TVP Historia - Program TV na sobotę 03 czerwca 2023

1924 - zmarł Franz Kafka;
1948 - w Mount Palomar uruchumiono największy wówczas teleskop optyczny;
1951 - pod naciskiem Związku Sowieckiego PRL oddała fragment terytorium
wokół miasta Bełz, w zamian otrzymując tereny wokół Ustrzyk Dolnych;

W tym odcinku opowieść o nornicy. Osaczoną przez drapieżnika nornicę ratuje osobliwy
człowiek. Przeniesiona do jego leśnej kryjówki rodzi młode tuż pod bokiem opiekuna.
Razem z dziećmi cieszy się bezpieczeństwem, nie obawiając się nieustających ataków
drapieżników. Niestety, ta nienaturalna zażyłość z człowiekiem obraca się przeciwko niej.

Kiedy w 966 roku książę Polan, Mieszko, w imieniu własnym i swoich poddanych przyjął chrzest, ziemie polskie znalazły się w zachodnio - europejskiej sferze chrześcijaństwa. Wraz z nową wiarą Polacy przyjęli wówczas wiele obowiązujących w Europie zwyczajów. Jednym z nich była trwająca do dziś skłonność do uprawiania turystycznych wypraw zwanych wtedy pielgrzymkami.

Być może, gdyby nie Płowce, nie byłoby Grunwaldu. Okazało się, że Krzyżaków daje się pokonać w polu, nie tylko podczas wojny szarpanej.
Dla tych ostatnich również był to wstrząs. Wycofali się do Torunia, by jak mieli w zwyczaju korzystać z najlepszych dokonań ówczesnej kuchni.
Słynęli zarówno z odległych importów, jak i toruńskiego wina. Przy okazji Płowców spotkanie z kuchnią wykwintną XIV wieku.

Wraz z wyborami pojawia się apetyt na władzę. O fotelu burmistrza zaczyna marzyć inny kandydat,
miejscowy przedsiębiorca - Śliwiak. A i obecny burmistrz wcale nie myśli oddawać posady. W walce politycznej
hołdują zasadzie - wszelkie chwyty dozwolone. W studiu fotograficznym Stasiek Niemotko, gość z Ameryki,
zgodził się zostać szefem sztabu wyborczego Śliwiaka.
Burmistrz w walce z konkurencją wyborczą może liczyć na synów, których kiedyś, dzięki swojej władzy
wyniósł na stanowiska. Na łące, pośród zarośli, burmistrz czyta sekretarce Dzidce wiersze. Rozmarzony,
w twórczym uniesieniu, niewinnie składa głowę na jej okazałym biuście.
Ksiądz w kuchni zwierza się komendantowi z nowego zmartwienia. Dzwon na wieży kościelnej fałszywie
zabrzmiał. Boi się, że to zły znak i prosi komendanta o wzmocnienie patroli w miasteczku.

Serial komediowy, 43 min, Polska, 2008
Scenariusz i reżyseria: Jacek Bromski
Aktorzy: Krzysztof Dzierma, Andrzej Beya - Zaborski, Emilian Kamiński, Jan Wieczorkowski, Agata Kryska,
Wojciech Solarz, Irina Łaczina, Mieczysław Fiodorow, Małgorzata Sadowska, Alicja Bach

Dziesięcioodcinkowy cykl dokumentalny o najciekawszych nadmorskich miastach - bramach na świat. Wszystkie są nieodłącznie definiowane
przez ich położenie, a co za tym idzie, przez otwartość na świat, ducha odkrywania i pragnienia przygody. Ich geostrategiczna lokalizacja
przekształciła je w figury szachowe zmieniających się sił i systemów politycznych, w miejsca tranzytowe marzycieli i migrantów oraz w tygle
ludzi z różnych środowisk i kultur.
Autorzy serialu, wędrując przez wybrane najciekawsze morskie miasta świata, odkrywają je na nowo, korzystając z najnowszych technologii
lotniczych i bogatego języka filmowego.

Odcinek 3. Hamburg
Hamburg żyje ze swoich dróg wodnych. Handel morski przyniósł mu bogactwo i pomyślność. Życie hamburczyków jest związane z Łabą
i Alsterem. To portowe miasto oddalone o sto kilometrów od morza ma więcej mostów niż Wenecja, oraz własny park narodowy położony
na Morzu Północnym. W wodach Hamburga nie brakuje ryb, ale nie każdy potrafi je znaleźć. Choć Hamburg leży sto kilometrów od morza,
posiada drugi co do wielkości port w Europie. Towary płynące w górę Łaby od wieków kształtują oblicze miasta. Jako członek Ligi Hanzeatyckiej
Hamburg stał się ekonomiczną potęgą już w średniowieczu. Dzięki wymianie handlowej i kontaktom z żeglarzami od zawsze był otwarty na
zmiany. Hamburg jest przepełniony tradycją, ale stale się zmienia.

Rozgrywająca się we współczesnych realiach komedia z wątkiem sensacyjnym, zwracająca uwagę przede wszystkim imponującą obsadą. Pierwszoplanowe kreacje należą do aktorów, którzy niewątpliwie tworzą legendę polskiego kina, wystarczy choćby wymienić Jana Machulskiego, Mariana Kociniaka, Barbarę Krafftównę czy Alinę Janowską i Piotra Fronczewskiego. To opowieść o "ostatniej akcji" uczestników powstania warszawskiego, którym już w całkiem nowej Polsce przyjdzie pokonać kolejnego wroga. Tym razem dawni towarzysze broni muszą stawić czoło mafii, która działa bezkarnie, chroniona przez skorumpowanego policjanta. Publiczność z aplauzem przyjęła debiut kinowy Michała Rogalskiego, dokumentalisty ("Gdzie się podziało 80 milionów") i reżysera telewizyjnego (seriale "Samo życie", "Tancerze", "Czas honoru", "Apetyt na życie", "Przepis na życie"). Narratorem filmu jest jeden z jego drugoplanowych bohaterów, Robert Malinowski, opowiadający historię, jaka przydarzyła się kilka lat temu jego przyjacielowi, który zadarł z mafią. Chłopakowi z pomocą pośpieszył wówczas dziadek, który przeszedł w życiu wiele - powstanie warszawskie, piekło kanałów - dlatego teraz byle "gangsterzyna" nie mógł go wystraszyć. Porachunki byłego akowca i jego dawnych towarzyszy z mafią miały miejsce nomen omen w Warszawie.
Komisarz Majchrowski ze stołecznej komendy jest na usługach ludzi mecenasa Szaro, właściciela luksusowego klubu, który pod przykrywką nocnego baru prowadzi ciemne interesy. To człowiek bezwzględny i chciwy, pozbawiony jakichkolwiek skrupułów moralnych. Kiedyś był cinkciarzem, fałszował też zakłady na wyścigach konnych. Dziś, elegancko ubrany, opływający w luksusy, jest panem sytuacji i to on stawia warunki. W jego barze pracuje śliczna, młodziutka Magda, którą pomiatają goryle Szaro. Za dziewczyną wstawia się oburzony takim traktowaniem Mateusz Zuber, który jest tu kelnerem. Ale, niestety, obrywa i od razu zostaje wyrzucony z pracy. Tymczasem w Warszawie jest przejazdem, wracający z sanatorium dziadek chłopaka, były akowiec, uczestnik powstania warszawskiego, Zygmunt Zuber. Ponieważ ojciec Mateusza, Tomasz, za bardzo przejmuje się prowadzeniem własnego biznesu, obowiązek odebrania dziadka z dworca spada na wnuka. Przy okazji Mateusz wysłuchuje wspomnień o powstaniu warszawskim i dawnych czasach. Chłopak jeszcze nie zdaje sobie sprawy, że to właśnie ten "nudny" dziadek, jako pierwszy stanie w jego obronie przed gangsterami. Kiedy Mateusz idzie do klubu, żeby odebrać należną mu zapłatę za przepracowany miesiąc w barze, ludzie Szaro nie chcą z nim rozmawiać i pokazują chłoptasiowi, gdzie jest jego miejsce. Pobity dotkliwie Mateusz, trafia do szpitala, gdzie zjawiają się rodzice, dziadek, jego dziewczyna Magda, a także komisarz Majchrowski, który zamierza umorzyć śledztwo. Tomasz Zuber obawia się, że teraz mafia dobierze się do niego i zrujnuje mu biznes. Przerażony dekuje się w swojej firmie. Do akcji śmiało wkracza za to senior rodu, Zygmunt Zuber. Zirytowany tchórzostwem Tomasza i bierną postawą policji, postanawia na własną rękę wymierzyć sprawiedliwość sprawcom pobicia jego wnuka. Zygmunt Zuber skrzykuje dawnych towarzyszy broni z powstania warszawskiego, którzy mimo podeszłego już wieku nie zawahają się przeciwstawić warszawskim gangsterom, rządzącym niepodzielnie w stolicy.
Zuber, Kotek, Rotor i Czujny, wspierani przez dawną sympatię Zygmunta z powstania, Gogę, oraz AL - owca Władka przygotowują plan operacyjny zniszczenia gangstera Szaro. Ważną rolę w tej akcji odegrają: słynne jajko Faberge oraz pani pułkownik Dowgird.

Koronacja Elżbiety II była ogromną operacją logistyczną i w Wielkiej Brytanii wydarzeniem niezwykle ważnym. Dokument spełnia
obietnicę i odsłania jej kulisy, czerpiąc z archiwów, wspomnień naocznych świadków i uczestników (na przykład dam dworu czy
śpiewaka z chóru w opactwie Westminsterskim). O kontrowersjach tylko napomyka - na uroczystość nie zaproszono byłego króla
Edwarda VIII i jego żony rozwódki, Szkoci czuli się niedowartościowani, zaś niektórzy royalsi byli przeciwni obecności kamer telewizyjnych. Główna bohaterka wydaje się spięta i nieco speszona ciężarem korony. Ustanawiając nowe rządy młodej królowej
i jej małżonka, brytyjska rodzina królewska wskazywała jednoczące znaczenie współczesnej monarchii oraz wierność tradycji
i ciągłości korony na Wyspach. Początkowo sama skala wydarzenia oraz naciski wysoko postawionych osób, które chciały
przy tej okazji zagrać pierwsze skrzypce, zapowiadały, że całe przedsięwzięcie najprawdopodobniej zamieni się w katastrofę.
2 czerwca 1953 roku padał deszcz, co nie zniechęciło jednak tłumu gapiów. Reakcje londyńczyków świadczą, że monarchizm
był wówczas mocno zakorzeniony. Pod panowaniem młodej Elżbiety łatwiej było też zapomnieć o wojnie i powojennej depresji.
Szacuje się, że uroczystość koronacji, która nigdy w tej formie nie zostanie powtórzona, podziwiało na ekranach małych,
biało - czarnych telewizorów 20 milionów ludzi.

Producent: Blakeway Production dla BBC

Kto jest twórcą terminu witamina? Dlaczego każdy ma przy sobie monokryształ stworzony metodą Czochralskiego?
Kto był nazywany Edisonem metalurgii? Wynalazek, którego z Gigantów nauki był umieszczony na wieży Eiffla?
Do czego wykorzystywany był polon? Kto opracował oznaczenia grup krwi? Jak nazywał się twórca pierwszej
skutecznej szczepionki na tyfus? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdziemy w minicyklu "Giganci nauki".
Są wśród nich polscy odkrywcy, wynalazcy, konstruktorzy i projektanci. Przedstawimy ich największe osiągnięcia,
wyjaśniając równocześnie wagę poszczególnych innowacji oraz ich wykorzystanie. Zaproponowane postacie to
przedstawiciele nauk medycznych, fizyki, chemii oraz matematyki.

Do karczmy, gdzie ucztują zbójnicy, wstępuje po drodze książę z siostrzenicą Eweliną. Janosik, urzeczony urodą dziewczyny, porywa ją jako zakładniczkę. Tymczasem ktoś uprowadza Janosikową zdobycz i oddaje ją hajdukom. Janosik goni sprawcę porwania Eweliny, którym okazuje się... zazdrosna Maryna.

Celem cyklu Kalendarium powstania styczniowego 1863 jest przypomnienie współczesnym Polakom wydarzeń jakie miały miejsce 160 lat temu.
Powstanie styczniowe było największym i najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym Polaków, jaki miał miejsce w okresie zaborów.
Jego wybuch 22 stycznia 1863 r. wywołało ogłoszenie branki, czyli poboru do wojska rosyjskiego. Choć powstanie zakończyło się klęską, pamięć
o nim trwała w narodzie do końca zaborów. Doświadczenie tajnego państwa z okresu powstania było wzorem dla państwa podziemnego z czasu
okupacji niemieckiej i sowieckiej. Jego herb Orzeł Biały, Pogoń i św. Michał Archanioł przypominał niezrealizowaną ideę Rzeczpospolitej trojga
narodów.
Z doświadczenia powstania styczniowego czerpał Piłsudski planując walkę o odzyskanie niepodległości. Powiedział m.in. Dla nas, żołnierzy wolnej
Polski, powstańcy 1863 roku są i pozostaną ostatnimi żołnierzami Polski, walczącej o swą swobodę, pozostaną wzorem wielu cnót żołnierskich,
które naśladować będziemy.
Kalendarium powstania styczniowego 1863 będzie zawierać cotygodniowy przegląd wydarzeń na ziemiach polskich, ale także reakcji świata na
wybuch powstania, biogramy postaci, przegląd prasy powstańczej i rosyjskiej.
W każdym odcinku znakomici polscy historycy tj. Włodzimierz Suleja, Janusz Odziemkowski, Andrzej Nowak, Wojciech Karwat, Michał Kopczyński,
Mariusz Wołos opowiedzą o jednym, najważniejszym wydarzeniu z danego tygodnia, bądź przypomną ważną, a często zapomnianą postać
z okresu powstania.
Cykl będzie ilustrowany archiwaliami pochodzącymi z zasobów TVP oraz archiwów polskich i zagranicznych.

"Wielki Szu" był jednym z największych kinowych przebojów w Polsce w 1983 r. - obejrzało go wówczas ponad 2 miliony widzów, a recenzenci rozpływali się w zachwytach, chociaż to tylko dobrze zrobione kino popularne. "Tylko" albo raczej "aż": takiemu kinu dochowują wierności widzowie, marzą o nim aktorzy,
a kolejnym pokoleniom reżyserów śnią się takie udane pod każdym względem obrazy. Tajemnica sukcesu tkwi w umiejętnościach reżysera (doświadczony, pamiętny jako twórca Kargulowo-Pawlakowej trylogii Sylwester Chęciński), scenarzysty (znakomity debiut Jana Purzyckiego), w doborze aktorów (szczególnie Jana Nowickiego jako tytułowego mistrza karcianej szulerki oraz Andrzeja Pieczyńskiego jako jego ucznia), a wreszcie w zręcznej grze uczuciami widza, który niemal bezwiednie poddaje się ekranowej fikcji. Tłem wydarzeń w filmie Chęcińskiego jest "gierkowska" Polska lat 70.: Polska marzeń o mniej szarym życiu
i blichtru ówczesnych nowobogackich "elit". Na tym tle twórcy kreślą portret nieco staromodnego samotnika i outsidera, "triumfatora z piętnem przegranej
w oczach", który - wybrawszy w młodości specyficzną i niezgodną z prawem drogę postanowił szukać sensu istnienia w doskonaleniu swych umiejętności.
Ale jeszcze ważniejszy jest w "Wielkim Szu" swoisty pojedynek między mistrzem i uczniem, wielkim kanciarzem zmęczonym życiem, wyposażonym w życiową mądrość, doświadczenie i dystans a młodzikiem zafascynowanym jego osobowością, głodnym sukcesu i pieniędzy, trawionym gorączką rodzącego się nałogu. Starzejący się, ale wciąż znany w środowisku karciany szuler, zwany Wielkim Szu, po pięciu latach pobytu w więzieniu wraca do domu, jednak młoda
i piękna żona nie wierzy, by mógł się zmienić. Proponuje mu rozwód i podział pokaźnego majątku. W poszukiwaniu spokojnej przystani Szu dociera do miasteczka Lutyń, gdzie chce wziąć udział w licytacji domu. Młody taksówkarz, Jurek, zawozi go do mistrza ceremonii, miejscowego potentata Mikuna,
który sam zamierza nabyć licytowaną posiadłość. Przy okazji gość rozgrywa z nim partię bilarda i przegrywa parę tysięcy złotych. Zadowolony Mikun proponuje mu rewanż w pokera. Traci pół miliona złotych. Po wyjściu mężczyzny dzwoni do znajomego szulera z Warszawy, Denela, prosząc, by odegrał się
w jego imieniu. Poker stanowi też życiową pasję Jurka, który długo prosi Szu, by zechciał zdradzić mu swoje sekrety. Stary mistrz próbuje wyperswadować chłopakowi jego zainteresowania, ale w końcu ulega namowom i udziela Jurkowi pierwszych lekcji.
Wezwany przez Mikuna Denel odmawia gry z Wielkim Szu, nie czując się na siłach, by zmierzyć się z takim przeciwnikiem. Wściekły Mikun zmusza szulera
do zwrotu wygranej gotówki. Po odjeździe gościa przekonuje się, że zamiast banknotów dostał kawałki pociętego papieru, ale pogoń nie przynosi rezultatu. Szu przybywa w towarzystwie Jurka do Wrocławia. Taksówkarz błaga o przekazanie mu sekretu, który uczyni go mistrzem. Dzięki otrzymanym wskazówkom ogrywa doszczętnie dwóch miejscowych oszustów. Tymczasem odpoczywający na basenie Szu zostaje zaatakowany przez niejakiego Lipo, który ma do
niego zadawnione urazy.

Filmowa opowieść o genialnym twórcy renesansu, który był największym geniuszem wśród malarzy i rzeźbiarzy - to Michał Anioł.
Dorastał we Florencji, gdzie wielki Wawrzyniec Wspaniały - bankier, esteta i mecenas, dostrzegł Michała Anioła Buonarottiego,
gdy miał on zaledwie 15 lat. Był nie tylko malarzem i rzeźbiarzem, ale także urbanistą i architektem, a nawet poetą. Widywał się
z papieżem i dostojnikami kościelnymi, którzy byli jego zleceniodawcami. Był całkowicie oddany swemu talentowi i dożył 89 lat,
jako sławny i bogaty artysta, znakomicie opłacany przez mecenasów. Jednak wybrał życie w ubóstwie, pochłonięty
nieposkromionym impulsem tworzenia. Był drażliwym samotnikiem, co przysporzyło mu kłopotów z wielkimi tego świata.
Zauroczeni jego pracą i geniuszem wszystko mu wybaczali.
Stefan Bern, prezenter programu, zabiera nas w podróż szlakiem twórczości Michała Anioła. We Florencji i w Rzymie obejrzymy
cudowne dzieła sztuki, zagłębiając się w jego życie prywatne, nieznane, pełne obaw i pasji. Do najznamienitszych jego dzieł
należą: watykańska Pieta, freski w Kaplicy Sykstyńskiej i gigantyczna rzeźba Dawida, wyrzeźbionego z jednego, czterometrowego
bloku marmuru.

Dwóch przyjaciół z ławy studenckiej - Jonathan i Sandy, zakochuje się w tej samej dziewczynie - Susan. Sandy, naiwny, wrażliwy i ciągle jeszcze cnotliwy nie wie, że dziewczyną, którą Jonathan sprowadza sobie do łóżka jest właśnie Susan. Jonathan, bardziej doświadczony, zaczyna czuć się dotknięty względami jakie Susan okazuje Sandy`emu i żąda od kochanki, aby wyznała przyjacielowi prawdę o ich związku. Susan nie chcąc ranić Sandy`ego odmawia. Jonathan zrywa więc uciążliwy związek, a zrozpaczona dziewczyna wychodzi za Sandy`ego za mąż. Po kilku latach drogi przyjaciół krzyżują się ponownie. [filmweb.pl]

Głowa dr. Witaszka to film dokumentalny prezentujący postać dr. Franciszka Witaszka - członka Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w Wielkopolsce oraz szefa Związku Odwetu, który prowadził
tajne laboratoria produkujące broń biologiczną mającą służyć w walce z Niemcami. Po wpadce został skazany i powieszony. Jego głowę Niemcy umieścili w słoju z napisem: Der Kopfs eines inteligenten, polinischen Massenmoerders, dr Franz Witaszek (Głowa inteligentnego masowego polskiego mordercy). Film jest utrzymany w konwencji sensacyjnej, ponieważ historia dr. Witaszka ze względu na swój konspiracyjny charakter pełna jest luk, niedomówień i znaków zapytania. Informacje rozproszone są po różnych źródłach, do których twórcy starali się dotrzeć. W rolę detektywa - wyjaśniającego historię ojca, odsłaniającego jego dylematy i trudne decyzje - wejdzie córka bohatera Alodia Witaszek - Napierała. Dla Alodii jest to również swoisty rachunek sumienia i rozprawa z przeszłością ojca, która
z jednej strony jest dla niej powodem do dumy, z drugiej zaś stała się przyczyną tragedii całej rodziny. Uwypuklone zostanie napięcie pomiędzy dumą z ojca patrioty i wyrzutem za narażenie rodziny
na cierpienia. Sama Alodia jako dziecko trafiła do obozu koncentracyjnego dla polskich dzieci w Łodzi, a następnie została zgermanizowana. W filmie wykorzystano sugestywne inscenizacje operujące światłem, cieniem i dźwiękiem, ilustrujące cytaty z akt gestapo, zeznań świadków przed Komisją ds. Badania Zbrodni Hitlerowskich oraz ze wspomnień Haliny Witaszek - żony bohatera. Inscenizacje są zrealizowane w sposób niedosłowny, wprowadzają widza w atmosferę działań konspiracyjnych, w klimat tajemniczości i grozy. W sposób sensacyjny przedstawiają losy bohatera i jego dylematy.
Ważnym elementem filmu są archiwalia, które podzielić można na dwie grupy. Archiwalia bezpośrednie dotyczą miejsca więzienia i stracenia dr. Witaszka, pogrzebu ofiar, gilotyny, którą ścięto głowę bohatera, a także obrazów Poznania z czasów II wojny światowej. Archiwalia pośrednie to zdjęcia z laboratoriów z lat 30. i 40. , w których prowadzono badania nad częściami ludzkiego ciała (Bundesarchive, Polska Kronika Filmowa).
Ważnym elementem ilustracyjnym są fotografie zachowane w rodzinnych albumach córek dr. Witaszka, gdzie obok rodzinnych zdjęć znajduje się zdjęcie ściętej głowy.