Żywot Mateusza

Dramat psychologiczno - obyczajowy, 76 min, Polska 1967
Reżyseria: Witold Leszczyński
Scenariusz: Witold Leszczyński, Wojciech Solarz
Zdjęcia: Andrzej Kostenko
Muzyka: Arcangelo Corelli
Występują: Anna Milewska, Franciszek Pieczka, Wirgiliusz Gryń, Małgorzata Braunek,
Aleksander Iwaniec, Aleksander Fogiel, Maria Janiec, Elżbieta Nowacka, Kazimierz Borowiec

Wydaje się, że najtrafniej można by film ten nazwać poetycką przypowieścią, podobną starym
przypowieściom łączącym w sobie proste motywy fabularne z elementami bajki i baśni. "Żywot
Mateusza" jest adaptacją znanej u nas powieści norweskiego pisarza Tarjei Vesaasa "Ptaki".
W niektórych momentach fabuła powieści została zmieniona, wiele opuszczono, to jednak,
co pozostało, utrzymane jest w nastroju książki Vesaasa - trochę tajemniczym, pełnym
niedopowiedzeń.
Bohaterem jest Mateusz - człowiek nadwrażliwy, o duszy dziecka, przez otoczenie uznawany
za półgłówka, żyjący w harmonii z otaczającą go przyrodą. Razem z siostrą Olgą zamieszkuje
samotną chatę wśród lasów i jezior - gdzieś na północy Europy. Gdzieś - to znaczy wszędzie,
gdzie na brzegach jezior stoją stare sosnowe lasy i rosną brzozy. Tę niekonkretność miejsca
należy uznać za zabieg zamierzony - reżyser bowiem chciał uniknąć imitowania norweskich
realiów.
Spokojne, niemal sielankowe życie Mateusza ma jednak zostać przerwane - coś ma się wydarzyć.
Otaczająca go przyroda ostrzega o zbliżającym się nieszczęściu - jego przyjaciel "wielki ptak"
zostaje zastrzelony, drzewo noszące jego imię powala piorun, nawiedzają go senne koszmary.
Olga odnajduje w końcu "swojego" mężczyznę i sprowadza go do chaty nad jeziorem. Mateusz
w domu siostry czuje się coraz bardziej zbędny, przeczuwa zbliżające się osamotnienie, którego
zawsze się obawiał. Postanawia rozstać się ze światem ludzi, do którego nigdy nie należał.
Wybiera śmierć samobójczą, jako ucieczkę przed grożącą mu samotnością.
"Żywot Mateusza" był debiutem reżyserskim Witolda Leszczyńskiego, jego pracą dyplomową
w PWSTiF w Łodzi. Otrzymał za niego m.in. Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmów
Młodzieżowych w Cannes, Grand Prix na MFF w Valladolid i nagrodę dla najlepszego filmu na
festiwalu w Colombo.