Czerep

Kiedy na początku lat trzydziestych odkryto w tej zimnej pustyni niezmierzone
pokłady węgla, postanowiono rychło się do nich dobrać. Trzeba było jednak ludzi
do pracy, dlatego początki owej Workuty - zagłębia tak dużego jak niemal ćwierć
Polski, to jednocześnie początki wielkiego terroru epoki Stalina. Miliony ludzi dostało
się do więzień. Arktycznych obozów w Rosji było 160. Na Workucie najwięcej.
To straszne zobaczyć łagier; pamiętamy te obrazy jeszcze z odległej Kołymy,
ale tu w Workucie już ich nie doświadczysz.
Wspólnie z Witalijem Troszynem włóczymy się po pustkowiu. Przy każdej z kopalń
winno być kilka obozów. Natrafiamy jedynie na sterty murszejących drągów, kawałki
szyn, zwoje drutu kolczastego. Wszystko przykrywa dość bujna jeszcze o tej porze
roślinność tundry. W ponurej scenerii przemysłowej przyglądamy się rozsianym na
wielkich przestrzeniach kopalnianym zabudowaniom. Wrażenie potęguje powszechny
bezruch, bo Workuta zamarła.
A samo miasto? W typowych sowieckich blokowiskach mieszkało niegdyś
250 tysięcy ludzi. Niemal wszyscy żyli z węgla, lecz dziś została jedna trzecia z nich,
a i ci przy okazjach opuszczają na zawsze swe domy i miasto.