TVP Historia - Program TV na poniedziałek 12 czerwca 2023

1873 - urodził się pisarz James Olivier Curwood;
1915 - zmarł Józef Brandt;
1944 - pierwsze ataki V - 1 na Anglię;
1963 - premiera filmu "Kleopatra" Josepha Mankiewicza;

Inwalida wojenny Tolek czuje coraz większą symaptię do Lidki. Chce walczyć ze swoją ułomnością. Pomaga mu w tym syn starosty, młody lekarz Lang, który właśnie wrócił do kamienicy i zamieszkał w swoim mieszkaniu zajętym przez Jasińskich. Terapia kończy sie sukcesem, Tolek odrzuca kule. Lidka szczęśliwie rodzi syna.Tolek żeni się z nią i nadaje dziecku swoje nazwisko Cała kamienica przeżywa wielkie wydarzenie, radość jednak trwa krótko. Dzień po weselu Tolek ginie przy rozbiórce pobliskich ruin. Andrzej przeżywa konflikt z Basią.

Tworzenie Rejonu Umocnionego Hel, strażnicy morskiej II Rzeczpospolitej opowiemy poprzez historię jego infrastruktury, ilustrując wszystko ciekawymi materiałami archiwalnymi. Osią scenariuszową filmu jest dychotomia: człowiek i jego dzieło. Człowiek to zespół ludzi, którzy obiekty zaprojektowali
i zrealizowali: młodzi inżynierowie i technicy wojskowi i cywilni oraz robotnicy polskich firm, budujących infrastrukturę Rejonu Umocnionego Hel.
To ludzie, dzięki którym w okresie niespełna ośmiu lat powstał zespół budownictwa obronnego, który jest przykładem polskiej myśli inżynierii wojskowej,
tak znakomitej, że po upływie ponad 90 lat i doświadczeniach II wojny światowej, budzi podziw dla inwencji i pracowitości twórców, tworząc pomnik
sztuki inżynierskiej. Filmową opowieść doprowadzimy do wybuchu II wojny światowej. Helskie walki z Niemcami to temat na odrębny film.

Tego człowieka dwukrotnie skazano na śmierć: w 1946 roku, na mocy wyroku sowieckiego sądu, został
powieszony na strunie fortepianowej, co miało przedłużyć jego mękę. Po raz drugi skazano go na śmierć
cywilną, gdy propaganda rozpowszechniała fałszywe informacje o jego żołnierzach, którzy mieli mordować
powstańców i ludność cywilną w Warszawie w 1944 roku. Było to oczywiste kłamstwo, gdyż w Warszawie
nie było żołnierzy, a zbrodnie popełniali degeneraci Kamińskiego.
Kim był generał Andrej Własow? Dlaczego ten bohater bitwy pod Moskwą w 1941 roku, decydującej dla
dalszego biegu wojny, podjął kolaborację z Niemcami? Jak to się stało, że w 1945 roku, już po zakończonej
wojnie, został schwytany przez NKWD? Dopiero teraz, na podstawie ujawnionych dokumentów, można
odtworzyć dramatyczne wydarzenia.
Jednakże wciąż nieznana pozostaje relacja Własowa i pułkownika (późniejszego generała) Reinharda
Gehlena, szefa wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost. Dlaczego ten oficer tak zabiegał o utworzenie
armii Własowa, na co Hitler zgodził się dopiero w ostatnim okresie wojny? Jedyne źródło, w którym można
szukać odpowiedzi na to pytanie - pamiętnik Gehlena - jest absolutnie niewiarygodne.
A może przebiegłym szefem FHO nie kierowały pobudki patriotyczne, lecz chęć wykorzystania żołnierzy
i zwolenników Własowa w siatce szpiegowskiej, którą budował na terenie ZSRR i którą bardzo sprawnie
wykorzystał po wojnie.

300 milionów lat obejmuje okres dramatycznego kształtowania się europejskiego kontynentu: od karbonu do dzisiaj.
Podczas tego długiego okresu Europa podróżowała pomiędzy różnymi strefami klimatycznymi, była przemieniana
przez różne żywioły i kolizje z innymi kontynentami. Z perspektywy geologicznej ludzie żyją na Ziemi zaledwie od
kilku chwil, jednak już podczas tego krótkiego okresu przemienili naszą planetę. Za pomocą grafiki komputerowej
i wyjątkowych zdjęć filmu ukazuje geologiczną historię Europy: odc. 1: Wielka kolizja; odc. 2: Ziemia człowieka.

Cykl prezentujący ciekawe miejsca w Polsce okiem Krzysztofa Jaroszyńskiego. pisarza, satyryka, artysty kabaretowego. Siedzący we mnie entuzjasta proponuje: pokażę wam najpiękniejsze rzeczy w Polsce, a siedzący obok ironista odpowiada: a ja te najbrzydsze. Właśnie tak sam autor prezentuje swój cykl. Podróże po Polsce w sezonie grzewczym słońca są jego pasją od lat. Każdy odcinek cyklu dedykowany jest jednemu miejscu. Czasem są to znane turystyczne atrakcje, innym razem miejsca z dala od głównych szlaków. Zawsze jednak ciekawe, takie, z którymi związane są anegdoty, osobiste przeżycia i pasjonujące historie. Program ma charakter przewodnika turystycznego, jednak z przymrużeniem oka. Znajdą się w nim użyteczne rady, podpowiedzi wartych odwiedzenia miejsc, ale także mnóstwo humoru, subiektywnych ocen i intrygujących zwrotów akcji.
W tym odcinku zawitamy do Sandomierza.

"Robin z Sherwood" (ang. Robin of Sherwood), brytyjski serial fantasy nakręcony w latach 1983 - 1986, znany też
w Polscepod tytułem "Robin Hood". Serial był złożony w sumie z 26 odcinków nakręconych w trzech odrębnych cyklach.
W pierwszych dwóch sezonach w roli tytułowej występował Michael Praed, zaś w trzecim - syn Seana Connery ' ego,
Jason. Producentem serialu był Paul Knight, a głównym scenarzystą Richard Carpenter. W tworzeniu scenariusza
współpracowali z nim: Anthony Horowitz, Andrew McCulloch i John Flanagan. Reżyserem pierwszego sezonu był Ian
Sharp, drugiego Robert Milton Young, a trzeciego Ben Bolt, James Allen, Gerry Mill, Sid Robertson i Alex Kirby.
Serial nawiązuje do legendy o Robin Hoodzie; akcja filmu rozgrywa się na w Anglii na tle przełomu XII i XIII wieku,
za panowania króla Ryszarda Lwie Serce i jego brata Jana bez Ziemi.
Inicjatorem powstania tego serialu był jego producent Paul Knight; początkowo zamierzał on nakręcić sześcioodcinkowy
miniserial o przygodach Robin Hooda w nowej konwencji, odpowiadającej publiczności lat 80. XX wieku.

Kazimierz Kutz nakręcił "Zawróconego" trochę mimochodem. Nie mogąc chwilowo zebrać
funduszy na dokończenie dramatu "Śmierć jak kromka chleba" o masakrze górników
w kopalni "Wujek", napisał scenariusz gorzkiej komedii, również osadzonej w śląskich
realiach stanu wojennego.
Akcja "Zawróconego" rozgrywa się cztery miesiące przed tragicznymi wydarzeniami w "Wujku".
Tomasz Siwek pracuje w śląskiej elektrociepłowni, rozwożąc wodę sodową wśród robotników.
Jest członkiem PZPR, więc partyjny zwierzchnik namawia go do szpiegowania kolegów
z "Solidarności" podczas wiecu w Katowicach.
Tomek bez zbytnich oporów wyraża zgodę. W nagrodę czekają go wczasy w Bułgarii i bliżej
nieokreślone, ale atrakcyjne "kursy". Poza tym, jako chłop z pochodzenia, nie czuje zbytniej
więzi z wielkomiejskim proletariatem. Niestety, w czasie manifestacji Siwek daje się porwać
nastrojowi chwili i zapomina o swoim zadaniu. Zaczyna wspólnie z innymi śpiewać "My
chcemy Boga" i staje się ofiarą milicyjnego pościgu. Krótko mówiąc, z niedoszłego konfidenta
przeobraża się niemal w opozycjonistę. Konsekwencje nie każą na siebie długo czekać.
Tomkowi udaje się wprawdzie bezpiecznie wrócić do domu, jednak już następnego dnia...
W niedługim, zręcznie zrealizowanym filmie Kutz udanie połączył powagę z humorem,
a nawet farsą i groteską. "Zawróconym" dopisał też kolejny rozdział do swojej snutej od
lat śląskiej opowieści, na którą składają się jego najwybitniejsze filmy: "Sól ziemi czarnej",
"Perła w koronie", "Paciorki jednego różańca", "Na straży swej stać będę", "Śmierć jak
kromka chleba" (miała premierę niedługo po "Zawróconym").
Powstała trochę przypadkowo gorzka komedia Kutza została dobrze przyjęta przez
widzów i krytykę, a niekryjącego agnostycyzmu reżysera skomplementował nawet katolicki
"Ład", dopatrując się w "Zawróconym" pochwały "tradycyjnej polskiej rodziny, gdzie ostoją
dla zanurzonego w świat pracy, polityki, wyzwań, życiowych wyborów mężczyzny jest
spokój i stabilizacja domowego ogniska". Największym jednak - jak dotąd - sukcesem filmu
było przyznanie mu w 1994 roku Złotych Lwów na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych
w Gdyni. Na tej samej imprezie nagrodę za główną rolę męską otrzymał też Zbigniew
Zamachowski (odtwórca postaci Tomka), a za muzykę Jan Kanty Pawluśkiewicz. Film
zebrał także laury na festiwalach w Berlinie, Moskwie i Utrechcie.

Groteska polityczna, 79 min, Polska 1994
Scenariusz i reżyseria: Kazimierz Kutz
Zdjęcia: Wiesław Zdort
Muzyka: Jan Kanty Pawluśkiewicz
Aktorzy: Zbigniew Zamachowski, Marek Kondrat, Marek
Frąckowiak, Stanisław Górka, Henryk Bista, Zofia Rysiówna, Anna
Waszczyk, Leszek Zduń, Monika Bolly, Krzysztof Janczar, Ryszard
Jabłoński, Lech Ordon, Jerzy Słonka i inni

Ta niezwykła seria dokumentalna pomaga odkryć bogactwo, magię i piękno najciekawszych miejsc na świecie: ich naturalne cuda i sławne zabytki, wytwory lokalnych rzemieślników i zapierające dech w piersiach krajobrazy. W każdym odcinku na widzów czeka niezapomniana podróż przez tradycję i historię kolejnego kraju, który jest wymarzonym miejscem docelowym każdego podróżnika. W tym odcinku - Kongo.

Miniserial dokumentalny przedstawiający największe, najbardziej monumentalne łańcuchy górskie na naszej planecie
- Himalaje, Andy i Góry Skaliste.
Góry są majestatyczne, piękne i inspirujące. Wywołują zarówno zachwyt, jak i strach, bo życie na dużych wysokościach
jest trudne. Mieszkańcy gór muszą zmagać się z zimnem i dramatycznymi zmianami pogody.
Himalaje to najwyższy łańcuch górski świata. Dwa razy wyższy niż Góry Skaliste. O cztery tysiące metrów wyższy niż Alpy.
Znajduje się tu ponad sto szczytów o wysokości przekraczającej siedem tysięcy metrów n.p.m. i dziesięć z czternastu ośmiotysięczników świata, w tym najwyższa góra świata - Mount Everest. To kraina górskich olbrzymów. Himalaje ciągną się
od Pakistanu na zachodzie, przez północne Indie i Nepal, gdzie osiągają najwyższy punkt na Ziemi, Mount Everest,
aż po Bhutan i Chiny. W chińskiej prowincji Junnan na wysokości 2500 m.n.p.m. rośnie skryty pod warstwą śniegu las.
Tę krainę zamieszkuje wyjątkowe, rzadko widywane zwierzę. Rokselana czarna. Jedna z najwyżej żyjących małp na świecie.
Panuje tu wyjątkowo niesprzyjająca pogoda. Wiatr wieje z prędkością 280 kilometrów na godzinę przy temperaturze minus
40 stopni Celsjusza.
Himalaje sięgają blisko 9 tysięcy metrów n.p.m. Pośród szczytów znajdują się najbardziej niedostępne doliny świata.
By dotrzeć do tych odizolowanych krain, trzeba wędrować pieszo tygodniami. Mimo to żyją tu ludzie. Wioska Kibber
w północnych Indiach. Jedna z najbardziej odosobnionych osad w Himalajach. Zimą śnieg i lód blokują prowadzące do niej
drogi. Wioska jest odcięta od świata. Mieszkańcy mogą wówczas liczyć tylko na siebie.

Prokop, w szóstym wieku po Chrystusie, mówił o Słowianach: "Wszyscy oni jednego języka używają - ani też kształtem
ciał się nie różnią. Każdy bowiem jest słusznego wzrostu i bardzo silny". Inni zaś dodawali, że "znoszą oni cierpliwie
mróz i gorąco, obnażenia ciała i niedostatek żywności." Te cechy z pewnością ułatwiały Słowianom zajmowanie nowych
terytoriów.
Słowianie zachodni, którzy zajmowali wschodnią i środkową część Europy, wyprawiali się za Łabę. Dokąd jeszcze udało
m się dotrzeć? Jakie tereny udało im się zająć? Co stanęło na drodze ekspansji? Maksymalny zasięg na Zachodzie.
Kiedy zajęli te ziemie? Z kim sąsiadowali? Czy wyróżniali się czymś szczególnym?
Bitwa nad Dołężą [Tollense] w dzisiejszej Meklemburgii. Znalezisko archeologiczne sprzed 3300 lat, odkryte w 2016 roku.
Nic o tym dotąd nie wiedzieliśmy. O czym to może świadczyć? Dlaczego Słowianie zachodni przegrali konfrontację
z Niemcami?
Plemiona zachodniosłowiańskie na obecnym terenie Polski.

Basia Lawinówna trafia do szpitala w Otwocku. Choroba zbliża ją do Andrzeja, który okazuje dziewczynie wiele czułości, a w końcu odważy się zaproponować jej małżeństwo. Los nie szczędzi mu jednak zmartwień. Będąc potajemnie w rodzinnym Sierpuchowie, Talar jest świadkiem zabójstwa młodego ZWM - owca. Oskarżony o popełnieniezbrodni zostaje Wiktor. Andrzej wie, że jego przyjaciel z dawnych lat jest niewinny, usiłuje mu pomóc, lecz niewiele może zdziałać. W sanatorium w Otwocku przypadkiem spotyka dawnego dowódcę. Za dezercję Andrzeja oficer został zdegradowany, przez całe lata żył myślą o zemście. Następny konflikt wywołuje pojawienie się w Warszawie drugiego z braci Talarów. Bronek zyskał sławę bohatera pracy socjalistycznej. Wyrwany ze środowiska wiejskiego, chce użyć życia w stolicy, nic sobie nie robi z braterskich przestróg. Wszystkie niepowodzenia rekompensuje jednak Andrzejowi ślub z Basią. Państwo Lawinowie cieszą się szczęściem córki. Cios spada nieoczekiwanie. Nazajutrz po ślubie przychodzi list z Kanady od Łukasza. Dawny narzeczony Basi żyje.

Film opowiada o procesach zachodzących w polityce, gospodarce, kulturze, które zadecydowały o obecnym
stanie państwa. Przyszłość można budować tylko na prawdzie. Podstawowy problem poruszony w filmie
zawiera się w pytaniu: Co należało zrobić zaraz, na początku III RP, po 1989 r. , aby była przejrzystość życia
publicznego, by rozliczyć i właściwie osądzić ludzi i procesy w Polsce, będącej dotychczas pod kuratelą
Moskwy?
Film pokazuje najważniejsze problemy, które nie zostały ujawnione i jednoznacznie ocenione, tak aby dzisiaj
było wiadomo, dlaczego pewni ludzie i pewne grupy rządzące wspierają dawnych partyjniaków i ubeków,
mają z nimi wspólne interesy, szkodzące Polsce.
Osoby występujące w filmie oraz przedstawione cytaty z prasy i literatury, zdjęcia, fragmenty kronik, filmów
archiwalnych dokumentują i uzasadniają postawione w filmie tezy.

Cykl biograficzny, pokazujący losy najbardziej charakterystycznych postaci historii europejskiej. Cykl oparty jest na archiwaliach i wypowiedziach ekspertów.

Cykl dokumentalny,

W 2021 roku Białowieski Park Narodowy obchodził swoje 100 - lecie. To najstarszy park narodowy w Polsce i jedyny w kraju
obiekt przyrodniczy, wpisany na listę przyrodniczego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. To miejsce, znane na całym świecie,
które co roku oglądają miliony turystów. Puszcza Białowieska jest bowiem ostatnią wielką puszczą, o cechach pierwotnych,
która rosła kiedyś na całym niżu europejskim. Film opowiada o tym wyjątkowym miejscu przez postać związanego z nią,
niezwykłego człowieka, zasłużonego nie tylko dla Białowieskiego Parku Narodowego, ale i dla nauki polskiej i światowej.
Tą osobą jest prof. Jan Jerzy Karpiński, pierwszy dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego.

Seria dokumentalna z tajnymi agentami w roli głównej. Byli największymi szpiegami XX wieku. To opowieści o szpiegostwie związanym z największymi wydarzeniami historycznymi. Nie znacie ich nazwisk ani ich twarzy, ale to oni zmienili bieg historii.

Barwna i pełna humoru opowieść o współczesnej żydowskiej Odessie.
To ukraińskie miasto nad Morzem Czarnym jeszcze do niedawna nazywano maleńkim Izraelem.
Żydzi stanowili tu aż jedną trzecią mieszkańców. Tak było do połowy lat 70. , kiedy to zaczęli
masowo emigrować do Ameryki, Izraela i Niemiec. Dziś jest ich zaledwie kilka procent, ale
żydowski humor, który rozsławił Odessę w świecie, wciąż ma się dobrze, a tradycje judaizmu
przeżywają odrodzenie.
Bohaterem reportażu jest 24 - letni ortodoksyjny Żyd Borys. Należy on do pierwszego
pokolenia w byłym Związku Radzieckim, które przestrzega zasad judaizmu i publicznie je celebruje.
Pracuje jako sprzedawca w koszernym sklepiku przy synagodze w Odessie. Borys odsłania tajniki
żydowskich tradycji - tak ważne dla jego narodu. Opowiada także o Odessie, wyjaśnia na, na czym
polega specyfika tego miasta.

Po latach poszukiwań udało się odnaleźć leśną mogiłę dwóch polskich rodzin zamordowanych przez Niemców za pomoc Armii Krajowej. Ich najbliżsi przez prawie siedem dziesięcioleci usiłowali odnaleźć miejsce egzekucji, pomógł dopiero georadar. Pogrzeb z honorami wojskowymi odbył się na cmentarzu w Jedwabnem. Chcemy widzom opowiedzieć historię tych dwóch rodzin.

Tego człowieka dwukrotnie skazano na śmierć: w 1946 roku, na mocy wyroku sowieckiego sądu, został
powieszony na strunie fortepianowej, co miało przedłużyć jego mękę. Po raz drugi skazano go na śmierć
cywilną, gdy propaganda rozpowszechniała fałszywe informacje o jego żołnierzach, którzy mieli mordować
powstańców i ludność cywilną w Warszawie w 1944 roku. Było to oczywiste kłamstwo, gdyż w Warszawie
nie było żołnierzy, a zbrodnie popełniali degeneraci Kamińskiego.
Kim był generał Andrej Własow? Dlaczego ten bohater bitwy pod Moskwą w 1941 roku, decydującej dla
dalszego biegu wojny, podjął kolaborację z Niemcami? Jak to się stało, że w 1945 roku, już po zakończonej
wojnie, został schwytany przez NKWD? Dopiero teraz, na podstawie ujawnionych dokumentów, można
odtworzyć dramatyczne wydarzenia.
Jednakże wciąż nieznana pozostaje relacja Własowa i pułkownika (późniejszego generała) Reinharda
Gehlena, szefa wywiadu wojskowego Fremde Heere Ost. Dlaczego ten oficer tak zabiegał o utworzenie
armii Własowa, na co Hitler zgodził się dopiero w ostatnim okresie wojny? Jedyne źródło, w którym można
szukać odpowiedzi na to pytanie - pamiętnik Gehlena - jest absolutnie niewiarygodne.
A może przebiegłym szefem FHO nie kierowały pobudki patriotyczne, lecz chęć wykorzystania żołnierzy
i zwolenników Własowa w siatce szpiegowskiej, którą budował na terenie ZSRR i którą bardzo sprawnie
wykorzystał po wojnie.

Cykliczna audycja popularyzująca wiedzę o historii II wojny światowej.
Odcinek poświęcony niemieckiemu zbrodniarzowi wojennemu Hermannowi
Goeringowi.