TVP Rozrywka - Program TV na poniedziałek 20 maja 2024

Ponadczasowa seria podróżnicza, wpisująca się w cykl inicjatyw promujących i popularyzujących Polskę w oparciu o jej potencjał historyczny, kulturowy, przyrodniczy i rekreacyjny. Tomasz Bednarek odwiedza najpiękniejsze i najciekawsze miejsca w wielu zakątkach kraju, wędrując nie tylko szlakiem tłumnie odwiedzanym przez turystów, ale docierając również do miejsc, o których wiedzą nieliczni.

W tym odcinku Karol Okrasa zaprosi widzów na opowieść o zamorskich produktach na polskim stole. Choć wydaje nam się, że rodzima kuchnia oparta jest wyłącznie na lokalnych produktach, to już od zarania naszych dziejów artykuły z innych, często bardzo odległych krain doprawiały i urozmaicały polskie potrawy. W polskich średniowiecznych księgach szafarskich odnajdziemy liczne zapiski dotyczące pieprzu, cynamonu, goździków, kwiatu i gałki muszkatołowej, szafranu, a nawet oliwy, cytryn czy suszonego dorsza ze Skandynawii. Naszym przodkom trudno było sobie wyobrazić mięso bez pieprzu czy wielkanocne baby bez szafranu, a rosół bez liści laurowych. W czasach PRL-u, z uwagi na trudności z dewizami, ilość importowanych produktów spożywczych uległa znacznemu zmniejszeniu, za to w latach dziewięćdziesiątych XX wieku Polacy zaczęli coraz chętniej sięgać po przysmaki z całego świata. Opowie o tym krótko pan Stanisław Lenart, który w tym okresie współprowadził program "Gotowanie na ekranie" na antenie TVP1. Karol przygotuje kilka potraw, pokazując, jak połączyć zagraniczne produkty z lokalnymi po to, by stworzyć nowe dania na polski stół. Propozycje potraw: 1/ Dorada zapiekana z gulaszem warzywnym smażonym na oleju rzepakowym; 2/ Polenta smażona na oleju rzepakowym z okrasą z boczku, cebuli i ogórków kiszonych; 3/ Dorada zapiekana na wytrawnej konfiturze z pomidorów i cebuli smażonych na oleju rzepakowym, z salsą z grochu. Dodatkowo potrawa zostanie doprawiona olejem rzepakowym tłoczonym na zimno.

W kolejnym odcinku Karol Okrasa zabawi siebie i widzów opowieścią o alternatywnej historii polskiej kuchni. Co łączy
pospolitego polskiego ziemniaka i egzotycznego banana? Obydwa te produkty pochodzą z Ameryki Południowej.
Gdybyśmy cofnęli się w czasie o 250 lat, to Karol stojąc z ziemniakiem w ręku pośród mazowieckich chałup, wyglądałby
równie egzotycznie jak dziś trzymając banana.
Ziemniak przybył do nas z Peru (jeszcze w XIX wieku w Wielkopolsce mówiono perki) z Ameryki Południowej. I choć
przywieziono go do Europy w XVI wieku, potrzebował aż 300 lat, aby trafić na europejskie, w tym polskie stoły. Pierwsze
przepisy na potrawy z ziemniakami w Europie pojawiają się dopiero na początku XIX wieku. A co by było, gdyby klimat
był u nas cieplejszy lub banany nie wymagały aż tak dużo ciepła do wegetacji? Czy wówczas zamiast ziemniaków
jedlibyśmy banany? I jak wówczas wyglądałyby klasyczne dania polskiej kuchni, w których dziś występują ziemniaki?
Karol przygotuje znane z kuchni polskiej ziemniaczane potrawy, w których zamiast kartofli użyje bananów. Będzie więc
gulasz wołowy, babka bananowa z boczkiem i placki bananowe na wzór placków ziemniaczanych.

Robert Makłowicz podróżuje po Badenii, krainie słynącej z doskonałej kuchni i pięknych krajobrazów. Zatrzymał
się w Breisach nad Renem. W swoim górnym biegu rzeka ta stanowi naturalną granicę Niemiec z Francją - na zachodzie
i ze Szwajcarią - na południu. Tworzy tam rozległą dolinę, którą zamykają z dwóch stron górskie pasma Wogezów
i Szwarcwaldu. Na pograniczu francusko - niemieckim często widzi się budujące dziś hasła typu "Niech żyje przyjaźń
niemiecko - francuska!".
Ale nie zawsze tak było. Przez wiele lat te ziemie, zwłaszcza położona po drugiej stronie Renu Alzacja, stanowiły
kość niezgody i były jątrzącą się raną na mapie Europy. Dopiero po II wojnie światowej zapanowała tu zgoda i spokój.
Był to efekt pracy polityków oraz obu żyjących nad Renem społeczeństw. Warto jednak poszperać w historii, by
odnaleźć wcześniejsze przykłady współpracy francusko - niemieckiej. W XIV stuleciu Breisach razem z niemieckim
dziś Fryburgiem, francuskim Colmar i szwajcarską Bazyleą utworzyły wspólnotę handlową, która przetrwała ponad
200 lat. Dziś współpracę handlową i przenikanie się kultur obserwujemy chociażby w lokalnym fast - foodzie.
Obok niemieckich wurstów można tu kupić francuskie merguezy z jagnięciny, które Francuzi przejęli od Arabów
ze swych dawnych kolonii w północnej Afryce. Po II wojnie światowej aż do lat 90 wojska francuskie stacjonowały
w Badenii - jako strefie okupacyjnej. Służyło w nich wielu Arabów z Maghrebu i to oni przywieźli tu merguezy.
Ciekawa jest wyprawa na drugi brzeg Renu. Można tam podziwiać Kanał Alzacki, imponujące dzieło sztuki
inżynieryjnej. W swoim górnym biegu Ren jest niespławny, więc od Bazylei do Strasburga przekopano kanał, szerszy
od Kanału Sueskiego, dzięki któremu dopływają tu duże barki aż z Morza Północnego. Uprzemysłowiona Alzacja
potrzebuje dużo energii elektrycznej, więc zasilany wodą z Renu kanał napędza cztery hydroelektrownie i chłodzi
reaktory jądrowe w pobliskim francuskim Fassenheim.
W Niemczech Robert obowiązkowo podgląda uprawy ziemniaków. Wędrując z motyką między kwitnącym
krzakami po polach ziemniaczanych w okolicach Hartheim, ze znawstwem opowiada o tutejszych odmianach,
ogólnospożywczych i sałatkowych. Jest zdania, że w kwestii kultury ziemniaka możemy się od Niemców
jeszcze wiele nauczyć. A warto, bo ziemniak to najwspanialszy żywiciel ludzkości. Na wzniesieniu dominującym
nad okoliczną równiną Robert gotuje pozornie plebejskie danie w szlachetnym wydaniu: zupę ziemniaczaną
z grzankami z czarnego chleba z pasztetówką. W tej okolicy sadzi się nie tylko ziemniaki, ale też i inne warzywa.
Kolejny etap podróży wiedzie do przygranicznego Feldkirch, gdzie Robert Makłowicz zwiedza
gospodarstwo specjalizujące się w uprawie szparagów. Brudne szparagi wprost z pola przywozi się w skrzyniach
do przetwórni. Prosto z rampy są transportowane wózkami widłowymi do hali. Zanim jednak zmienią się w biały
smakołyk, najpierw trafią pod zimny prysznic. Lodowata woda nie tylko oczyszcza je z ziemi, ale też schładza
i usztywnia, co jest bardzo ważne w późniejszej obróbce. Z chłodni szparagi kierowane są do płukania ręcznego.
Następnie są sortowane na taśmie i przycinane na standardową długość 22 cm. Mniejszy kaliber czy cieńsze
sztuki doskonale nadają się na zupę szparagową. W gospodarstwie jest też sklep z własnymi wyrobami. Można
do niego wejść prosto z przetwórni, więc klienci wiedzą, co kupują. Robert Makłowicz prezentuje wybrane towary
na sklepowych półkach, m.in. bitter z korzenia cykorii - niskoalkoholowy napój w typie campari.

Do Warszawy przyjeżdża z Berlina Gonschorek, by osobiście dopilnować Kluska i słabych ostatnio interesów narkotykowych. Tymczasem Kasia, która niedawno poznała Jacka i pragnie go odwiedzić w Zatorach, na swoje miejsce w taxi 1313 wprowadza na chwilowe zastępstwo prawdziwego Mariana Koniuszkę, syna swojego poprzedniego chlebodawcy, Jacek nie wie oczywiście, że dziewczyna i jego zmiennik w taxi, to ta sama osoba. Przedstawia Kasi swojego gospodarza Mastalerza oraz poprzedniego właściciela Zator. Na drugi dzień dowiaduje się, że jego zmiennik Marian popełnił podczas swoich kursów szereg wykroczeń drogowych. Tymczasem ze szpitala powraca pierwszy zmiennik Jacka - Stanisław. Awansowany w WTP nie wraca jednak do pracy. Taksówkę w dalszym ciągu prowadzą na zmianę Jacek i Kasia w męskim przebraniu.

Tomek spotyka się z Sylwią. Natalia jest bardzo ciekawa, jak przebiega ta nowa znajomość. Choć Tomek nie zawsze chce się zwierzać ze wszystkiego, czasami potrzebuje rady Natalii. Ludwikowi imponuje zachowanie jego najstarszego syna. Również Kacper i Kuba rozprawiają o miłości i dziewczynach. Ale nie samą miłością człowiek żyje. W rodzinie trzeba stawić czoło brukselce, rapowi i śmieciom.

Tym razem Karol Okrasa zaprasza widzów na opowieść o kuchni na ziarnku grochu. Jak dowodzą badania archeologiczne, groch znany jest ludzkości już od 9 tysięcy lat. W kuchni polskiej zawsze ceniono groch. Groch ze słoniną był ulubionym daniem zarówno biedniejszych warstw, jak i królów. Ponoć do wielkich amatorów takiego grochu ze słoniną należał król Zygmunt III Waza. Francuski inżynier i kartograf, markiz Guillaume Levasseur de Beauplan, który w latach 1630 - 1648 pracował w służbie królów polskich, tak opisywał ucztę magnacką: zastawiają różne potrawki i frykasy jako to groch ze słoniną, bez którego nie ma u Polaków uczty i który tak lubią, że go nie jedzą, ale połykają. Wersją postną był groch z kapustą, danie wigilijne, które spotkamy do dziś w wielu kuchniach regionalnych. Bardziej współczesnym Polakom groch kojarzy się z wojskową grochówką z kotła serwowaną na festynach i jarmarkach. Ale te wszystkie potrawy z grochu są raczej kaloryczne, ciężkie. Czy można stworzyć na bazie grochu potrawy lekkie, bardziej przystające do naszych czasów? Oto zadanie dla Karola, który przygotuje trzy dania z grochem w roli głównej. 1/ Marynowany łosoś z pikantną sałatką z ogórka i grochu włoskiego; 2/ Parowany w wywarze z żeberek szczupak podany z korzennym puree z grochu oraz lekkim sosem ziołowym; 3/ Smażone, pikantne kuleczki z zielonego grochu z sosem jogurtowym.

W kolejnym odcinku Karol Okrasa zaprasza widzów do szklarni pełnej ziół i pokaże jak przygotować z nich świeże sosy. Dla dzisiejszego widza sos zwłaszcza ze świeżej bazylii, znany jako pesto, kojarzy się przede wszystkim z kuchnią włoską. Ale jeśli sięgniemy do starych przepisów kuchni polskiej, to już w XVI wieku znajdziemy wiele receptur na sosy czy salsy, wówczas nazywane szałsze, zrobione właśnie ze świeżych ziół i młodych pędów roślin. Tworzyli je wybitni polscy uczeni tego okresu, botanicy, tacy jak Falimirz czy Syreniusz, a nawet najsławniejszy polski astronom Mikołaj Kopernik, który był także medykiem, co nie było niczym niezwykłym w czasach renesansu. A sosy ze świeżych ziół mają same zalety, doskonale pasują do potraw ciepłych i zimnych, zachowują pełny aromat ziół oraz wszystkie walory smakowe i odżywczo - lecznicze. Bo wiele świeżych ziół nie tylko doskonale smakuje, ale i leczy. Wykorzystując zioła Karol przygotuje swoje propozycje: Trzy dania: 1/ sałatka ze świeżego dorsza z sosem ze świeżej kolendry i jabłkiem, 2/ ryba pieczona w boczku z salsą z orzechów i mięty, 3/ pierś kurczaka z sosem ze świeżej bazylii z pierożkami ze szpinaku i czerwonej fasoli.

Gdyby zapytać o pierwsze skojarzenie z Holandią, większość pytanych odpowiedziałaby pewnie wiatraki. I słusznie,
stanowiły one dawniej obowiązkowy element tutejszego krajobrazu. Wszędzie indziej mełły ziarno na mąkę, ale w Holandii
miały zupełnie inne zadanie. Były to swoiste stacje pomp. W Kinderdijk Robert Makłowicz odwiedza stację pomp w wersji współczesnej, napędzaną elektrycznie. Widok potężnych śrub pompujących wodę z kanału na wyższy poziom robi wrażenie. Wiatraki zostały zastąpione przez wydajne pompy elektryczne, ale całe urządzenie działa według tej samej zasady; śruba Archimedesa - genialny wynalazek stosowany już w starożytności - wynosi wodę z obszarów położonych niżej na wyższe. Identyczny mechanizm znajdziemy w maszynce do mielenia mięsa.
Okolice Naaldwijk to polder w klasycznej formie: mostek nad kanałem i droga biegnąca groblą do ogrodzenia, za którym rozciągają się położone niżej polderowe pastwiska. Polder to obszar zalewowy, położony poniżej poziomu morza. Holendrzy zbudowali tamy i groble, przekopali kanały odprowadzające wodę i odsolili glebę. W ten sposób w XX wieku powiększyli
obszar kraju prawie o jedną czwartą. Holendrzy walczą z morzem jak nikt inny, ale też przez wieki nauczyli się perfekcyjnie
je wykorzystywać.
Rotterdam jest największym portem świata. Nabrzeża portowe ciągną się wokół miasta przez blisko 100 kilometrów.
Związki z morzem widać oczywiście na holenderskim stole. Dla Roberta Makłowicza niewątpliwą atrakcją są tutejsze delikatesy rybne z częścią barową, gdzie degustuje kanapki z krewetkami i majonezem.
Holandia to prawdziwy fenomen. Kraj, który można przejechać na rezerwie paliwa, jest drugim światowym eksporterem żywności. Można się o tym przekonać np. w regionie Westland, na południe od Hagi. Kiedy leci się nad nim samolotem, prawie
nie widać ziemi. Cała jest pod szkłem. To holenderskie centrum upraw warzywnych. Przedsiębiorstwo Koppert Cress
specjalizuje się w uprawach kiełków spożywczych. Jest ich tyle odmian, że trudno byłoby się nauczyć wszystkich nazw,
a tutejsze produkty są wysyłane na cały świat. W Koppert Cress jest też studio telewizyjne, w którym urządzono kuchnię
z wielkim kombajnem do gotowania. W telewizyjnej kuchni Robert Makłowicz przygotował sałatkę z piersi kurczaka
a la plancha, ze smażonymi batatami i kiełkami, w sosie vinegrette.
Honselersdijk, w regionie Westland to kraina pomidorów. W szklarniach na tyczkach można podziwiać przeróżne odmiany
tego smacznego warzywa. Świat pomidorów to ok. 50 odmian, a Holandia jest ich największym producentem na świecie.
Kolejny przystanek to Schiedam, malownicze miasteczko z wysokimi wiatrakami i kanałami. Dziś są to właściwie
przedmieścia Rotterdamu. Wiele holenderskich miast powstało w XIII wieku, kiedy ludzie biegle opanowali sztukę budowania
na rzekach tam. Od tych rzek osady ludzkie brały swoje nazwy. Amsterdam nad rzeką Amstel, Rotterdam nad rzeką Rotte,
a Schiedam nad Schie. Ale to miasto ma coś, czego nie ma nigdzie indziej, a z czego dumna jest cała Holandia. Jest to
Jenever Museum, czyli Muzeum Jałowcówki, które mieści się w pięknym zabytkowym budynku.
W XVII wieku nastąpił szczyt holenderskiej ekspansji morskiej. Kompanie Wschodnio - i Zachodnioindyjska zarządzały posiadłościami na całej kuli ziemskiej. W ładowniach statków holenderskich pionierów i kolonizatorów nie mogło zabraknąć
jeneveru - wódki zbożowej aromatyzowanej jagodami jałowca. Co ciekawe, angielski gin wzorowany jest na holenderskim
jeneverze.

Kabaret. Super Show Dwójki to najlepszy humor, genialne skecze bijące rekordy popularności i zupełnie premierowe
numery, czyli wyśmienita zabawa z Dwójką wieczorową porą. Emocje gwarantowane! W każdym odcinku występują
na żywo mistrzowskie grupy kabaretowe znane z doskonałego poczucia humoru, m.in: Formacja Chatelet, Kabaret Zachodni,
a Michał Wójcik w swoich zaskakujących filmowych "wcieleniówkach" pokazuje jak jest. Gospodarzami programu
są twarze znanych kabaretów - Bartosz Gajda (Łowcy. B) i Robert Motyka (Paranienormalni).