TVP Historia - Program TV na piątek 23 czerwca 2023

1868 - patent na pierwszą maszynę do pisania;
1888 - urodziła się Anna Achmatowa;
1947 - Stanisław Mikołajczyk w Sejmie podsumował wyniki oszukańczych wyborów;
1983 - Jan Paweł II spotkał się z Lechem Wałęsą;

Celem cyklu jest przybliżenie sylwetek wybitnych polskich sportowców, którzy byli zarazem wielkimi polskimi patriotami,
czasem oddając życie za Ojczyznę. Bohaterką odcinka jest Elżbieta Krzesińska (1934 - 2015). Nazywana była Złotą Elą,
a to z tej racji, że na igrzyskach olimpijskich w Melbourne w 1956 roku zdobyła złoty medal w skoku w dal. Cztery lata
później, w Rzymie, została wicemistrzynią olimpijską. Była też rekordzistką świata w tej lekkoatletycznej konkurencji.
Urodzona 11 listopada, 26 lat po odzyskaniu przez Polską niepodległości zawsze twierdziła, że data urodzenia szczególnie
ją zobowiązuje do umiłowania Ojczyzny, wykazywania się patriotyzmem. Była niezwykle uzdolniona sportowo, jako
kilkunastoletnia dziewczyna zawsze zostawiała w tyle swojego brata i kolegów na Młocinach, gdzie się urodziła
i wychowywała. Szczególną traumę w okresie okupacji wywołał u niej bestialski mord Niemców na człowieku, któremu
kazano wykopać głęboki dół, po czym wrzucono do niego granat, rozrywając człowieka na strzępy. Podczas Powstania
Warszawskiego, gdy miała niespełna 10 lat, z rodzicami i braćmi wyjechała z Warszawy, a gdy po Powstaniu wrócili na
Młociny, okazało się, że jej rodzinny dom legł w gruzach. Ojciec z braćmi ruszył więc na Ziemie Zachodnie, zatrzymując
się ostatecznie w Elblągu. Po pewnym czasie dołączyła do nich Ela z mamą. W Elblągu kończyła więc szkołę podstawową,
a gdy groziła jej dwójka z wuefu i nauczyciel zarządził dla niej sprawdzian, okazało się, że ma niesamowity talent
lekkoatletyczny. Po krótkim czasie skakała na poziomie reprezentantek Polski. Wysłano ją na igrzyska olimpijskie
1952 roku do Helsinek. Do legendy przeszedł tam jej skok, który powinien dać jej drugie miejsce i srebrny medal. Doszło
wtedy do niezwykle kontrowersyjnej decyzji sędziów, którzy zmierzyli ten skok do śladu, jak pozostawił na piasku jej długi
warkocz, kradnąc w ten sposób Krzesińskiej ok. 60 centymetrów. Zawsze była rogatą duszą, przeciwstawiając się często
trenerom i działaczom służbistom, ślepo wykonującym polecenia partyjne. Często i ciągle podkreślała swoje niezależne
poglądy, za co spotykały ją czasem nieprzyjemności. Trenując i startując w najważniejszych zawodach, skończyła
stomatologię na Akademii Medycznej w Gdańsku. Przez wiele lat pracowała w dwóch rolach: dentystki i trenerki.

Jest rok 1968. W domu przy Złotej nowe porządki zaprowadza
prymitywny dozorca Prokop. Zaszczuty przez niego doktor
Kazanowicz wyskakuje przez okno. Podczas demonstracji po zdjęciu
z afisza "Dziadów" do aresztu trafiają Gosia i Mietek, lecz zostają
wypuszczeni przez Gienka Popiołka, kierującego akcją milicji.
Łukasz Zbrożny, usunięty z uczelni za działalność polityczną, tego
samego dnia dowiaduje się, że został ojcem.

Serial obyczajowy, 78 min, Polska 1996
Reżyseria: Jan Łomnicki
Scenariusz: Jerzy Janicki, Andrzej Mularczyk
Muzyka: Waldemar Kazanecki
Zdjęcia: Bogusław Lambach
Aktorzy: Tomasz Borkowy, Halina Rowicka, Tomasz Mędrzak, Jan
Englert, Bożena Dykiel, Zbigniew Buczkowski, Wirgiliusz Gryń,
Leonard Andrzejewski, Helena Kowalczykowa, Jerzy Bończak i inni

Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy,
rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu
finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie.
Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu
wojny.

Sylwetka Mariana Dąbrowskiego, założyciela i redaktora naczelnego "Ilustrowanego Kuriera Codziennego",
najpopularniejszego dziennika w II Rzeczpospolitej; IKC ukazywał się w Krakowie w latach 1910 - 1939.

W odcinku poświęconym filmowi "Ogniem i mieczem" widzowie znajdą m.in. odpowiedzi na pytania,
dlaczego Izabella Scorupco nie mówi z kresowym akcentem, dlaczego zakończenia powieści Sienkiewicza
i filmu Hoffmana różnią się, a także jak naprawdę przebiegała bitwa pod Żółtymi Wodami?

Polski Fanfan, pierwszy polski serial spod znaku "płaszcza i szpady" - pisano
o "Czarnych chmurach" w prasie z lat 70. Osią fabuły stały się dramatyczne
epizody z walk o utrzymanie przy Polsce Prus Książęcych. Pozostawały one
w lennej zależności od Rzeczypospolitej od 1525 r. , kiedy Albrecht Hohenzollern
sekularyzował państwo zakonne i złożył w Krakowie hołd królowi polskiemu.
W XVII wieku na mocy traktatów welawsko - bydgoskich ziemie te przypadły
elektorowi brandenburskiemu.
Polska była wówczas krajem wolności szlacheckich, w Prusach szlachcie
wiodło się znacznie gorzej. Na czele opozycji przeciwko elektorowi Fryderykowi
Wilhelmowi stanął pułkownik Krystian Ludwik Kalkstein - Stoliński. W 1670 r.
musiał uciekać z Prus do Polski. Podstępnie zwabiony do rezydencji
ambasadora Brandta w Warszawie, na rozkaz elektora został porwany, mimo
protestów polskiej szlachty i osobistego wstawiennictwa króla Michała Korybuta
Wiśniowieckiego - skazany na karę śmierci i stracony w Kłajpedzie w 1672 r.
Burzliwe dzieje Kalksteina - Stolińskiego stały się osnową scenariusza serialu
telewizyjnego. Oczywiście, jak wielokrotnie podkreślał reżyser Andrzej Konic,
w "Czarnych chmurach" nie można doszukiwać się zbyt dosłownych analogii
do głośnej w Rzeczypospolitej "sprawy Kalksteina" ani bohaterowi serialu,
pułkownikowi Krzysztofowi Dowgirdowi, przypisywać cech historycznego
pierwowzoru. Jest to przede wszystkim film akcji, awanturniczo - przygodowy,
a więc na pierwszy plan wysuwają się ucieczki, pogonie, pojedynki, intrygi
i oczywiście miłość. Całość skonstruowana na zasadzie powieści - rzeki,
składa się z dziesięciu godzinnych odcinków. Realizacja trwała przeszło rok,
poza łódzkim atelier zdjęcia kręcono w pięknych wnętrzach w Baranowie,
w Pałacu Biskupim w Kielcach i w Rytwianach pod Kielcami, w Łączynku,
Krakowie i in. , a malownicze plenery, m. in. pod Augustowem. W głównych
rolach upamiętnili się Leonard Pietraszak jako pułkownik Dowgird i Ryszard
Pietruski jako jego wachmistrz i przyjaciel, kuty na cztery nogi sługa Kacper.
Sercami nieustraszonych zabijaków zawładnęły: piękna starościanka Anna
(Elżbieta Starostecka), wychowanica hetmana Sobieskiego (Mariusz
Dmochowski), oraz impetyczna szlachcianka Magda (Anna Seniuk).
Do Lecka zbliża się cwałem kilku jedźców pod wodzą pułkownika Dowgirda.
W sali miejskiego ratusza toczy się właśnie proces przeciwko mieszczaninowi
Stolpeckiemu oskarżonemu o zdradę stanu - działanie na rzecz powrotu Prus
do Polski. Namiestnik elektora, von Hollstein, żąda kary śmierci. Na salę
rozpraw wkracza na czele zbrojnych pułkownik rajtarii elektorskiej, Krzysztof
Dowgird. Rzuca pod nogi namiestnika szpadę oficerską, publicznie protestując
przeciw gwałceniu prawa.
Wymówiwszy służbę elektorowi, on i jego ludzie stają do walki z dragonami
rotmistrza Zaremby. Tym razem rotmistrz triumfuje - nie udaje się uwolnić
oskarżonego Stolpeckiego, w walce giną najbliżsi przyjaciele Dowgirda, on sam
trafia do więzienia. Na wolności pozostaje jedynie Kacper. W czasie uczty
na zamku Hollsteina sprytny wachmistrz dostaje się do celi i uwalnia więźnia.


Serial przygodowy, historyczny, 50 min, Polska 1973
Reżyseria: Andrzej Konic
Scenariusz: Antoni Guziński, Ryszard Pietruski
Zdjęcia: Antoni Wójtowicz
Muzyka: Waldemar Kazanecki
Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting, Stanisław
Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz Zakrzeński, Jerzy
Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef Nalberczak, Bronisław
Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz, Elżbieta Starostecka i inni

Rozpoczynając rewolucję, Fidel Castro obiecał Kubańczykom, że żaden z nich nigdy nie umrze z głodu. Jedzenie zawsze jest w centrum uwagi kubańskich
władz, które, by wyżywić naród, wyhodowały nawet zmutowaną genetycznie krowę - rekordzistkę. Co jedzą dziś zwykli Kubańczycy? O to zapytaliśmy ich samych. Co jadł Fidel? Zdradza nam jego osobisty kucharz, Erasmo Hernandez (to pierwszy film, w którym zgodził się wystąpić). Czy rzeczywiście ludzie
na wyspie nie głodują? I czy przypadkiem kuchennymi drzwiami na Kubę nie wkrada się kapitalizm?

CASA C - 295M jest samolotem transportowym będącym na wyposażeniu Polskich Sił Powietrznych od 2003 roku.
Świetnie sprawdza się w lotach na małych wysokościach, co jest szczególnie ważne w operacjach powietrznych
w warunkach wojennych. Samolot jest wykorzystywany rutynowo do wsparcia logistycznego oddziałów polskich
sił zbrojnych działających poza granicami naszego kraju. W filmie występuje mjr pil. Krzysztof Dzido z bazy
lotnictwa transportowego w Krakowie.

W kwietniu 1916 roku w Dublinie wybuchły bunty zorganizowane przez małe grupy uzbrojonych republikanów i nacjonalistów,
które miały na celu wygnanie Brytyjczyków z Irlandii. To było Powstanie Wielkanocne, które dało początek Republice Irlandii
i które stało się symbolem walki z brytyjską okupacją. Dziś broń wyszła już z użycia, a konflikt w Irlandii Północnej należy już
do przeszłości. Proces pokojowy postępuje od 1998 roku i choć był niezwykle trudny, pomógł ludziom otworzyć się na racje
drugiej strony.
Ten dwuczęściowy dokument przybliża jeden z najważniejszych konfliktów końca XX. wieku. Pierwszy odcinek opowiada
o meandrach irlandzkiej historii, przybliża losy bohaterów, którzy ukuli legendę tego narodu i stawili czoła najpotężniejszej
armii kolonialnej na świecie. Drugi odcinek dotyczy porozumienia zawartego w Wielki Piątek w 1998 roku, które oficjalnie
zakończyło konflikt.

Wiosna 1969 roku. Na poligonie wojskowym odbywają się ćwiczenia dla żołnierzy - studentów.
Jest wśród nich Mietek, który z trudem znosi chamstwo i szykany przełożonych. Niebawem
do jednostki przyjeżdża Gosia i załatwia mu przepustkę. Młodzi mają dla siebie tylko parę godzin.
Spędzają je, oddając się miłości w starej opuszczonej dzwonnicy.
Tymczasem Basia prosi Andrzeja, by wykorzystał dawną znajomość z pułkownikiem Poznańskim
i wstawił się za wyrzuconym z pracy Łukaszem Zbrożnym. Niestety, Poznański jako Żyd z pochodzenia
utracił wpływy i musi uciekać z Polski. Na Dworcu Gdańskim Andrzej, Ewa i Leszek żegnają
odjeżdżających Poznańskich. Gdy pociąg już rusza, na peron wbiega zdyszana Basia. Jest
w zaawansowanej ciąży. Bliska omdlenia osuwa się na ławkę. Zatroskany Andrzej odwozi ją do domu,
co wywołuje wybuch zazdrości Ewy. Po powrocie do mieszkania zaczyna pakować walizki. Widząc to,
Leszek grozi, że jeśli Ewa wyjedzie, jej mąż dowie się o ich spędzonej razem nocy.


Serial obyczajowy,

Kryptonim OPERACJA "LATO - '76" to nazwa esbeckiej operacji tłumiącej strajki, które wybuchły w wyniku ogłoszenia, przez
premiera Piotra Jaroszewicza, ogromnych podwyżek cen w czerwcu 1976 roku. Dziś, zwłaszcza dla młodego pokolenia wydaje
się to tak surrealistyczne, jak wówczas normą było to, że o codzienności obywateli decydował Komitet Centralny PZPR.
Operacja "LATO - 76" pokazuje, jak komuniści zorganizowali system przemocy wobec protestujących robotników. Pokazuje
kryminalne metody, jakie stosowano wobec niegodzących się na ogromne podwyżki cen ludzi, którzy po prostu bali się głodu.
Ale pokazuje też, że Operacja "Lato '76 przegrywa z robotniczą solidarnością w prawie 90 zakładach pracy. Bo to dzięki niej
podwyżki cen zostały wycofane. W odwecie tej niechlubnej operacji powstał Komitet Obrony Robotników.
Dlaczego ten film jest ważny? Bo pokazuje młodemu pokoleniu, a starszemu przypomina, że kiedyś w Polsce był taki system
władzy, który dziś wydaje się być nierealnym, niemożliwym, a zwłaszcza dla tych, których wtedy jeszcze na świecie nie było.
Pokazuje, że wydarzenia z czerwca 1976 roku doprowadziły do powstania KOR, potem Solidarności i jeszcze potem do
wolnych, demokratycznych wyborów w 1990 roku do samorządów. I dziś już nikt za nas nie decyduje, kto ma rządzić.
Nie przywozi się już towarzyszy w tak zwanych teczkach. To my wybieramy swoich przedstawicieli, którzy wobec nas mają
pełnić służebną rolę. Film przedstawia jak to się stało, że było to możliwe.

To opis w skali jednego wielkoprzemysłowego środowiska, jakim był w PRL Płock, próby sił, którą PZPR przegrała.
W czerwcu 1976 r. kierownictwo partyjne zorientowało się, że kryzys ekonomiczny nabrał takich rozmiarów, iż gospodarce
grozi krach. Zastosowano tradycyjną metodę przekładania kłopotów ekonomicznych na barki najbiedniejszych, podnosząc
ceny. 24 czerwca premier Piotr Jaroszewicz ogłosił podwyżki podstawowych produktów o 80 - 100 %. Nazajutrz kraj
eksplodował. Władza spodziewała się takiego obrotu spraw w środowiskach tradycyjnie zbuntowanych, ale nieoczekiwanie
zdarzenia o największej skali miały miejsce w środowiskach dotąd w miarę spokojnych: w Radomiu, Ursusie i Płocku.
To ostatnie miasto odmieniło się bardzo po wybudowaniu Petrochemii. Z sennego środowiska emerytów i rencistów stało
się dużym konglomeratem robotniczym. O dniu 25 czerwca 1976 r. w tym mieście opowiada autor ciekawej książki na ten
temat Jacek Pawłowicz, a towarzyszą mu w wędrówce szlakiem zbuntowanego tłumu dwaj uczestnicy zdarzeń. To było
zjawisko niezwykłe - zakład od centrum miasta dzieli 7 kilometrów, a pochód, na początku milczący, 300 robotników,
posuwał się tą trasą i potężniał. Dołączali do niego płocczanie, pracownicy innych zakładów. Tłum udał się pod komitet
wojewódzki partii i rozpoczął pertraktacje z I sekretarzem. Bez większego efektu. Część uczestników protestu wdarła się
do gmachu partyjnego, a władza sięgnęła po milicję i wojsko. Kres położyło odwołanie przez centralną władzę podwyżek,
ale uczestników zajścia z Płocka dotknęły surowe represje.

Poeta i miłość w czasach Zagłady. II wojna światowa. Niemiecka okupacja w Polsce. Zgodnie z niemieckimi zarządzeniami Żydzi mogą mieszkać tylko na terenie getta. Za opuszczenie getta grozi śmierć. Znany warszawski poeta pochodzenia żydowskiego ukrywa się po aryjskiej stronie. Dzięki pomocy polskich przyjaciół co jakiś czas przenosi się do innego mieszkania na terenie Warszawy. W samotności, w czasie największego terroru, jaki zdarzył się w tej części świata, poeta zaczyna pisać bajkę, opowiadanie dla dzieci. Powstaje książka, którą dziś nazywa się polskim "Harrym Potterem", bestseller i klasyka polskiej literatury. Niezwykła opowieść o Panu Kleksie i uczniach jego Akademii to wyprawa do świata nieograniczonej wyobraźni, gdzie triumfuje piękno i dobro. Książka czytającym ją dzieciom daje radość i przygodę, stanie się częścią ich dzieciństwa. Samotność ukrywającego się poety rozjaśnia promień światła. Poeta jest zakochany. Niezwykłe, romantyczne uczucie. Chęć bycia z ukochaną jest silniejsza od strachu, od zagrożenia śmiercią. Poeta wychodzi z ukrycia, by spotykać się z kochaną kobietą. Miłość go odmienia, promienieje, na jego twarzy nie widać strachu. Być może właśnie dlatego nikt na ulicy nie rozpoznaje w nim ukrywającego się Żyda. Poeta przeżył wojnę. Nigdy nie wracał do okupacji, nie opowiadał o czasach Zagłady. Napisał kolejne wersje przygód Pana Kleksa i wiele wierszy dla dzieci. Po wojnie Jan Brzechwa i Janina pobrali się i tak jak w bajce - żyli długo i szczęśliwie.

Serial przedstawiający wczesne lata panowania króla Anglii, Henryka VIII. Burzliwe romanse, rozwody i dramaty króla często wygrywają nawet z polityką.

Serial historyczny,

W burzliwych czasach średniowiecznej Europy żądne władzy dynastie walczyły o dominację na kontynencie. Walczono
na polach bitew, jednak często decydujące boje rozgrywały się w kuluarach. Za grubymi murami zamków zawierano
strategiczne sojusze, dochodziło do aktów cudzołóstwa, spisków, zdrad i morderstw. Bezlitosne intrygi doprowadziły
do zerwania więzi w wielu znamienitych rodach i wpłynęły na sposób, w jaki kierowały one swoimi imperiami.
Serial przybliża losy postaci bezpośrednio zaangażowanych w spory dynastyczne, przedstawia ich motywacje w dążeniu
do osiągnięcia celu oraz prezentuje skutki ich dobrych i złych decyzji. Dokument ukazuje również, jak pragnienie władzy
i ludzkie namiętności były istotnymi czynnikami w tworzeniu się narodów europejskich.

"Miasto duchów" dokumentuje historię dziennikarzy i aktywistów należących do ugrupowania RSS (Raqqa Is Being Slaughtered Silently). Od kiedy w 2014 r. syryjskie miasto Rakka zostało opanowane przez ISIS, lokalni reporterzy, ryzykując życie, informują społeczność międzynarodową o zbrodniach dokonywanych przez bojowników tak zwanego Państwa Islamskiego. To opowieść o zapomnianym syryjskim mieście na brzegu Eufratu. Rakka stała się miastem duchów. To zwyczajne prowincjonalne miasto. Jego mieszkańcy słynęli ze wspaniałomyślności i ofiarności. Wesela trwały przez kilka dni. Jeśli
w jednym domu zapanowało szczęście, radość ogarniała sąsiednie ulice. Ludzie żyli spokojnie i beztrosko. Nagle wszystko się zmieniło. Po czterdziestu
latach reżimu Asada zapragnęli swobody. W próżni, która powstała po rewolucji, Rakkę najechała nowa grupa. Jej członkowie trzymali czarne flagi
i nazywali siebie Państwem Islamskim. Państwo Islamskie natychmiast odcięło Rakkę od świata. Jedyne informacje stąd wychodzące stanowiły oficjalną propagandę ISIS. Wysyłanie informacji z Rakki jest praktycznie niemożliwe. Rakkę naprawdę mordują po cichu, z dala od mediów. Ta kampania stanowi reakcję na blokadę informacji. Według zasad Państwa Islamskiego, pole walki wymaga zamachowców samobójców. Większość z nich to dzieci, które
mają dużo entuzjazmu i nie boją się śmierci. Bojownicy ISIS krążą po mieście, wypatrując dzieci. Dają im zabawki. Oferują pieniądze, słodycze, telefony komórkowe - rzeczy, których nie mają one w domu. Dzieci przyłączają się do nich. Przez ponad pięć lat nikt nie chciał wiedzieć, co się dzieje w Syrii.
Teraz cały świat jest świadkiem tej tragedii.
Film powstał przy wsparciu Sundance Institute Documentary Film Program i miał swoja światową premierę w 2017 r. na Festiwalu Filmowym Sundance.

Latem ubiegłego roku w sanktuarium św. Jana z Dukli udało nam się odnaleźć dzwon, ukryty przez zakonników we wrześniu 1939 roku. Konserwacji podjęła się najstarsza i najsłynniejsza polska ludwisarnia Braci Felczyńskich w Przemyślu. Obecnie prace są skończone, a efekt zechcemy naszym widzom pokazać. Dodatkowo przemyscy ludwisarze obiecali odlanie podobnego dzwonu, bowiem pierwotnie u św. Jana dzwoniły trzy. Jeden ocalał, drugi został zakopany i przez nas odnaleziony, trzeci zabrali Niemcy, by przetopić na cele wojenne. Teraz wszystkie powrócą na swoje miejsce. Ponieważ okazja to wyjątkowa, zechcemy pokazać widzom sam proces odlewania dzwonów i opowiedzieć o zakładzie funkcjonującym nieprzerwanie od 1805 roku.

Jedna z najbardziej tajemniczych spraw II wojny - zaginięcie części skarbu III Rzeszy,
rezerw walutowych i złota Reichsbanku. Miliardy dolarów zostały wykradzione w celu
finansowania ucieczek esesmanów i tworzeniu organizacji neonazistowskich po wojnie.
Widowisko przedstawia, jak przebiegał rabunek i ukrywanie skarbów Rzeszy w końcu
wojny.

Film Bogusława Wołoszańskiego poświęcony procesowi norymberskiemu. Zdjęcia lotnicze zbombardowanego
przez aliantów starego miasta i nowszych dzielnic; z gmachów publicznych w Norymberdze ocalał nienaruszony
kompleks budynków sądu i więzienia. Wykorzystano nagrania z procesu zbrodniarzy niemieckich, kroniki
nazistowskie, współczesne zdjęcia korytarzy i cel więzienia norymberskiego i Spandau.