiąt osób, kryją się
prawdziwe skarby kulinarne. Zjeżdżają tu smakosze z Niemiec, Belgii, nawet z Francji w poszukiwaniu najlepszych knajpek
i restauracyjek. W całym regionie jest ich tu największe zagęszczenie. Robert wybrał się do jednej z nich o nazwie
Steinmetz. Wybrał danie rybne: filet z turbota pokryty chrupiącą skórką zapieczoną migdałami i figami, w sosie na bazie
wina Gewürtztraminer. Do picia zaproponowano wino i przeróżne destylaty. Zgodnie z tutejszym zwyczajem w Luksemburgu
w restauracjach podaje się nie tylko wina, ale także destylaty własnej produkcji.
Kolejny punkt wycieczki to pałac Septfontaines, czyli Siedmiu Źródeł. Budowę pałacu zleciła rodzina von Boch.
Kiedy z początkiem XVIII wieku Chińczycy utracili monopol na produkcję białego złota, czyli porcelany, jej głównym
producentem na ziemiach dzisiejszego Luksemburga była rodzina von Boch. W roku 1748 pan von Boch dokonał
zaskakującego posunięcia rynkowego, połączył siły ze swoim dotychczasowym konkurentem, panem Villeroyem.
Na dziedzińcu przed pałacem Robert kończy opowieść o porcelanie i przyrządza sandacza w rieslingu z groszkiem.
Koniunktura na porcelanę znacznie się poprawiła po rewolucji francuskiej, kiedy narodziła się nowoczesna burżuazja.
Bogaci mieszczanie również chcieli jadać wykwintnie. Porcelana przestała być wyłącznym przywilejem arystokracji
i koronowanych głów. Tak samo zresztą jak dobre jedzenie.
Zagłębie produkcji porcelany znajduje się w Merzig na pograniczu luksembursko - niemieckim. Robert zwiedza fabrykę porcelany. Produkcja jest tutaj w pełni zautomatyzowana. Oczywiście wzory są malowane ręcznie. W niedalekim Mettlach
jest muzeum porcelany. W gablotach wyjątkowo ciekawe eksponaty, swoista kronika naszej cywilizacji, bo przez wieki wyroby
z miejscowych fabryk trafiały do rąk największych osobistości tego świata. Jest tu zastawa dla Jana Pawła II z herbem
watykańskim, talerze, na których jadali pasażerowie sterowca Hindenburg. (Ten słynny zeppelin spłonął w latach 30. podczas
próby lądowania w USA.) Jest też porcelana dla kanclerza Adenauera i dla szacha perskiego Rezy Pahlaviego.