Pan Tadeusz

Adam Mickiewicz napisał "Pana Tadeusza" w 1834 roku, po dziesięciu latach pobytu na obczyźnie.
W przepojonym liryzmem i tęsknotą za krajem lat dziecięcych poemacie przedstawił wizję ginącego świata
szlacheckiego, ukazał obraz ówczesnej Polski i Polaków.
Próba przeniesienia na ekran narodowej epopei od samego początku wzbudzała liczne spory
i kontrowersje, dotyczące zarówno obsady, jak i kształtu scenariusza. Choć większość nie wierzyła
w powodzenie przedsięwzięcia, Andrzej Wajda nie wycofał się z planów. Biorąc pod uwagę upodobania
współczesnej widowni, reżyser położył nacisk na akcję, wątek sensacyjny, romans, akcenty humorystyczne,
piękno pejzaży, nie rezygnując z oryginalnych poetyckich strof, za pomocą których porozumiewają się
aktorzy.
"... dialog miał pozostać Mickiewiczowski, a jednocześnie szybki i filmowy" - wspomina pracę nad "Panem
Tadeuszem" współautor scenariusza, Piotr Wereśniak. Siłą filmu, jak zgodnie podkreślali wszyscy krytycy,
a także sam Andrzej Wajda, jest doborowa obsada. Zdjęcia rozpoczęto 3 lipca 1998 roku, ostatni klaps
rozległ się 24 września.
Premiera "Pana Tadeusza", którą przekładano ze względu na wejście na ekrany "Ogniem i mieczem",
ostatecznie odbyła się 22 października 1999 roku. Film święcił triumfy, pobił rekordy oglądalności,
wyprzedzając wielkie przeboje kinowe, jak "Ogniem i mieczem", "Dzień Niepodległości", "Flinstonowie",
"Titanic".
W mrocznym paryskim wnętrzu zebrali się emigranci z Polski. Wspominają ojczyznę. Narrator
(Krzysztof Kolberger) snuje opowieść o Ostatnim Zajeździe na Litwie. Jest rok 1811. Do rodzinnego
litewskiego dworku w Soplicowie powraca po ukończeniu nauk Tadeusz Soplica (Michał Żebrowski).
Gospodarzem posiadłości jest stryj i opiekun młodzieńca, Sędzia (Andrzej Seweryn). Wydaje się,
że dom jest zupełnie pusty, jego mieszkańcy wybrali się do pobliskiego lasu.
Zwiedzając stare zakamarki, Tadeusz trafia do swego pokoju dziecięcego, w którym zastaje Telimenę
(Grażyna Szapołowska). Piękna kobieta porusza wyobraźnię młodzieńca, budzi w nim pożądanie
i namiętność. Wieczorem, podczas kolacji wydanej na zamku, o który toczy się spór pomiędzy
ziemiańską rodziną Sopliców a Hrabią (Marek Kondrat), ostatnim potomkiem rodu Horeszków, Tadeusz
ponownie spotyka uwodzicielską Telimenę. Nawiązuje z nią romans. Wkrótce okazuje się, że faktyczną
mieszkanką jego pokoju jest śliczna i młodziutka Zosia (Alicja Bachleda - Curuś), której opiekunką
jest właśnie Telimena.
Tadeusz nawet nie podejrzewa, że powszechnie szanowany i znany ze swych patriotycznych czynów
ksiądz Robak jest jego ojcem. Porywczy szlachcic Jacek Soplica, którego pycha i urażona młodzieńcza
duma doprowadziły do zbrodni, ukrył się pod mnisim habitem. Przed laty zastrzelił Stolnika Horeszkę,
a następnie wstąpił do klasztoru, aby odkupić winy. Do tej pory za tę zbrodnię mści się na całym rodzie
Sopliców wierny sługa Stolnika, klucznik Gerwazy (Daniel Olbrychski).
Tymczasem ksiądz Robak, widząc szansę na odzyskanie niepodległości, przygotowuje powstanie
na Litwie, które ma ułatwić Francji atak na Rosję. Prowadzi działalność konspiracyjną, ukrywając swą
tożsamość przed rodziną, przyjaciółmi i wrogami. Dopiero na łożu śmierci wyjawi prawdę.

Film kostiumowy, dramat, 147 min, Polska/Francja 1999
Reżyseria: Andrzej Wajda
Scenariusz: Andrzej Wajda, Jan Nowina - Zarzycki, Piotr Wereśniak
Zdjęcia: Paweł Edelman
Muzyka: Wojciech Kilar
Aktorzy: Michał Żebrowski, Grażyna Szapołowska, Andrzej Seweryn,
Daniel Olbrychski, Alicja Bachleda - Curuś, Bogusław Linda, Krzysztof
Kolberger, Marek Kondrat, Krzysztof Globisz, Jerzy Trela, Andrzej
Hudziak, Piotr Gąsowski, Marek Perepeczko i inni