debata
- 20.03.2023 18:30- TVP Historia Utrata Pomorza Zachodniego odc. 334
- 21.03.2023 11:35- TVP Historia Hetman Jan Zamoyski
Jan Zamoyski - kanclerz wielki ...
Jan Zamoyski - kanclerz wielki koronny i hetman wielki koronny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Doradca Zygmunta II Augusta
i Stefana Batorego. "Wróg Habsburgów", który pozostawał w opozycji do Zygmunta III Wazy. Jan Zamoyski to także mecenas
literatury. Założyciel Zamościa i fundator Akademii Zamojskiej. Współczesny Zamoyskiemu niemiecki historyk Matthäus Dresser
mówił o nim: "I miała zaiste Polska czem się chlubić, dopóki żył ów tak wielki mówca i wódz. Po jego stracie ma państwo
dostateczną przyczynę do opłakiwania swej szkody, jak długo losy nie zdarzą mu drugiego podobnego męża".
Goście: prof. Dariusz Kupisz, prof. Mirosław Nagielski, dr Przemysław Gawron.
Jan Zamoyski, jego pochodzenie, wykształcenie i pozycja społeczna w wieku młodzieńczym. Skąd Jan Zamoyski wziął się na
dworze Zygmunta II Augusta? Jak rozpoczął swoją błyskotliwą karierę? Czym się zajmował? Jaką miał pozycję w chwili śmierci
Zygmunta Augusta i jaką odegrał rolę w ustalaniu zasad wolnej elekcji po jego śmierci? Kogo poparł podczas pierwszej elekcji?
Dlaczego takie miał preferencje? Jaka była jego pozycja na dworze Stefana Batorego? Jaki miał wpływ na króla? Czy jego
decyzje wzmacniały, czy osłabiały Rzeczpospolitą? Co spowodowało, że tak błyskawicznie stał się magnatem? Dlaczego tak
brutalnie potraktował Zborowskiego? Jak "odnalazł się" po śmierci Stefana Batorego? Kogo poparł? [Zygmunta III Wazę,
siostrzeńca Zygmunta II Augusta; zwycięstwo pod Byczyną dało Zygmuntowi III Wazie polski tron]. Dlaczego i kiedy te relacje
sie popsuły? Fundator Zamościa i Akademii Zamoyskiej [pierwszej prywatnej uczelni w Rzeczypospolitej]. Jakim był dowódcą?
Co było największym sukcesem i największą porażką? Jak ocenia Zamoyskiego historia? - 25.03.2023 17:30- TVP Historia Rokosz Lubomirskiego
Marszałek wielki i hetman polny ...
Marszałek wielki i hetman polny koronny Jerzy Sebastian Lubomirski i król Rzeczpospolitej Obojga Narodów Jan II Kazimierz
Waza. Sojusznicy w czasie potopu szwedzkiego. Jednak już rok po zakończeniu wojnyze Szwecją, Lubomirski zaczął wyrastać
na przeciwnika Jana Kazimierza. Wystąpił przeciwko planom króla, który chciał przeprowadzenia elekcji vivente rege. Stanął
na czele opozycji antykrólewskiej. W 1664 roku został skazany na banicję. W następnym roku powrócił ze Śląska i zawiązał
rokosz przeciwko królowi. Rokosz Lubomirskiego dał początek pustoszącej XVII - owieczną Rzeczpospolitą wojnie domowej.
Jak doszło do wystąpienia Lubomirskiego i jaki miało ono przebieg? O tym w "Sporze o historię".
Goście: prof. Mirosław Nagielski, dr Zbigniew Hundert i dr Przemysław Gawron. - 27.03.2023 18:35- TVP Historia Awantury mołdawskie
Działania wojenne prowadzone na terytorium ...
Działania wojenne prowadzone na terytorium pogranicza polsko - mołdawskiego i w Mołdawii zyskały miano "awantur mołdawskiech". Wojny prowadziły najpierw Korona Królestwa Polskiego z Hospodarstwem Mołdawskim o tron mołdawski. Potem Rzeczpospolita
i Turcja o wierzchność lenną i prawo do wyznaczania hospodara, następnie magnaci polscy lub tureccy na czele prywatnych armii, usiłujący osadzać swoich władców w Jassach, a w końcu i Kozacy w czasach Hetmanatu. Ostatnią "awanturą mołdawską" była
wojna polsko - turecka za panowania Jana III Sobieskiego. - 28.03.2023 11:40- TVP Historia Wracamy nad Odrę i Nysę
Wskutek decyzji, podjętych przez Stalina, ...
Wskutek decyzji, podjętych przez Stalina, Churchilla i Roosvelta, Polska straciła na wschodzie niemal połowę terytorium.
Rekompensatę miała otrzymać z ziem należących do Niemiec. Polacy wyrzuceni z rodzinnych domów na Wschodzie
mieli zająć miejsce Niemców, którzy mieli być przesiedleni w głąb Niemiec. Zmniejszony o połowę i zniszczony wojną kraj
miał zagospodarować i zintegrować Dolny Śląsk, Pomorze, Warmię i Mazury z resztą kraju. Jak przebiegał ten proces?
Czy historia Ziem Odzyskanych to mit, czy prawdziwe osiągnięcie? Sukces komunistycznej propagandy, czy sukces
polskiej racji stanu? - 01.04.2023 17:25- TVP Historia Na Sybir po wyzwoleniu
Na początku stycznia 1944 roku ...
Na początku stycznia 1944 roku maszerująca na Berlin Armia Czerwona przekroczyła przedwojenną granicę z Polską.
W ślad za nią wchodziły oddziały NKWD. Na zajmowanych terenach rozpoczynały się rządy znaczone terrorem.
Podejrzewani o niesprzyjanie nowej władzy byli aresztowani i osadzani w obozach specjalnych. Często powstawały one
na miejscu dotychczasowych niemieckich więzień i obozów koncentracyjnych. Stąd więźniów kierowano na wschód.
Tak było chociażby w Rembertowie. W marcu 1945 roku wyruszył stąd liczący blisko dwa tysiące ludzi transport na Ural.
Wśród zesłanych znajdował się nierozpoznany wówczas przez NKWD zastępca komendanta głównego Armii Krajowej
gen. Emil Fieldorf "Nil" ukrywający się pod nazwiskiem Walenty Gdanicki. - 03.04.2023 18:35- TVP Historia Polacy na Kremlu
4 lipca 1610 roku pod ...
4 lipca 1610 roku pod Kłuszynem doszło do starcia pomiędzy oddziałami polskimi dowodzonymi przez hetmana Stanisława
Żółkiewskiego, a armią moskiewską pod dowództwem kniazia Dymitra Szujskiego oraz szwedzkimi posiłkami dowodzonymi
przez Jacoba Pontussona De la Gardie. Zwycięska bitwa otworzyła Żółkiewskiemu drogę do zajęcia Moskwy.
W obliczu klęski bojarzy zdetronizowali cara Wasyla Szujskiego i złożyli przysięgę na wierność królewiczowi Władysławowi,
synowi Zygmunta III Wazy. Polski garnizon wojskowy zajął moskiewski Kreml. Polacy przebywali tam ponad dwa lata.
7 listopada 1612 roku opuścili Kreml.
Goście: prof. Teresa Chynczewska - Hennel, Uniwersytet w Białymstoku, prof. Mirosław Nagielski, Uniwersytet Warszawski
oraz dr Przemysław Gawron, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego. - 04.04.2023 11:30- TVP Historia Ludobójstwo Polaków: 1937 1938
Ludobójstwo Polaków w Związku Sowieckim ...
Ludobójstwo Polaków w Związku Sowieckim w latach 1937 - 1938 zostało przeprowadzone w ramach tak zwanej "Operacji polskiej"
NKWD. Była ona wymierzona we wszystkich Polaków, mieszkających w Związku Sowieckim. Podstawę prawną do jej wykonania
stanowił rozkaz nr 00485 z 11 sierpnia 1937 roku, wydany przez ludowego komisarza spraw wewnętrznych ZSRR, Nikołaja Jeżowa. Polaków oskarżano o działalność szpiegowską na rzecz Polski i przynależność do Polskiej Organizacji Wojskowej. Z ujawnionych
dotąd dokumentów wynika, że w ramach operacji aresztowano około 150 tysięcy osób, spośród których co najmniej 111 tys.
skazano na karę śmierci. Blisko 30 tys. Polaków zesłano do łagrów. Według dotychczasowych danych na Ukrainie, gdzie
znajdowało się największe skupisko ludności polskiej w ZSRR, osądzono 55 928 Polaków, z których 47 327 zamordowano. Liczba
ofiar na pewno była większa - na przykład brak dotąd danych z terenów Białorusi. Dodatkowo, represjom na podstawie rozkazu
nr 00486 z 15 sierpnia 1937 roku, poddano także żony i dzieci skazanych zdrajców ojczyzny.
Goście: prof. Nikołaj Iwanow, dr Tomasz Sommer, dr Stanisław Królak. - 08.04.2023 16:40- TVP Historia Stalin i rząd RP 1939 1945
Jedną z najważniejszych kwestii, z ...
Jedną z najważniejszych kwestii, z którą musiał się zmierzyć po klęsce wrześniowej 1939 roku rząd Rzeczypospolitej Polskiej,
były relacje z Moskwą. Mimo agresji sowieckiej, rząd polski formalnie nie ogłosił stanu wojny ze wschodnim sąsiadem, który
17 września 1939 roku cynicznie stwierdził, że państwo polskie przestało istnieć.
Po rozpoczęciu wojny niemiecko - sowieckiej Anglicy wymusili na Sikorskim podpisanie 30 lipca 1941 roku w Londynie
polsko - sowieckiego układu, który przywracał między obu państwami stosunki dyplomatyczne. Wkrótce doszło w Moskwie
do spotkania premiera Sikorskiego z Józefem Stalinem. W kwietniu 1943 roku po ujawnieniu zbrodni katyńskiej, Moskwa
ponownie zerwała stosunki dyplomatyczne z polskim rządem. Również dla Anglików i Amerykanów ważniejsze były dobre
relacje z Moskwą niż to, że Polska była ich sojusznikiem. Rząd Polski nawet nie był informowany o tym, co w sprawie polskiej
sojusznicy ze Stalinem uzgodnili. Po katastrofie gibraltarskiej kolejne rządy polskie były już całkowicie instrumentalnie
traktowane. Wreszcie, zgodnie z porozumieniami ze Stalinem 5 lipca 1945 roku, Anglicy i Amerykanie przestali uznawać
rząd RP i za rząd polski uznali stworzony przez Moskwę Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. Zachodni sojusznicy
oddali Polskę Stalinowi.
Goście: prof. Henryk Stańczyk, prof. Marek Dutkiewicz i prof. Tadeusz Panecki. - 11.04.2023 11:45- TVP Historia Pakt Hitler Stalin
, 23 sierpnia 1939 r. ...
,
23 sierpnia 1939 r. w Moskwie zawarty został pakt o nieagresji między Niemcami i Związkiem Sowieckim, zwany paktem
Ribbentrop - Mołotow lub Hitler - Stalin. W tajnej części układu podzielono Polskę między sygnatariuszy układu.
Prowadzone wcześniej przez kilka tygodni rokowania brytyjsko - francuskie ze Związkiem Sowieckim, które miały zapobiec
wojnie, zakończyły się fiaskiem. Hitler i Stalin zignorowali oba mocarstwa. 1 września Niemcy zaatakowały Polskę.
17 września, wypełniając zobowiązania moskiewskiego paktu, agresji dokonał Związek Sowiecki. Lata współpracy obu
państw osiągnęły apogeum, czego wyrazem była wytyczona jeszcze w tym samym roku granica przyjaźni między obu
państwami. Porządek wersalski runął w gruzy. - 15.04.2023 17:25- TVP Historia Gułag
Tuż po pokonaniu przewrotu i ...
Tuż po pokonaniu przewrotu i obaleniu caratu bolszewicy rozpoczęli rządy terroru. Powstawał system obozów koncentracyjnych
i obozów pracy przymusowej. Niewolnicza praca milionów ludzi w kopalniach, kamieniołomach, na budowie kolei i przy wyrębie
lasu wspierała gospodarkę Związku Sowieckiego. Byli wśród nich zarówno przestępcy kryminalni, jak i osoby zesłane z powodów politycznych. Nie brakowało osadzonych bez powodu. Trafiali tu także obywatele innych krajów, miedzy innymi Polacy.
Główny Zarząd Obozów, po rosyjsku Gławnoje Uprawlenie Łagieriej - instytucja powołana do tworzenia i kierowania siecią obozów
dał temu nieludzkiemu systemowi represji nazwę Gułag.
Kwestie do poruszenia w dyskusji: kiedy bolszewicy przystąpili do budowy systemu obozów pracy przymusowej? Czy mieli jakiś
wzorzec? Kto trafiał do obozów? System sądownictwa; jak odbywały się procesy? Czy w ogóle były; na jakim poziomie zapadały
wyroki? Pomysł na wykorzystanie niewolniczej pracy milionów ludzi do budowy potęgi Związku Sowieckiego. Gułag - hasło
wzbudzające grozę. Gdzie znajdowały się obozy? NEP - jak wykorzystano pracę niewolniczą? Warunki panujące w obozach.
Kobiety i dzieci - odbieranie matkom dzieci; przestępstwa seksualne. Czy świat wiedział o Gułagu? Kiedy zaczęły dochodzić
pierwsze sygnały? Trafiali tu nie tylko Rosjanie, ale i inne narody. Jak? Do kiedy działał system? Skala ofiar; czy możliwe jest oszacowanie?