TVP Rozrywka - Program TV na poniedziałek 12 czerwca 2023

Stare Miasto w Poznaniu to miejsce, gdzie zobaczymy słynny zegar z koziołkami trykającymi się rogami. Starówka słynie też z innych rogów, a dokładniej przepysznych rogali świętomarcińskich. Poznań miał być w zamierzeniu idealnym średniowiecznym miastem, stąd jego rynek jest kwadratem o boku długości 141 metrów. Z każdej pierzei placu odchodzą dokładnie po trzy ulice. Ta regularna siatka staromiejskich ulic z XIII wieku przetrwała do dziś prawie w niezmienionym stanie. To tylko jeden z wielu powodów, dla którego poznańskie Stare Miasto wypełnione cennymi zabytkami otrzymało w 2008 roku zaszczytny tytuł Pomnika Historii RP.

Tym razem Karol Okrasa zabierze widzów do Kruszynian na Podlasiu. To jeden z ostatnich rejonów, gdzie do dziś żyją
polscy Tatarzy. Znajduje się tu meczet i cmentarz muzułmański uznane jako pomnik historii Polski. Bo Tatarzy są
w Kruszynianach od ponad 300 lat, od czasów panowania króla Jana III Sobieskiego. Od tego momentu wzięli udział
we wszystkich wojnach, dzielnie broniąc Rzeczpospolitej. I choć żenili się z Polkami, wiernie trzymali się swej wiary
i tradycji kulinarnych. Jak sami mówią: "Tatar może sobie wziąć za żonę Polkę katoliczkę, to jest jeden warunek - musi
ona umieć przyrządzić tatarskie kołduny". A jakie ciekawe przysmaki można znaleźć w tatarskim kociołku? O tym
opowie Karol Okrasa.
Karol zaprezentuje trzy propozycje, inspirowane tatarską kuchnią:
1/ Baranina duszona z kiszoną kapustą;
2/ Tatarskie kołduny, oczywiście w wedle złamanego przez Karola przepisu.
3/ Tatarska zapiekanka.

Robert Makłowicz odwiedza Chorwację. Płynąc promem pasażersko - samochodowym przez zatokę Kvarner,
podziwia niezwykle urozmaiconą linię brzegową Adriatyku - zatoki i zatoczki, wyspy i wysepki. Tutaj prom
to codzienna konieczność.
Główne przedsiębiorstwo promowe nazywa się Jadrolinja, ma ponad 50 jednostek pływających i przewozi
rocznie 10 milionów pasażerów. Zatoka Kvarner znajduje się między Istrią i Dalmacją. Robert odwiedza
kilka wysp: Losinj, Cres i Krk. Na razie nie ma zbyt wielu turystów, bo jest jeszcze zima, a więc okazja,
by przyjrzeć się, jak wygląda tu życie poza sezonem.
Wyspa Losinj słynęła niegdyś w całym basenie Morza Śródziemnego ze swych szkutników, żeglarzy
i nawigatorów. Spacer po nabrzeżu wyspy Robert rozpoczyna w portowej knajpie, a konkretnie w barze
kawowym U Bena, gdzie podają kawę parzoną na styl włoski. Dwa główne miasta na wyspie to Veli Losinj
i Mali Losinj. Paradoksalnie ten "wielki" jest dużo mniejszy.
W Veli Losinj Robert zwiedza ogród dawnego pałacu, którego właścicielem był Karol Stefan Habsuburg z Żywca.
Pałac pełni obecnie funkcję sanatorium. Drzewa posadzone na rozkaz arcyksięcia do dziś pieszczą płuca
kuracjuszy. Miejscowi fetowali obecność arcyksięcia, bo takie nazwisko przyciągało do Veli Losinj innych
możnych tego świata. Karol Stefan sfinansował odbudowę XV - wiecznej weneckiej wieży obronnej. Dziś jest
tu miejskie muzeum. Z Veli Losinj Habsburg nadzorował budowę pałacu w Żywcu.
Zwiedzanie miasta Mali Losinj Robert zaczyna od restauracji Diana. Wewnątrz na ścianie widoczny jest znak
Kvarner Food. W tym regionie tak oznacza się lokale podające tradycyjne dania miejscowej kuchni. Robert degustuje
carpaccio z okonia morskiego (po chorwacku brancin) i ravioli z krewetkami i dzikimi szparagami. Po posiłku
wybiera się na spacer po nabrzeżu. Widoki są piękne. W porcie zacumowane łodzie i statki, a wzdłuż nabrzeża
stylowe domy dawnego kurortu. Tu widać wyraźnie, dlaczego małe stało się wielkie. Zatoka Mali Losinj mogła
przyjąć dużo więcej morskich jednostek niż jej odpowiedniczka w Veli Losinj. Goście przybywali tłumnie,
zwłaszcza po 1887 roku, kiedy c.k. minister zdrowia nadał miastu status uzdrowiska.
Przed I wojną światową ziemie te należały do Austro - Węgier.
I jak to w porcie - można tu kupić świeże ryby. Jeden z rybaków sprzedaje prosto z kutra sardynki. Wystarczy
trochę panierki i smażymy. Najświeższe z możliwych.
W kawiarni Sveti Martin (U Świętego Marcina) Robert rozmawia o życiu na wyspie bez turystów, o chorwackiej
kuchni oraz o tutejszym łagodnym klimacie, w którym rosną cytryny i pomarańcze. Przy okazji oddaje się degustacji
miejscowego suchego placka.
Wszystkie wyspy Chorwacji pięknie pachną. Można się o tym przekonać w sklepiku z wonnościami. Większość
oferowanych tu ziół rośnie w przydomowym herbarium. Oprócz przypraw w sklepiku są także rozmaite trunki:
likier z oliwek, likier cytrynowy, czyli limoncello, likier z mirtu, rakija z suszonymi figami.
Losinj i Cres były kiedyś jedną wyspą, którą podzielili Rzymianie. Przekopali kanał, by skrócić sobie żeglugę.
Oddzielne wyspy łączy obrotowy most zwodzony.
Na wyspie Cres dominuje krajobraz górzysty. Na przydrożnym pastwisku - z widokiem na zatokę - pasą się owce.
W takiej scenerii Robert gotuje kotleciki jagnięce w sosie szałwiowym. Do gotowania używa czerwonego wina z Istrii.
Ostatnia odwiedzana wyspa to Krk, słynąca z łagodnych wzgórz, winnic i doskonałego białego wina. Tutejszy okręg
winiarski rozciąga się wokół miasteczka Vrbnik. Rośnie tu tylko jeden biały szczep - zlahtina. Degustacja wina
odbywa się na placyku przed gospodą Vrbnicka Žlahtina, w lokalu certyfikowanym znakiem Kvarner Food.

Codzienny, od poniedziałku do piątku, teleturniej oparty na formule krzyżówki. Czworo uczestników zmierzy się ze sobą, by zdobyć tytuł finalisty dnia i uzyskać tym samym możliwość wzięcia udziału w finale tygodnia.

W serii autorskich programów z cyklu "Boso przez świat" podróżnik i dziennikarz Wojciech Cejrowski przedstawia widzom prawdziwe skarby telewizyjnego archiwum. Zobaczymy najciekawsze fragmenty starannie wybrane z ponad stu filmów dokumentalnych Stanisława Szwarc - Bronikowskiego. Unikatowe materiały filmowe realizowane były kilkadziesiąt lat temu na wszystkich kontynentach, w odległych, niedostępnych i dzikich zakątkach świata, w miejscach, których już nie ma. Zapraszamy na fascynującą i niebezpieczną podróż po dziewiczej i niedostępnej Nowej Gwinei. Poznamy rdzennych mieszkańców wyspy, potomków budzących grozę łowców głów i ludożerców. Wojciech Cejrowski przybliży widzom genezę i skutki kanibalistycznych praktyk, w przeszłości
powszechnych wśród dzikich plemion.

Krzysztof Dowgird jest już w stolicy. Zamierza oddać czarną sakwę
hetmanowi Sobieskiemu, lecz nie zastaje go w pałacu. Pułkownik
zaczyna realizować swoją misję. Wzywa do udzielenia pomocy ludności
Prus, agituje szlachtę na rzecz powrotu do Polski jej dawnego lenna,
utraconego w wyniku traktatów welawsko - bydgoskich. Przybyły do
stolicy Hollstein również nie traci czasu. Wskutek obmyślonej przez
niego intrygi Dowgird zostaje aresztowany przez straż marszałkowską.
Następnego dnia ma być wydany rezydentowi elektorskiemu. Hetmana
Sobieskiego nie ma w Warszawie, intryganci czują się pewnie.
Zrozpaczony Kacper próbuje zebrać szlachtę, aby odbić pułkownika, ale
panowie bracia nie zamierzają odstępować wciąż pełnych kielichów.


INTRYGA
Serial przygodowo - historyczny, 51 min, Polska 1973
Reżyseria: Andrzej Konic
Scenariusz: Ryszard Pietruski
Zdjęcia: Antoni Wójtowicz
Muzyka: Waldemar Kazanecki
Aktorzy: Leonard Pietraszak, Ryszard Pietruski, Edmund Fetting,
Stanisław Niwiński, Tadeusz Białoszczyński, Anna Seniuk, Janusz
Zakrzeński, Jerzy Zelnik, Artur Młodnicki, Mariusz Dmochowski, Józef
Nalberczak, Bronisław Pawlik, Mieczysław Stoor, Joanna Kostusiewicz,
Elżbieta Starostecka

Natalia martwi się o Kubę, który nie wrócił na noc do domu. Na prośbę Ludwika, Bolo bierze na siebie odpowiedzialność za edukację Kacperka. Kacper próbuje przekonać Natalię do psa. Ludwik nakłania Kubę, żeby się dobrze przygotował do rozmowy o pracę.

Ludwik wbrew woli Natalii zaprasza Marka na wyjazd do Kołobrzegu. Ona w odwecie zaprasza Janinę. Po podróży z przygodami docierają do Kołobrzegu. Tymczasem w domu Boskich Zenon chce odebrać poród Marii.

Codzienny, od poniedziałku do piątku, teleturniej oparty na formule krzyżówki. Czworo uczestników zmierzy się ze sobą, by zdobyć tytuł finalisty dnia i uzyskać tym samym możliwość wzięcia udziału w finale tygodnia.

Karol Okrasa rusza do opactwa cysterskiego w Wąchocku. Wielu z nas słyszało zapewne dowcipy o sołtysie z Wąchocka.
Ale mniej znany jest fakt, że w Wąchocku znajduje się pochodzący z końca XII wieku cysterski klasztor. Cystersi zakładali
sady, warzywniki, stawy rybne, uprawiali zioła, hodowali bydło i trzodę chlewną, budowali młyny, kuźnie wodne, browary.
To cystersi rozpoczęli w Polsce hodowlę karpia już ponad 800 lat temu. To także cystersi w pobliskich Starachowicach
stworzyli prężnie działający ośrodek zajmujący się wytopem żelaza z okolicznych rud. Warto zatem zajrzeć pracowitym
mnichom do garnka, bo w dziedzinie kulinarnej również wiele zawdzięczamy cystersom.
Karol przygotuje trzy potrawy inspirowane klasztorną kuchnią.

Chorwacka nazwa wyspy Rab pochodzi od łacińskiego słowa "arba", co znaczy "zadrzewiona, zalesiona". Pod tym względem
Rab wyróżnia się wśród innych wysp w okolicy, które są w większości prawie całkowicie nagie.
Rab to również miasto - stolica wyspy. Założył je 10 lat przed Chrystusem cesarz Oktawian August. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa miasto oddało się opiece czworgu świętych, o czym świadczą cztery romańskie dzwonnice, którym patronują
święci Jan i Andrzej oraz Najświętsza Maria Panna i święta Justyna. W kościele św. Jana, wybudowanym w V wieku, w stylu protoromańskim, odprawiane są msze święte w różnym językach, latem zaś odbywają się koncerty muzyki klasycznej.
Z miasta Rab Robert przenosi się do miejscowości Banjol, która przyciąga turystów piaszczystymi plażami. Jednak to nie
plaża kusi krakowskiego smakosza. Miejscem, które odwiedza, jest znajdująca się na przedmieściu cukiernia Vilma, oferująca
tradycyjne chorwackie wyroby: syrop pomarańczowy, smokovaę, czyli rakiję z figami i travaricę z miodem. Jednak
najważniejsze są wypieki, a szczególnie jeden rapska torta którego receptura liczy sobie ponad 800 lat. Na zapleczu
cukierni szefowa, pani Vilma Brna właśnie miesza nadzienie do ciasta. Rapska torta pierwszy raz została upieczona na Rabie
w XII wieku - dla papieża Aleksandra III, który przybył tu poświęcić katedrę.
Każdy, kto przyjedzie na wyspę Rab, powinien zakosztować spaceru po lesie Dundo. Jest to rezerwat czarnych dębów
więzożołdów. Ten pierwotny las to jeden z ostatnich takich w świecie śródziemnomorskim. Rosną tu też dęby korkowe.
A gdzie są dęby, są i świnki, które jedzą żołędzie, a gdzie są świnki, jest i prut - jak włoskie prosciutto, czyli szynka.
By jej posmakować, Robert udaje się do konopy. Konoba to chorwacka gospoda. Gdy Robert raczy się plastrami szynki,
barman podaje mu kieliszek czerwonego wina. Wspólna konsumpcja dojrzewającej szynki to jeden z fundamentów tutejszego
życia. Wzmocniony szynką Robert udaje się nad zatokę, gdzie w malowniczej zatoce gotuje danie: fritaja od robotnice.
Jest to fritata z suszoną ośmiornicą.
W miejscowość Barbat Robert odwiedza pasiekę. Na górze z widokiem na zatokę i sąsiednie wyspy, wśród kamiennych
murków, stoją ule. Krajobraz bukoliczny. Rab jest wyspą zieloną, bo ma źródła wody. Są tu kwiaty i pszczoły. Właśnie
kwitnie wiecznie zielony rozmaryn, a pszczoły budzą się z zimowego snu. Obok ogrodu z ziołami znajduje się sklep EkoNatura.
Robert przegląda ofertę i rozmawia z właścicielem; pan Duan Katelan częstuje go rakiją z miodem. Można tu także kupić
oliwki, ocet, oliwę i dżem figowy.
W miejscowej restauracji potrafią należycie wykorzystywać miód. Szef kuchni przygotowuje właśnie jagnięcinę z miodem.
Do jedzenia Robert wybiera jednak coś mniejszego: gnocchi z langustynkami i dzikimi szparagami z białą truflą. Obok
restauracji jest sala z dawną tłocznią oliwy i suszonymi ośmiornicami zawieszonymi pod sufitem. Robert degustuje dwa
rodzaje oliwy, krojony prut i zupę pomidorową z domowego przecieru.
Wyspa Rab to także raj dla naturystów. Plaża dla golasów ma tu podobno długie tradycje. Było lato 1936 roku. Do zatoki
wpłynął jacht Edwarda VIII, brytyjskiego króla, który zrzekł się tronu z powodu swojego romansu z amerykańską rozwódką
Wallis Simpson. Edward i Wallis nie zastanawiali się długo, zdjęli odzież i wskoczyli do wody.

Wojciech Cejrowski nadal przebywa w Namibii. Odwiedza plemię Buszmenów.
Tego dnia ma się udać z nimi na polowanie. Przed wyruszeniem Buszmeni wróżą
sobie, co ich spotka na polowaniu. Okazuje się, że wrócą zadowoleni. Na polowaniu
wchodzimy do jamy królika, a później jeżozwierza, tropimy słonie. Plonem
całodziennej wyprawy jest jednak tylko odnalezienie korzenia odstraszającego lwy.

Wojciech Cejrowski dociera tym razem do Tunezji i wybiera się na Saharę. W odcinku o kulturze i zwyczajach ludów zamieszkujących północną Afrykę. Fascynujący wpływ islamu na zachowania codzienne, nieznane twarze religii. Ubiór na upały i do jazdy na wielbłądzie. Czas relaksu - fajka wodna.